Το πανεπιστήμιο χρειάζεται «φυτά»

Λέξεις: Μιχάλης Νικολαΐδης

Είναι βράδυ. Στη σχολή δεν υπάρχει κανένας. Κι όμως, ένα φως είναι αναμμένο. Είναι ο Χ Καθηγητής και η Ψ Καθηγήτρια. Δουλεύουν σε κάτι «δικά» τους. Προχθές ήταν η προθεσμία να στείλουν στη διοίκηση της σχολής πόσες αναφορές έχει λάβει το έργο τους και πόσο h-index έχουν. Δεν απάντησαν. Τι «φυτά»!

Το παραδέχομαι. H παραπάνω εικόνα αναπαράγει τη στερεοτυπική κατασκευή της επιστήμης, όπως αυτή παρουσιάζεται ακόμα και σήμερα στο σινεμά και αλλού. Έχει πολλά προβλήματα αυτή η ειδυλλιακή αναπαράσταση αλλά, φοβάμαι, ότι για τον σημερινό και τη σημερινή πανεπιστημιακό, μοιάζει σχεδόν ιδανική συνθήκη. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί.

Ποια είναι δουλειά του Πανεπιστημιακού Καθηγητή και της Πανεπιστημιακής Καθηγήτριας στον «ιδανικό κόσμο»; Να ερευνά και να διδάσκει. Έτσι ώστε η διδασκαλία του/της να είναι αποτέλεσμα της έρευνάς του/της και όχι απλή αναπαραγωγή ενός textbook. Με τη σειρά της, η διδασκαλία θα τροφοδοτήσει την έρευνά του/της, μια και το «μάθημα» θα γίνει με τέτοιο τρόπο όπου πολλές «τρύπες» των ιδεών του/της θα αποκαλυφθούν από ελεύθερα σκεπτόμενους/ες φοιτητές και φοιτήτριες (εκκολαπτόμενους ερευνητές και εκκολαπτόμενες ερευνήτριες, δηλαδή). Έτσι, κι αλλιώς αρκετοί φοιτητές και αρκετές φοιτήτριες ήρθαν να σπουδάσουν, γιατί είδαν τις ταινίες που λέγαμε στην αρχή και θέλησαν (μετά από πολύχρονη προετοιμασία για τις Πανελλήνιες κυνηγώντας την ουρά τους), επιτέλους, να ανταμείψουν τους εαυτούς τους ασχολούμενοι/ες με κάτι που τους οδηγεί η περιέργειά τους και όχι τα ανεκπλήρωτα όνειρα κάποιου «άλλου».

Η παραπάνω εικόνα απέχει πολύ, κατά τη γνώμη μου, από τη σημερινή πραγματικότητα. Οι Πανεπιστημιακοί συμμετέχουν σε μια «ποντικοδρομία» (rat race). Ξεχνώντας ότι ακόμα και αν τερματίσεις στην πρώτη θέση σε ένα τέτοιο αγώνα παραμένεις «ποντικός».

Προτιμούν να αγνοήσουν τους μισθούς επαιτείας, τόσο χαμηλούς που συχνά ο μόνος λόγος που κάνουν μαθήματα σε μεταπτυχιακό επίπεδο είναι για να αντικαταστήσουν το laptop τους που πάλιωσε. Έχουν σταματήσει να πηγαίνουν στο γραφείο τους να δουλέψουν γιατί δεν θερμαίνεται το κτήριο. Και για να συντηρηθεί η ερευνητική τους ομάδα, θα πρέπει ο μεταδιδακτορικός ερευνητής/η μεταδιδακτορική ερευνήτρια να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα.

Ζοφερή κατάσταση αυτή που περιγράφω. Χωρίς να θέλω να αγνοήσω τις τεράστιες ευθύνες της πολιτείας για την απουσία στήριξης του Πανεπιστημίου, νιώθω ότι μέρος της λύσης είναι να αγαπήσουμε ξανά τον εαυτό μας και να εμπιστευτούμε την εσωτερική μας παρόρμηση.

Αυτή που μας οδήγησε πριν πολλά χρόνια να συνεχίσουμε τις σπουδές μας και να επιδιώξουμε να γίνουμε Πανεπιστημιακοί. Γιατί ίσως «ζηλεύαμε» τον τρόπο ζωής του καθηγητή/της καθηγήτριάς μας. Στα μάτια μας, έμοιαζε ότι είχε το μοναδικό προνόμιο να μπορούσε να ασχολείται με ό,τι ήθελε. Δεν τον/την ρωτούσε κανείς να εξηγήσει πώς η δουλειά του/της θα μεταφραστεί σε κάποιο προϊόν ή κάποια υπηρεσία γιατί «πληρώνεσαι με τα χρήματα του ελληνικού λαού». Γιατί πρακτικά πίστευε ότι επέλεξε μια δουλειά – «παιχνίδι». Και το πιο τρελό; Προσκαλούσε και άλλους/άλλες να παίξουν μαζί το «παιχνίδι» του/της τα Σαββατοκύριακα διοργανώνοντας «συνέδρια».

Μπορεί να έχουν εμμονές. Μπορεί να έχουν δυσλειτουργίες. Μπορεί να απαντήσουν λάθος σε έναν/μια δημοσιογράφο που θα τους ρωτήσει στον δρόμο «τι γιορτάζουμε στις 25 Μαρτίου 1821». Μπορεί να γράφουν ένα ακόμα πεϊπεράκι. Κι όμως, πιστεύω ότι το Πανεπιστήμιο χρειάζεται σήμερα όσο ποτέ όλους αυτούς και όλες αυτές που είναι τόσο αφιερωμένοι/ες στη δουλειά τους που ξεχνάνε πώς ξεκίνησαν όλα και πού μπορεί να οδηγήσουν.

Και αν το Πανεπιστήμιο χρειάζεται «φυτά», τότε χρειάζεται και πότισμα…

Υ.Γ. Αν το κείμενο αυτό, κατάφερε να «συνδεθεί» με κάποιους και κάποιες από εσάς, είναι γιατί αισθάνομαι συχνά «ποντικός». Και από «ποντικός», προτιμώ να είμαι «φυτό».

*Ο Μιχάλης Γ. Νικολαΐδης είναι Καθηγητής και Πρόεδρος στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού – Σέρρες, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

https://nikolaidis.weebly.com Tweets by mg_nikolaidis [email protected]