Το πιτόγυρο: Από την επιβολή της Χούντας μέχρι το σχόλιο στη Βουλή

Το πρώτο street food των Ελλήνων. Το σήμα κατατεθέν της τουριστικής μας γαστρονομίας. Το σχόλιο που πρωταγωνίστησε στη Βουλή, σε συζήτηση για την κοινωνική πολιτική. Πόσα αντιπροσωπεύει, τελικά, ένα ταπεινό πιτόγυρο;

Εν είδη προλόγου και για να γλιτώσουμε τις εννοιολογικές διαμάχες μεταξύ Βορρά και Νότου, ας γίνει εξαρχής μια άτυπη συμφωνία: Όπου ‘πιτόγυρο’ ας μπει, εκτός από τον κλασικό χοιρινό γύρο, οποιοδήποτε είδος κρέατος σερβίρεται τυλιγμένο σε πίτα. 

Το λαϊκότερο των λαϊκών έτοιμων φαγητών, το γρήγορο, το εύκολο, το απλό, το έξυπνο, το θελκτικό πιτόγυρο.

Το έδεσμα που έμελλε να σφραγίσει τη διατροφική κουλτούρα της χώρας μας το χρωστάμε στους Κωνσταντινοπολίτες πρόσφυγες –άραγε τι δεν τους χρωστάμε, όταν έρχεται η κουβέντα στο φαγητό; 

Το περίφημο ‘τυλιχτό’ άρχισε να γεμίζει με την ελκυστική, χαρακτηριστική του τσίκνα προσφυγικές περιοχές όπως η Δραπετσώνα, η Νίκαια και ο Κορυδαλλός της δεκαετίας του ’50, χορταίνοντας τους ξελιγωμένους μεροκαματιάρηδες. Η ανάγκη των ανθρώπων να γευτούν κρέας που σήκωνε το βαλάντιό τους ήταν μεγάλη μετά τον πόλεμο. 

Αυτές τους τις στερήσεις το τυλιχτό άρχισε να τις γιάνει, χαρίζοντάς τους πρόσβαση σε μια φτηνή μορφή ζωικής πρωτεΐνης. Δε λείπουν φυσικά και οι μελέτες που πραγματεύονται την αρχαιότητά του, παραθέτοντας αναφορές για ‘κάτι σαν σουβλάκι’ στα ομηρικά έπη αλλά και με βάση διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα που έμοιαζαν με σχάρες.

Την ίδια περίπου εποχή καθιερώθηκε και το περίφημο ντονέρ, κιμάς από μοσχάρι και αρνί σε κωνικό σχήμα που ψηνόταν κάθετα. Τη δεκαετία όμως του ’70, λόγω της ιδιαίτερα αυξημένης παραγωγής χοιρινού κρέατος στην Ελλάδα, η Χούντα, προκειμένου ν’ αβαντάρει τη ζήτησή του, απαγόρευσε με νόμο την κατανάλωση προϊόντων από κιμά (άρα και το ντονέρ) σε όλα τα καταστήματα εστίασης, με πρόφαση κάποιες επινοημένες καταγγελίες για δηλητηρίαση από κιμά. 

Πίσω από το μύθευμα αυτό βρισκόταν ενδεχομένως και η ανάγκη ελληνοποίησης του προϊόντος, αφού το χοιρινό απαγορευόταν στους μουσουλμάνους.

Γιατί είναι όμως τόσο σημαντικό να μην ακριβύνει η πίτα με γύρο;

Οι αυξήσεις στην τιμή του γύρου έχουν ήδη απασχολήσει τη Le Monde και το Reuters. Στη χθεσινή συζήτηση για την κοινωνική πολιτική στη Βουλή, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, έψεξε την κυβέρνηση για τη μηδαμινή επαφή της με την πραγματικότητα των πολιτών, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα της γενικευμένης ακρίβειας το πιτόγυρο. 

Η τιμή του αυτήν τη στιγμή αγγίζει περίπου τα τέσσερα ευρώ, ενώ σε περίπτωση που η παραγγελία γίνει μέσω κάποιας –αεριτζίδικης- εφαρμογής, τότε δύο πιτόγυρα κοστίζουν ακριβώς δέκα ευρώ. Με τα ίδια χρήματα, όχι πολλά χρόνια πριν, μπορούσε να χορτάσει με σουβλάκια μια τετραμελής οικογένεια. 

Μια ολόκληρη οικογένεια, που είχε τη δυνατότητα να στυλώσει όλα τα μέλη της με ένα πλήρες γεύμα, χωρίς να το σκεφτεί διπλά και τρίδιπλα. Μια οικογένεια, που έβρισκε τη μοναδική διέξοδο να δειπνήσει έξω κάποιο βράδυ, να κοινωνικοποιηθεί. Μια οικογένεια που δεν είχε σκεφτεί ότι θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει τέτοια προπολεμικά προβλήματα.

Έπειτα, γεννιέται όλο και πιο έντονα μία ακόμη ερώτηση: Θα μείνει, άραγε κάτι σ’ αυτήν τη χώρα που να μπορούν να το απολαύσουν οι πολίτες της; Μετά τις καλοκαιρινές διακοπές και τα ασπρογάλαζα νησιά μας, που είναι ζήτημα πόσοι Έλληνες μπορούν πλέον να τα χαρούν, μετά τα μετρημένα διαμερίσματα στα αστικά κέντρα, λόγω της γάγγραινας της αλόγιστης βραχυχρόνιας μίσθωσης, μετά από τόσα και τόσα άλλα, ήρθε άραγε η ώρα να εκποιήσουμε μέχρι και το φαΐ μας;