Το χρέος της πόλης

Κυριακή βράδυ, θέατρο Μονής Λαζαριστών. 610 άνθρωποι όρθιοι χειροκροτούν ασταμάτητα. Δεν αφήνουν καν την παράσταση να τελειώσει. Οι ταμίες του θεάτρου έλεγαν λίγο νωρίτερα πως κάτι τέτοιο δεν έχουν ζήσει ποτέ εκεί. Το ίδιο συνέβη και τις προηγούμενες μέρες. Η αντίδραση του κοινού στην παράσταση ”Ερωτευμένα Άλογα” της ομάδας ”Εν δυνάμει” είναι παροξυσμική. Είναι κάτι που σπάνια πια το θέατρο ή άλλη μορφή τέχνης μπορεί να προκαλέσει στον καιρό μας, στον θεατή που έχει δει τα πάντα.

Και όμως αυτό που συμβαίνει με αυτή την ομάδα τα τελευταία δέκα χρόνια. Ιδρύθηκε από την Ελένη Δημοπούλου και τη Μαρία Ιωαννίδου το 2008 στη Θεσσαλονίκη με σκοπό να στηρίξει και να διευκολύνει τα μέλη της να ενταχθούν ισότιμα στο κοινωνικό σύνολο. Η ψυχή της ομάδας είναι η Ελένη Ευθυμίου. Οι άνθρωποι πίσω από αυτή την ομάδα δεν κάνουν θέατρο. Κάνουν την πιο επαναστατική πράξη πολιτισμού που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα. Και μια από τις κορυφαίες της Ευρώπης.

Για την ιστορία να θυμίσω ότι το πρώτο μέρος της τριλογίας που ξεκίνησαν με πολύ κόπο και δυσκολίες αμέτρητες που μόνο εκείνοι γνωρίζουν, ”Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή Πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα”, παρουσιάστηκε, μεταξύ άλλων, και στο Φεστιβάλ Αθηνών (2015) ενώ το δεύτερο, Το «Άλλο» σπίτι, μια παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσιάστηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών όπως και στα 51α Δημήτρια. Η τριλογία ολοκληρώθηκε με τα ”Ερωτευμένα Άλογα”.

Στα δέκα αυτά χρόνια η δουλειά που έκανε αυτή η ομάδα είναι ένας άθλος. Ευτυχώς για όλους μας κάποιοι πίστεψαν σε κείνους και τους στήριξαν. Από την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών μέχρι το Φεστιβάλ Αθηνών και από τα Δημήτρια μέχρι το ΚΘΒΕ και την ΔΕΘ που βοήθησαν τη νέα τους παραγωγή.

Τι ακριβώς όμως κάνει αυτή η ομάδα και γιατί θεωρώ ότι είναι το σημαντικότερο πολιτιστικό μη θεσμικό πράγμα που έχουμε σε αυτή την πόλη; Βοηθά μια σειρά νέους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες ή ειδικές δεξιότητες να σπάσουν δημιουργικά τον κοινωνικό αποκλεισμό τους και όλους εμάς να σπάσουμε τα δικά μας στεγανά. Το σύνολο Εν Δυνάμει οραματίζεται την ενσωμάτωση του “διαφορετικού” και του “ανοίκειου” μέσα στο χώρο των τεχνών και την ευρύτερη κοινωνία, συμβάλλει συνειδητά σε μία τέχνη που συνειδητά απομακρύνεται από τις συμβατικές φόρμες κατανόησης του κοινωνικού συμπλέγματος.

