Το δικαίωμα στην περίθαλψη είναι δικαίωμα στη ζωή

Σε μία λιτή τελετή πριν λίγες μέρες το Μορφωτικό Ίδρυμα της ΕΣΗΕΜΘ βράβευσε τους Γιατρούς του Κόσμου από τη Θεσσαλονίκη. Ο δημοσιογραφικός κόσμος στην ουσία τίμησε στο πρόσωπό τους τη συλλογική προσπάθεια, τον εθελοντισμό, την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο.

Δεν είμαι ο πλέον κατάλληλος για να κάνω έναν απολογισμό της δράσης των ΓτΚ. Οι αριθμοί, άλλωστε, δεν έχουν σημασία. Μπορώ όμως να διαβεβαιώσω ότι όπου υπήρχε -και υπάρχει- πραγματική ανάγκη, οι Γιατροί του Κόσμου από τη Θεσσαλονίκη, έδιναν πάντα το παρόν.

Στις περισσότερες αποστολές, όπου κι αν βρέθηκα, εκεί που η ζωή κάθε λεπτό παίζει παιχνίδια με το θάνατο, εκεί, όπου απίστευτες αγριότητες βαδίζουν πλάι – πλάι με την αυταπάρνηση, τον αλτρουϊσμό, την αυτοθυσία, τις βαθύτερες αξίες του πολιτισμού, οι Έλληνες ΓτΚ ήταν εκεί.

Έφταναν από τους πρώτους και παρέμεναν για μήνες, αφού τα φώτα της δημοσιότητας έσβηναν στην περιοχή, για να προσφέρουν βοήθεια, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Να κτίσουν ό,τι άλλοι γκρέμισαν εν μια νυκτί με τις «ανθρωπιστικές» βόμβες τους. Να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο. Ακόμη κι όταν είχαν επίγνωση ότι οι πράξεις τους ήταν «σταγόνα στον ωκεανό», δεν παραιτούνταν.

Συνάντησα τους ΓτΚ στα πρώτα τους βήματα στην Ελλάδα, το 1991. Ένα χρόνο μετά την ίδρυσή τους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και ελάχιστους μήνες μετά την επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» κατά του Σαντάμ Χουσείν, τους ακολούθησα σε μια αποστολή στο ιρακινό Κουρδιστάν.

Το Ιράκ είχε ακόμη ανοικτές πληγές από τη στρατιωτική επέμβαση των Αμερικανών. Και στο βόρειο τμήμα του, οι Κούρδοι αντάρτες, που ζητούσαν την αυτονομία τους, συγκρούονταν με τις ιρακινές δυνάμεις. Πολλά τα θύματα, φάρμακα δεν υπήρχαν, το νοσοκομείο της Ράνια, μιας πόλης στα σύνορα με το Ιράν κινδύνευε να τεθεί εκτός λειτουργίας.

Για τους ΓτΚ ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να δείξουν τον ανθρωπισμό τους, την αλληλεγγύη τους. Εκεί που άλλες χώρες προσφέρουν βοήθεια έναντι ανταλλαγμάτων, για τους εθελοντές Γιατρούς η προσφορά βοήθειας αποτελεί στάση ζωής και αγώνα για την προάσπιση των αρχών του Δικαίου και της ελευθερίας Οι 22 τόνοι ιατροφαρμακευτικό υλικού και τροφίμων συγκεντρώθηκαν με τη βοήθεια και του Ερυθρού Σταυρού, του ΓΕΕΘΑ και φορέων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Βοήθεια είχαμε αφήσει καθ΄ οδόν στη Βαγδάτη, στη Σουλεμανίγια κι όταν φθάσαμε στον προορισμό μας, στο νοσοκομείο της Ράνια, η κατάσταση ήταν απελπιστική.

Δεν υπήρχε χειρουργός και το νοσοκομείο κάλυπτε τις ανάγκες όχι μόνο των 70000 κατοίκων της πόλης, αλλά ολόκληρης της περιοχής. Εκατοντάδες παιδιά έπασχαν από τύφο και λοιμώδεις ασθένειες. Πάμπολλα  ήταν τα περιστατικά τραυματισμών από εκρήξεις ναρκών και τις μάχες. Οι διάδρομοι του νοσοκομείου, που φυλάσσονταν από οπλισμένους πεσμεργκά, γεμάτοι από κόσμο. Μανάδες, δεκάδες μανάδες κρατούσαν στις αγκαλιές τους τρυφερές υπάρξεις. Πλάσματα αδύνατα, υποσιτισμένα εξετάζονταν πάνω στα γραφεία των γιατρών, μια και δεν υπήρχαν εξεταστικές κλίνες. Τα μέσα ήταν ελάχιστα. Σε πολλές αίθουσες με σπασμένα τζάμια ο κίνδυνος μόλυνσης ήταν άμεσος. Αλλού δεν υπήρχαν κρεβάτια με αποτέλεσμα οι ασθενείς να κείτονταν στο δάπεδο.

Ασταμάτητα μέρα και νύχτα δούλευαν για εβδομάδες οι Έλληνες Γιατροί του Κόσμου.

