Το καπάνι της Κατίνας (εν Θεσσαλονίκη τω μηνί Σεπτεμβρίω)

Λέξεις: Μίρκα Καμά

Σεπτέμβριος… και, όπως κάθε τέτοιο μήνα, τελώ υπό πνευματική δίνη προς άγραν νέων εκπαιδευτικών πρακτικών. Ένα νέο χούι πάντα αφυπνίζει αμφότερους, διδάσκοντα και διδασκομένους. Γιατί πώς αλλιώς ο καθηγητής της τρέχουσας εποχής θα πάρει το χρυσό μετάλλιο σε έναν ιστιοπλοϊκό αγώνα με κόντρα τον ψηφιακό άνεμο, μέσα σε μια θάλασσα αφαλατωμένη και πρωτίστως από το άλας του σεβασμού προς το λειτούργημά του από ανώνυμους εφημεριδογραφιάδες και όχι μόνο…

Το νέο έθος λοιπόν επιβάλλει ενδελεχή μελέτη του λεξικού των Liddell και Scott και ο όρος που πυροδοτεί τη σκέψη, η οπώρα· η περίοδος του έτους μεταξύ της εμφάνισης του Σείριου και του Αρκτούρου, δηλαδή τέλη Ιουλίου, ολόκληρος ο Αύγουστος, και μέρος του Σεπτεμβρίου / το τέλος του καλοκαιριού. Έπειτα χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει το φθινόπωρο, παρότι οι κανονικοί τύποι ήταν τα φθινόπωρον και μετάπωρον.

Της Θεσσαλονίκης τής ταιριάζει το φθινόπωρο. Λες και γεννήθηκε και φασκιώθηκε μέσα σε ένα καφεπράσινο φύλλο. Καπαρντίνες και ομπρέλες ρομαντικές κάνουν τσάρκα στην παραλία και ενίοτε κάθονται και ξαποσταίνουν και γίνονται έργα τέχνης. Ποδηλατώ στη Βασιλίσσης Όλγας και σαν περνώ από τα παλιά αρχοντικά ένα κύμα άκρατης συγκίνησης περνά από το στομάχι προς την καρδιά. Οι παλμοί ανεβαίνουν. Και σαν αντικρίζω εκείνα τα εγκαταλελειμμένα…τότε είναι που η ατμόσφαιρα ηλεκτρίζεται! Ξαφνικά ζωντανεύουν οι αυλές και γεμίζουν γέλια και σούσουρα και ομπρελίνα.

Της Θεσσαλονίκης τής ταιριάζει το φθινόπωρο. Κι όσο κι αν προσποιούμαι ότι θαυμάζω τη μοντέρνα αρχιτεκτονική κι όσο σύγχρονο κι αν θεωρείται το βιομηχανικό σχέδιο, διασχίζοντας την Εγνατία, το μάτι μου αναπαύεται μόνο πάνω στις βυζαντινές εκκλησιές. Και ξάφνου θυμίαμα ευωδιάζει ο τόπος, ψαλμωδιές ξεχύνονται και τα πατήματά μου γίνονται σκάλες που μ΄ ανεβάζουν στον ουρανό.

Της Θεσσαλονίκης τής ταιριάζει το φθινόπωρο. Η θάλασσα τώρα δείχνει τον χαρακτήρα της, γκρίζα, ξαποσταίνει και σύντομα μουγκρίζει και πάει να ξεβράσει και όλο μαζεύεται και πάλι μουγκρίζει και πάλι μαζεύεται. Δε λέω…αυτή η καλοκαιρινή ερωτοτροπία του ήλιου με το γαλάζιο της πλανεύτρας είναι ξεσηκωτική μόνο για λίγο, μόνο ίσαμε να πας κοντά και μετά σου κόβονται τα πόδια, σερμπετιάζει το μάτι, στεγνώνει το σάλιο από το θάμα και ζεις μια ραστώνη εγκεφαλική. Όχι… προτιμώ το ξύπνημα, το αναπάντεχο, την ψύχρα και την αγρίλα του Θερμαϊκού, όπως τότε που καβαλούσα το ποδήλατο, ξεκινούσα από Καλαμαριά, έκοβα μες από τη Σοφούλη για να βρεθώ στο Μέγαρο και από κει μέχρι τη Φιλοσοφική, με σακίδιο και ζακέτα, μη χάσω το πρωινό “Φροντιστήριο”, κρυφά από τη μάνα μου φυσικά!

Αθεράπευτα ερωτοχτυπημένη με τη Θεσσαλονίκη μου, βάζω στον κόσμο μου και τους συνερευνητές μου στην τάξη, να πάρει λίγη μυρωδιά το πετσί τους από άλγος για έναν τόπο, πριν προλάβει και τους ξελογιάσει η αλλοδαπή. Γιώργος Ιωάννου… και όλοι νιώσανε πως μια άλλη πόλη περιγράφει και όλοι είπανε “κυρία εμείς γιατί δεν τα βλέπουμε αυτά”, “κυρία βάζω το χαρτί στην τσέπη και θα τα γυρίσω όλα αυτά τα μέρη ή μάλλον θα τα ξαναγυρίσω αλλά εγώ δε θα είμαι ο ίδιος”. Και να και οι προτιμήσεις. “Κυρία η γιαγιά μου λατρεύει το καπάνι. Κι ας μυρίζει ψαρίλα, πηγαίνω μαζί της κάθε Σάββατο πρωί. Αυτό το μέρος λέει, η γιαγιά μου η Κατίνα, έχει κάτι από μια άλλη εποχή. Και όλο μου παραπονιέται για τη Μοδιάνο. Τι τα θέλανε, λέει, αυτά τα μοντέρνα, τα ευρωπαϊκά. Όπως την κάνανε, δεν είναι πια μυροβόλος”.

Το λεξικό κλείνει το λήμμα οπώρα με τη σημασία του όρου στον Πίνδαρο: το άνθος του καλοκαιριού, δηλαδή το άνθος της νιότης. Της Θεσσαλονίκης τής ταιριάζει το φθινόπωρο. Μόνο που πρέπει να είσαι ζωτικό κύτταρο της πόλης, να έχεις ενωθεί με τις πολύχρονες φωνές της για να καταλάβεις πως μέσα από την ιστορία της αυτή ανθίζει και δε γερνάει ποτέ.

*Η Μίρκα Καμά είναι Κλασική Φιλόλογος-Μουσικός