Το σκυλάκι του Παβλόφ στα Τέμπη

Λέξεις: Κωστής Παπαϊωάννου

Τα ρεφλέξ του πολιτικομιντιακού συστήματος και των απολήξεών του στο βαθύ κράτος είναι σχεδόν παβλοφικά:

– Βλέπεις συνδικαλιστή; Βρίζεις και δαγκώνεις. – Συναντάς αντίδραση των νέων; νουθετείς- μαντρώνεις- καταστέλλεις (ενίοτε με τη βοήθεια βολικών «κουκουλοφόρων»). – Ακούς κριτική; Κατακεραυνώνεις την «πολιτικοποίηση μιας τραγωδίας». – Η κριτική επιμένει; Διαχέεις την ευθύνη, κάνεις συμψηφισμούς. – Ακούς από κάτω διάχυτο θυμό; Αξύριστος on camera παραγγέλνεις «ανεξάρτητη» έρευνα και προαναγγέλλεις το αποτέλεσμά της. – Ακόμα κι αν η τραγωδία είναι συντριπτική, κάνε τη διαχείρισή της business as usual: έλεγχος κόστους, ενσυναίσθηση, ανθρώπινο πρόσωπο της εξουσίας, υπευθυνότητα, «ποτέ ξανά».

Η επικοινωνιακή μεραρχία εφορμά: πες δω, πες κει, θα ακουστούν οι μεν και οι δε, κάνε σαν να είναι οι καταγγελίες των μηχανοδηγών συνεισφορά μιας «άλλης άποψης», στο τέλος θα τα μαζέψουμε στο «ανθρώπινο λάθος». Η κακιά η ώρα, ο μοιραίος διαβολικός σταθμάρχης, το θανατικό των Τεμπών.

Δεν έχουν πάρει χαμπάρι τίποτα. Πόσο αθροιστικά λειτουργούν τα πράγματα, πόσο γεωμετρική μπορεί να γίνει η δυναμική. Ξαναλέω, έχουμε άλλη χώρα από την Τρίτη, πιο αδιάγνωστη. Μόνο να σκεφτεί κανείς πόσα χρόνια προπαγάνδα ρηγματώνεται μέσα σε ώρες: τώρα ο νοικοκυραίος πρώτη φορά καταλαβαίνει ότι μυρίζουν αίμα και θάνατο οι «αναγκαίες περικοπές του σπάταλου δημόσιου τομέα» ενώ ακούει με προσοχή τους «κηφήνες συνδικαλιστές» και βλέπει πόση μπίζνα κρύβει η επιτελικότητα.

Ποτέ, εκτός ίσως από το 2015, δεν ήταν τόση η απόσταση μεταξύ κοινωνίας και αντανάκλασής της στα μίντια. Τώρα το ίδιο συμβαίνει και με τους θεσμούς. Η εικόνα είναι virtual. Δε βλέπουμε σε μίντια και σε λειτουργία θεσμών τίποτα δικό μας. Συνδυασμός ολέθριος.

Βάλτε μέσα και την γενεακή ηλικιακή παράμετρο. Είναι μια μάχη κυρίως των νέων αυτή, με δυναμική που δυναμώνει από καιρό: καραντίνα και αστυνομική βία, εργασιακά αδιέξοδα, εκπαίδευση με καταστολή και διαρκή υποτίμηση των νέων, υπουργικός πατερναλισμός στιλ γυμνασιάρχη του 50, αγώνες σπουδαστών και καλλιτεχνών, υπόθεση Λιγνάδη και επιχείρηση συγκάλυψης. Πάνω απ’ όλα: παντελής ανυποληψία της δικαιοσύνης. Οι πιτσιρικάδες δε φωνάζουν μόνο για τους νέους που χάθηκαν στα Τέμπη. Φωνάζουν για όλα και πιο πολύ για το ασφυκτικό αίσθημα αδικίας. Είναι πολλοί οι παραπόταμοι, θα σκάσει με κρότο ο θυμός.

Αλλά και πάλι αλλά: δεν είναι ώρα κανείς να εφησυχάζει. Και οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης ακόμα περισσότερο. Αν, έστω μια στιγμή, νιώσουν την ασφάλεια του ωφελούμενου από την τραγωδία επειδή είναι καιρό με την πλάτη στον τοίχο, θα τιμωρηθούν ακόμα χειρότερα. Αν νιώσουν ότι μπορούν να οικειοποιηθούν με τρόπο στενόκαρδο την αντίδραση θα την πατήσουν. Δίπλα στον αντικυβερνητικό θυμό περιμένει το «όλοι ίδιοι είναι». Αυτό το ολέθριο δόγμα διακινούν κυβέρνηση και μίντια από το καλοκαίρι με τις υποκλοπές και τώρα με το τρένο. Αν δεν προτείνει η αντιπολίτευση διέξοδο πρακτική, ουσιαστική, μετριοπαθή και πιστευτή, κινδυνεύει να γκρεμιστεί η τελευταία κοινωνική συναίνεση και εμπιστοσύνη στους θεσμούς που κείτονται έξω από το τούνελ στα Τέμπη. Μονότονα το λέμε: σχέδιο για τα βασικά. Υποδομές, υγεία, παιδεία, κράτος δικαίου. Ένα πλαίσιο ασφάλειας δηλαδή. Λίγα και καλά.

Ως τότε, η συντριβή μας πάει μαζί με την αντίδραση. Το σκυλάκι του Παβλόφ λέει «η διαμαρτυρία προσβάλλει τους νεκρούς». Να αποδείξουμε ότι ισχύει το αντίθετο.

*Ο Κωστής Παπαϊωάννου σπούδασε Ιστορία και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες. Διδάσκει στην Ελληνογαλλική Σχολή Αγίας Παρασκευής. Έχει ασχοληθεί με την κατάρτιση ενηλίκων, τη διά βίου μάθηση και τη διαπολιτισμική εκπαίδευση. Ήταν πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και γενικός γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Υπήρξε πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας. Πρωτοστάτησε στη σύσταση του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, μετείχε στον συντονισμό του Παρατηρητηρίου στη Δίκη της Χρυσής Αυγής και διευθύνει το Σημείο για τη μελέτη και αντιμετώπιση της ακροδεξιάς.