Το Κοινωνικό Εργαστήρι και τα δέκατα γενέθλιά του

Της Ελένης Χοντολίδου

του Μιχάλη, του Χρήστου, της Ελένης Μ., του Άκη, της Σοφίας, της Σοφίας, του Νίκου, της Φωτεινής, του Θοδωρή, της Μαρούλας

To Κοινωνικό Εργαστήρι είναι η πολιτική μου οικογένεια, καθώς μετά από τη θυελλώδη διαγραφή μου από κομμουνιστική οργάνωση κατά την παλαιολιθική περίοδο (η οποία μου στοίχισε μία οξεία κολίτιδα και άφθονη ωριμότητα) έδωσα στον εαυτό μου την υπόσχεση ότι δεν θα ενταχθώ ποτέ πουθενά με τον ίδιο τρόπο. Εντάχθηκα, φυσικά, σε πολλούς και διάφορους χώρους από τότε με τον τρόπο που είμαι: δηλαδή με μεθοδικότητα, συναισθηματισμό και αφοσίωση. Και φυσικά, ταξινομώντας και φωτογραφίζοντας τεκμήρια, απόδειξη ότι έχουμε αφήσει το χνάρι μας ως πρόσωπα και ως ομάδα.

Τι είναι το Κοινωνικό Εργαστήρι; «Είναι ένας ανοικτός χώρος κριτικής δημοσιότητας και ακτιβιστικής έρευνας που επιδιώκει τον αναστοχασμό, τη δημοκρατική αντιπαράθεση ιδεών, τη διαμόρφωση προτάσεων και την ανταλλαγή εμπειριών».

Είμαστε μία ομάδα ανθρώπων που λειτουργούμε σε πολλά επίπεδα: η μικρή ομάδα, η μεγαλύτερη της λίστας (όλοι σχεδόν Θεσσαλονικείς) με δημοσιεύσεις και καυγάδες και αντιπαραθέσεις όχι πάντοτε όσο πολιτισμένες θα ήθελα, η εξίσου μεγάλη με αυτήν της λίστας, η ομάδα μας στο facebook, με μέλη από όλη την Ελλάδα αλλά και από την πολύτιμη Hellenic diaspora. Και το blog μας, η ταυτότητά μας με τα κείμενα που παράγουμε αλλά και με κείμενα που μας κλείνουν και τους κλείνουμε το μάτι.

Θαρρώ ότι όλοι είμαστε σχεδόν κομματικά ανένταχτοι και, πάντως, δεν είμαστε ίδιοι στον τρόπο σκέψης μας. Διαφέρουμε ως προς το πολιτικό μας παρελθόν αλλά και παρόν, ως προς το μορφωτικό μας επίπεδο, ως προς τη σχέση μας με τα κινήματα, ως προς την επαγγελματική μας ενασχόληση. Ένα πράγμα έχουμε κοινό: παρά τους καυγάδες, τις αψιμαχίες, τις διαφωνίες, έχουμε στραμμένες τις κεραίες μας προς το καινούριο και τα κινήματα.

Συναντιόμαστε σε συμβατικούς ή λιγότερο συμβατικούς χώρους (καθώς είμαστε ανέστιοι αλλά όχι και άστεγοι), δίνουμε το παρόν μας στο αντιρατσιστικό φεστιβάλ, φτιάχνουμε και φτιαχνόμαστε μέσω κοινωνικών και πολιτικών δικτύων και τιμούμε την έννοια της φιλίας με την πιο πολιτική σημασία του όρου.

Κινούμαστε σε διάφορους χώρους: από την πολιτική, τις Σπουδές Φύλου, την Παιδαγωγική, τη λογοτεχνία και την τέχνη, την Κοινωνική Ανθρωπολογία, τον ψηφιακό κόσμο μέχρι… τη φιλοσοφία της κουζίνας! Σε δύο επίπεδα που δεν είναι εύκολο πάντοτε να συνδυαστούν: το τοπικό και το παγκόσμιο και σε δύο άλλου είδους επίπεδα: την προσωπική πρόσληψη και την πολιτική ανάλυση.