Όπως οι ίδιοι ορίζουν αυτό που κάνουν: είναι μία κολεκτίβα νέων καλλιτεχνών με και χωρίς αναπηρία. Από το 2008 διερευνούν τις δυνατότητες τέχνης να ενώνει τους ανθρώπους σε προτείνουν ένα νέο μοντέλο τέχνης και ζωής, όπου το “ανοίκειο”, το “περίεργο” και το “ξένο” ενσωματώνονται στο σύνολο ενδυναμώνοντάς το. Η ομάδα έχοντας σαν κύριο εργαλείο την έρευνα νέων μεθόδων επικοινωνίας… δρα, προσφέροντας ολοκληρωμένες καλλιτεχνικές προτάσεις στον χώρο των εικαστικών, του θεάτρου, της μουσικής και των οπτικών τεχνών. Η ομάδα βρίσκεται σε μόνιμη συνεργασία με καταξιωμένους καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους.

Και κάθε φορά πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα. Προκαλούν στον θεατή εκείνα τα συναισθήματα που βρίσκονται βαθιά κρυμμένα μέσα του. Ελευθερώνουν πρωτόγνωρα τσιμπήματα στο νου και την καρδιά που λυτρώνουν. Αυτό που μοιράζονται οι θεατές και οι καλλιτέχνες σε κάθε τους δουλειά είναι μια μοναδική μυσταγωγική διαδικασία μύησης σε έναν κόσμο δίπλα, στο πλάι που συνήθως προσπερνούμε, ακόμα και αν ένα κομμάτι του είναι εντός μας.

Και κάθε φορά που τελειώνει και πιο θριαμβευτικά μια δουλειά τους εμείς μένουμε με το ερωτηματικό του τι υπάρχει παρακάτω και κείνη με το μεγαλύτερο ερωτηματικό που να βρεις το κουράγιο να πας παρακάτω.

Και φτάνουμε τώρα στο διά ταύτα αυτού του κειμένου. Έχουμε στην Θεσσαλονίκη σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που συμβαίνουν στην τέχνη της Ευρώπης το 2018. Είτε το έχουμε αντιληφθεί όλοι είτε όχι. Μια πραγματική ατμομηχανή που με πρόσχημα την Τέχνη τσακίζει κατεστημένες αντιλήψεις για το που μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος και που όχι, για το τι σημαίνει συμβατικό όριο, τι σημαίνει αναπηρία, τι σημαίνει ελπίδα και δικαίωση. Και αυτή την ιστορία την έχουμε δέκα χρόνια τώρα μετέωρη και με το μέλλον της αβέβαιο.

Είναι τώρα η στιγμή της υιοθεσίας της. Είναι καθήκον και υποχρέωση της πόλης αυτής, των αρχών και των φορέων της, που χρηματοδοτούν κατά καιρούς αμφιβόλου ποιότητας πράγματα και προσπάθειες που μυρίζουν μπαγιατίλα ή και διαπλοκή να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Να στηρίξουν σε ετήσια βάση τα έξοδα και τα όνειρα αυτής της ομάδας, αυτών των παιδιών που όταν έσβησαν τα φώτα της σκηνής τη νύχτα της Κυριακής επέστρεψαν στο σκοτάδι της αβεβαιότητας και της μοναξιάς αν θα υπάρξει ξανά ευκαιρία.

Πρέπει όλοι εσείς που μοιραστήκατε αυτή την ανεπανάληπτη εμπειρία των παραστάσεων τους, αλλά και όλοι εσείς που ακούσατε από φίλους και γνωστούς σας αυτό που έζησαν, και όλοι εσείς που πιστεύετε στη δύναμη του θαύματος να απαιτήσετε, να απαιτήσουμε, από το Δήμο, την Περιφέρεια, το Κράτος να χρηματοδοτήσει το πείσμα και την πίστη τους για έναν κόσμο λίγο καλύτερο. Έναν κόσμο ισότητας και ονείρου. Τώρα, στο πικ της αναγνώρισης τους. Η ομάδα ”Εν δυνάμει” μπορεί και πρέπει να πάει ψηλότερα. Να αποκτήσει μόνιμη στέγη για πρόβες, για δουλειά, για δημιουργία. Να αποκτήσει ένα budget για τα έξοδα της. Το καμάρι αυτής της πόλης να γίνει και επίσημα παιδί της. Τι λέτε; Συμφωνείτε;