Έκτοτε, τους αντάμωσα πολλές φορές. Στη Βοσνία, στην πόλη Πρίγεντορ, το ΄95, λίγες μέρες πριν υπογραφεί η συμφωνία του Ντέιτον για την ειρήνευση στην περιοχή, πρόσφεραν φάρμακα και τρόφιμα στο νοσοκομείο της πόλης, που περιέθαλπε Σερβοβόσνιους και Μουσουλμάνους. Τους είδα μάλιστα να τα μοιράζουν οι ίδιοι, γιατί υπήρχε φόβος ότι λαθρέμποροι μπορεί να πάρουν τα φάρμακα και να τα πουλήσουν στη μαύρη αγορά.

Από τους πρώτους έδωσαν το παρόν και στην Αλβανία, το ΄97, στην «εξέγερση του Νότου». Το 2001, στη Ζάκυνθο, οι ΓτΚ πρόσφεραν πρώτες βοήθειες σε 718 πρόσφυγες, που είχαν φθάσει με το δουλεμπορικό Erenler και μετέπειτα, το 2003, παραμονές του πολέμου, τους συνάντησα στα σύνορα Ιορδανίας Ιράκ.

Στη Σουμάτρα, στο Σιμελού, σ΄ ένα νησάκι στη μέση «του πουθενά», του Ειρηνικού Ωκεανού, βρεθήκαμε, το 2006, να περιθάλπουν τους πληγέντες από το τσουνάμι. Και πάντα ένα πράγμα μ΄ εντυπωσίαζε: η αυταπάρνηση αυτών των ανθρώπων, η διάθεση για για φροντίδα, η επιμονή, η μεθοδικότητα, η ανθρωπιά  τους.

Το 2007, στη Δυτική Όχθη, στα παλαιστινιακά εδάφη, εξόπλισαν με μικροβιολογικά εργαστήρια έξι κέντρα υγείας. Στη Γεωργία φρόντισαν μητέρες και παιδιά, στη Συρία μεριμνούσαν για τους πρόσφυγες, στην Ιορδανία παρείχαν δωρεάν περίθαλψη σε ασθενέστερες ομάδες,  στο Ιράκ, τον Απρίλιο του 2003 υποστήριξαν ανθρωπιστικά την πολύπαθη αυτή χώρα, κυρίως στα βόρεια, εκεί όπου ζουν Κούρδοι. Ανάλογα προγράμματα «έτρεξαν» και στο Σουδάν, στην Αλγερία, στη Σρί Λάνκα, στην Αιθιοπία.

ΟΙ ΓτΚ και μάλιστα το παράρτημα της Θεσσαλονίκης δεν έχουν μονάχα διεθνή παρουσία. Οι Έλληνες εθελοντές, έχοντας λειτουργική, διοικητική αυτοτέλεια και οικονομική αυτοδυναμία, πράγμα που σημαίνει ότι οι εθνικές αντιπροσωπείες που υπάρχουν σε δεκαεπτά χώρες σ’ όλο τον κόσμο δρουν ανεξάρτητα, βρέθηκαν και βρίσκονται όπου υπάρχει ανάγκη και στον τόπο μας.

Κινητές ιατρικές μονάδες οργώνουν στην κυριολεξία τα παραμεθόρια χωριά, νησιά, αλλά και καταυλισμούς όπου γιατροί εμβολιάζουν και παρέχουν πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας σε όσους δεν έχουν πρόσβαση σε κέντρα υγείας και περιφερειακά ιατρεία. Ρομά, άλλες μειονότητες, αναξιοπαθούντες, θύματα της οικονομικής κρίσης και φυσικών καταστροφών έχουν να λένε για τους ΓτΚ.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή στην Ειδομένη κοντά στους πρόσφυγες. Κι αν βρεθείτε στο πολυιατρείο τους στην Αντιγονιδών, στη Θεσσαλονίκη, θα εκπλαγείτε από την οργάνωση και τον κόσμο που το επισκέπτεται καθημερινά.

Κάποτε είχε πει ένας από τους Γιατρούς το εξής: «Βλέπουμε την υγεία ολιστικά. Μας ενδιαφέρει ο άνθρωπος να έχει όλα τα δικαιώματα, σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής του ζωής.  Να έχει το δικαίωμα να αγωνίζεται για αυτά τα δικαιώματα, χωρίς εμπόδια και αν δεν μπορεί να τα καταφέρει, να τον βοηθάμε να τα αποκτήσει. Δεν αρκεί να του παρέχουμε αυτή τη βοήθεια έτοιμη και παροδικά, αλλά να του μάθουμε τον τρόπο να συνεχίζει να προσπαθεί».

Αυτή είναι και η διαφορά μεταξύ φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης. Οι Γιατροί του Κόσμου είναι άνθρωποι κοινοί, χωρίς φιλοδοξίες στην πλειοψηφία τους. Μιλούν κυρίως με το έργο τους. Εργάζονται ακατάπαυστα. Δεν τους αρέσει η δημοσιότητα έστω κι αν αντιλαμβάνονται ότι η προβολή της δράσης τους μπορεί να βοηθά στην επίτευξη του σκοπού τους. Και ξέρουν ότι για να βοηθήσεις δεν χρειάζεται να είσαι γιατρός. Αρκεί να είσαι Άνθρωπος.

Υ.Σ. Την Πέμπτη 14/04, στις 14.00 στο Πολυιατρείο Θεσσαλονίκης έξι πρόεδροι ισάριθμων εθνικών αντιπροσωπειών των ΓτΚ από την Ευρώπη θα δώσουν συνέντευξη Τύπου για το προσφυγικό.