Το κοστούμι του Μπενίνι

Είναι Ιταλός. Θα περίμενες ότι όπως οι περισσότεροι συμπατριώτες του θα φορούσε με χάρη το καλοραμμένο, ακριβώς πάνω στα μέτρα του, κοστούμι Αρμάνι ή Κορνελιάνι. Όμως όχι. Ο Ρομπέρτο Μπενίνι δεν είναι από «αυτούς» τους Ιταλούς.

Στην αίθουσα τελετών της Παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ όπου έγινε η αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, επικρατούσε το αδιαχώρητο. Έπρεπε να σηκωθείς στις μύτες των ποδιών σου για να διακρίνεις τον ύψους μόλις 1,65 μ. σταρ ανάμεσα στο πλήθος των σεκιούριτι, των ακαδημαϊκών, των φωτογράφων και των απλών φαν που τον περιέβαλλε. Και τι θα έβλεπες όταν τελικά κατάφερνες να τον εντοπίσεις; Τα μανίκια από το σακάκι του που σχεδόν του κάλυπταν την παλάμη, το ίδιο το κοστούμι, σε ένα παλιομοδίτικο γκρι, που του έπεφτε τουλάχιστον δύο νούμερα μεγαλύτερο από όσο θα έπρεπε. Η εμφάνιση του Μπενίνι παραπέμπει όχι σε σταρ αλλά σε λογιστή της δεκαετίας του ’60.

Λογιστής είναι ο 60χρονος Μπενίνι. Τουλάχιστον αυτό σπούδασε, σε τεχνικό εκπαιδευτήριο της πατρίδας του, της Τοσκάνης. Δεν πάτησε ποτέ το πόδι του για να σπουδάσει σε πανεπιστήμιο. Τώρα πώς έφτασε να αποτελεί μέλος του ακαδημαϊκού κύκλου και να λάβει εννέα φορές μέχρι σήμερα τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα πανεπιστημίου διεθνώς, αυτό είναι μία άλλη ιστορία.

Είναι μία ιστορία από αυτές που εμείς οι Έλληνες, δύσκολα θα κατανοήσουμε και θα αποδεχτούμε. Τη βραδιά της αναγόρευσής του στο ΑΠΘ, οι πιο αυστηροί ανάμεσα στο πλήθος ξίνισαν ελαφρώς με τα σκέρτσα του ακαδημαϊκού Μπενίνι, που όταν δεν πηδούσε πάνω στους πάγκους, έκανε μορφασμούς στο κοινό, γελούσε μ’ εκείνο το προκάτ κλοουνίστικο χαμόγελό του, κελαηδούσε ε σε χαριτωμένα ελληνικά για καλησπέρες και σουτζουκάκια. Μα έτσι κάνουν οι ακαδημαϊκοί;

Φυσικά και έτσι κάνουν και οι ακαδημαϊκοί. Γιατί κατά έναν τρόπο, η προσφορά του Μπενίνι ως «ανθρώπου της κουλτούρας», όπως είπαν και ξαναείπαν οι καθηγητές του ΑΠΘ στην τελετή, είναι πολύ πιο σημαντική από αρκετούς άλλους «σοβαρούς» ακαδημαϊκούς.

Εδώ και έξι χρόνια τουλάχιστον, αυτός ο Ιταλός κωμικός που θα μπορούσε να έχει κάνει καριέρα στο Χόλιγουντ, τριγυρίζει σε πόλεις όλου του κόσμου πλασάροντας με τέχνη ένα από τα πιο πολύτιμα προϊόντα της πατρίδας του. Όχι εσπρέσο, ούτε παγωτό, αλλά λογοτεχνία. Tutto Dante. Δάντη. Θεία Κωμωδία. Παράδεισο και Κόλαση. Οι αναλύσεις του Μπενίνι πάνω στους στίχους του Δάντη δεν είναι ό,τι πιο προχωρημένο και πολυσύνθετο από φιλοσοφικής ή φιλολογικής άποψης θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Συγκεκριμένα πράγματα λέει, για το πώς ο Δάντης έκλεψε συστηματικά από τον Αριστοτέλη και την Ηθική του, για το πώς περιγράφει τους αμαρτωλούς να καίγονται στους μαύρους κύκλους του Άλλου Κόσμου, για τα βαριά αμαρτήματα όπως η πορνεία, οι πράξεις βιαιότητας, η τοκογλυφία, για την ανάβαση στον Παράδεισο. Όμως ποιος ακαδημαϊκός θα κατάφερνε να μιλάει 40 λεπτά, χωρίς ανάσα, από στήθους σε μία γλώσσα που καταλάβαιναν ελάχιστα από τα τουλάχιστον 1.000 άτομα που υπήρχαν στην αίθουσα και παρόλα αυτά να τον παρακολουθούν όλοι καθηλωμένοι, να χειροκροτούν, να σφυρίζουν με ενθουσιασμό;

Δείξε μου έναν καθηγητή να μου μιλάει 40 λεπτά non stop στα ιταλικά για τον Δάντη, να σου δείξω έναν άνθρωπο που κοιμάται. Στην αίθουσα του ΑΠΘ, ένας από τους υπαλλήλους του Πανεπιστημίου άνοιξε κάποια στιγμή στη διάρκεια της τελετής το μεγάλο παράθυρο στο βάθος για να πάρει αναπνοή το συνωστισμένο πλήθος και να πέσει κάπως η θερμοκρασία που άρχισε να θυμίζει δαντική Κόλαση.

Ο ίδιος ο Μπενίνι, πάνω στο πάθος του λόγου του, σταμάτησε για να βγάλει από πάνω του την τήβεννο δείχνοντας ότι τον ζέσταινε αφόρητα. Στην πραγματικότητα ο Μπενίνι ξέρει πότε ακριβώς ένα ρούχο είναι στα μέτρα του.