Το Βαγόνι του Σουλτάνου που σκουριάζει σε κάποια αποθήκη

Το να μην επιστρέφει το Βρετανικό Μουσείο τα μάρμαρα του Παρθενώνα στην ιστορική τους κοιτίδα, την Αθήνα, μπορεί να θεωρηθεί διακρατικό πρόβλημα, διπλωματικό ατόπημα, αυθάδης υπεροψία απέναντι στον παγκόσμιο πολιτισμό των λαών.

Το να μην επιστρέφει όμως η Αθήνα, μια πόλη ελληνική, σε μια άλλη ελληνική πόλη, τη Θεσσαλονίκη εν προκειμένω, ένα συμβολικό της κειμήλιο άμεσα συνδεδεμένο με την τοπική ιστορία της πόλης, εκτός από κωμικό μπορεί επίσης να θεωρηθεί ανόητος υπεροπτικός τοπικισμός. Ή όχι;

Πρόκειται για το θρυλικό βαγόνι καπνιστήριο του σουλτανικού συρμού του Οθωμανού σουλτάνου Αμπντούλ Αζίζ (1830-1876). Το βαγόνι δωρήθηκε στον σουλτάνο από την τελευταία αυτοκράτειρα της Γαλλίας Ευγενία ντε Μοντίχo, σύζυγο του Ναπολέοντα Γ΄. Το βαγόνι καπνιστήριο με την εξαιρετικά πολυτελή διακόσμηση ενσωματώθηκε στον βασικό σουλτανικό συρμό ως χώρος ανάπαυσης του σουλτάνου και της συνοδείας του κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του. Κάτοχος του συρμού υπήρξε κατόπιν ο Αμπντούλ Χαμίτ ο Β΄.

Μετά την εκθρόνισή του το 1909 μεταφέρθηκε με τον συρμό στη Θεσσαλονίκη, τόπο της εξορίας του. Η υποδοχή του στην πόλη έγινε στο κτήριο της Στρατιωτικής Στάσης που σήμερα αποτελεί το κεντρικό εκθετήριο του Σιδηροδρομικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

Κατά τον 2ο Βαλκανικό Πόλεμο ο συρμός πέρασε στα χέρια του βουλγαρικού στρατού, βομβαρδίστηκε από τον ελληνικό στρατό και καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς εκτός από το βαγόνι καπνιστήριο το οποίο απέστειλε στη Θεσσαλονίκη ο ναύαρχος Στυλιανός Μαυρομιχάλης, δώρο στον βασιλιά Κωνσταντίνο ως λάφυρο πολέμου.

Το βαγόνι έμεινε για χρόνια παραμελημένο στην περιοχή των Λαχανόκηπων Θεσσαλονίκης ώσπου το ανακάλυψε ο αείμνηστος τέως πρόεδρος του συλλόγου «Φίλοι του Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης» Ευθύμιος Κοντόπουλος και το μετέφερε στο εργοστάσιο οχημάτων του ΟΣΕ. Με τις φροντίδες του και χάρη στη φιλότιμη εργασία του τεχνικού προσωπικού του εργοστασίου το βαγόνι  αποκαταστάθηκε στην αρχική πολυτελή του μορφή.

Πανέμορφο και ελκυστικό μεταφέρθηκε στο Μουσείο των Αθηνών εφ’ όσον τότε στη Θεσσαλονίκη δεν υπήρχε αντίστοιχος χώρος για την έκθεσή του. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία του που ταξίδεψε νότια της Μακεδονίας.

Σήμερα το Μουσείο των Αθηνών δεν υπάρχει πλέον, το βαγόνι σκουριάζει σε κάποιαν αποθήκη και το Μουσείο Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, οργανωμένο και πανέτοιμο, περιμένει εδώ και δεκαετίες την επιστροφή του στην Στρατιωτική Στάση Θεσσαλονίκης. Το σταθμό που υποδέχτηκε και ξεπροβόδισε βασιλιάδες και σουλτάνους, φίλους και συμμάχους, στρατηγούς και στρατιώτες, επίσημους και λαϊκούς.

Ένα ειδικό εκθεσιακό περίπτερο περιμένει την υποδοχή του σουλτανικού βαγονιού για να συμπληρωθεί ένας ακόμη κρίκος στην πολύχρονη ιστορία της πόλης.