Η επικαιρότητα, χωρίς να είναι οδηγός μας, είναι πολύ σημαντική για μας και το έχουμε αποδείξει με την ενασχόλησή μας με το ευρωσύνταγμα, τον εθνικισμό, την επίθεση στη συναγωγή των Χανίων, τη Χρυσή Αυγή, την κρίση. Έχουμε μία σταθερότητα με την οποία είμαστε αφοσιωμένοι σε όσους μέχρι τώρα δεν είχαν (και, κάποιες φορές, δεν έχουν ακόμη) φωνή: τις γυναίκες, τους μετανάστες, τους Εβραίους συμπολίτες μας, τους εθνικά προσδιοριζόμενους ως Μακεδόνες Έλληνες συμπολίτες μας, τους διεμφυλικούς.

΄Εχουμε κάνει τα δέκα αυτά χρόνια δημόσιες συζητήσεις, εργαστήρια, προβολές ταινιών με Έλληνες και ξένους ομιλητές, σεμινάρια στα οποία έχουν μιλήσει παραπάνω από 80 ομιλητές. Οι εκδηλώσεις μας άλλοτε εντάσσονται σε κύκλους, άλλοτε είναι μεμονωμένες. Πάντοτε με αφετηρία και κατάληξη την αποδοχή της ετερότητας.    

Το Εργαστήριο έχει καταφέρει (φτού σκόρδα!) να εργάζεται συλλογικά αναδεικνύοντας τόσο τη σκέψη και τη δουλειά των μελών του όσο και των εκλεκτών μας φίλων και πολιτικών συμμάχων. Μας ενδιαφέρει η πολιτική ως βίωμα και ως δημόσια άσκησή της, και το μεθοδολογικό μας πρόταγμα συνίσταται στην άρθρωση γνώσης και πολιτικής, σε αντίθεση από την παλιότερη, θετικιστική διάκριση θεωρίας και πράξης.

Συμμετέχω στο Κοινωνικό Εργαστήρι γιατί συναντώ ανθρώπους που μου μαθαίνουν πράγματα που δεν θα μάθαινα ποτέ, γιατί ακονίζεται το μυαλό μου και γιατί γίνομαι καλύτερη, καθώς κατανοώ τα πράγματα γύρω μου.   

Η τελευταία δουλειά του Εργαστηρίου αφορά στην κρίση και αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ενός συλλογικού αναστοχασμού που κατέληξε στη διοργάνωση μιας ημερίδας και στην έκδοση ενός βιβλίου που φέρνει τον τίτλο Ζωή, Λόγοι, Πολιτικές στον Καιρό της Κρίσης, Εκδόσεις Ένεκεν Θεωρίας, Θεσσαλονίκη 2013. Το βιβλίο αποτελείται από 12 κείμενα, εισηγήσεις της ομώνυμης ημερίδας. Βασικός στόχος του βιβλίου είναι να αλλάξουμε το αφήγημα της κρίσης. Αυτό, πιστεύω πως αναδείχθηκε και στην παρουσίαση του βιβλίου το Σάββατο 11 Ιανουαρίου, στο Μικρόπολις, Βενιζέλου & Βασιλέως Ηρακλείου 18.

Τα γενέθλιά μου ποτέ δεν μου έφερναν μελαγχολία. Τα 40 μου τα γιόρτασα με 60 φίλους και τα πενήντα με ακόμη περισσότερους. Τα γενέθλια σου δίνουν την αφορμή να στοχαστείς για το παρελθόν, να γιορτάσεις το παρόν και να οργανώσεις το μέλλον. Να τα εικοσαρίσεις, λοιπόν, Κοινωνικό Εργαστήριο!