Τρεις προτάσεις για μια πραγματικά πράσινη ανάπτυξη της υπαίθρου

Λέξεις: Γιάννης Μυλόπουλος

Η πρώτη νίκη της αυτοδιοίκησης και της τοπικής κοινωνίας απέναντι στα καταστροφικά σχέδια των ενεργειακών μονοπωλίων που, με πρόσχημα την «πράσινη» ανάπτυξη, επιχειρούν να κερδοσκοπήσουν σε βάρος της φύσης και των κατοίκων της υπαίθρου, σημειώθηκε την περασμένη εβδομάδα στις Σέρρες. Όπου το δημοτικό συμβούλιο, με παρόντες εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας, απέρριψε ομόφωνα τα σχέδια εγκατάστασης ενός θηριώδους πάρκου 62 θεόρατων ανεμογεννητριών στο όρος Μενοίκιο. Το οποίο, υπενθυμίζεται ότι καίγονταν αβοήθητο το καλοκαίρι επί 29 ολόκληρες μέρες…

Η δεύτερη νίκη αυτοδιοίκησης και τοπικής κοινωνίας απέναντι στην επίθεση του «πράσινου» καταστροφικού καπιταλισμού ήρθε την Τρίτη 4/2, στο δήμο Χαλκηδόνας, στην ΠΕ Θεσσαλονίκης. Όπου ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο, σε μια ασφυκτικά γεμάτη από κόσμο αίθουσα, απέρριψε κατά την ειδική συνεδρίαση τα σχέδια εγκατάστασης ενός βιομηχανικής κλίμακας φωτοβολταϊκού πάρκου στην κατοικημένη περιοχή των Μπαλαίικων και μάλιστα σε καλλιεργημένη έκταση 3.800 στρεμμάτων.

Οι δυο περιπτώσεις δεν είναι ακριβώς ίδιες. Στην πρώτη, στο όρος Μενοίκιο, αυτό που κινδυνεύει να καταστραφεί είναι το πρόσφατα καμένο βουνό με τα δάση του, την τοπική του οικονομία, το μικροκλίμα του, αλλά και τα σπάνια οικοσυστήματά του. Ενώ στη δεύτερη περίπτωση, του δήμου Χαλκηδόνας, αυτό που κινδυνεύει είναι η αγροτική ανάπτυξη σε μια εύφορη, καλλιεργήσιμη και κάποτε ακμάζουσα παραγωγικά περιοχή. Η οποία σήμερα υφίσταται τις συνέπειες μιας αγροτικής πολιτικής που υποβαθμίζει την πρωτογενή παραγωγή και διώχνει τους νέους από την ύπαιθρο. Και μαζί με αυτά, κινδυνεύει και το μικροκλίμα και η υδρολογική ισορροπία και τα νερά και τα εδάφη και τα οικοσυστήματα της ευρύτερης περιοχής.

Το κοινό σημείο των δυο περιπτώσεων είναι ότι το πρόσχημα των καταστροφικών επενδύσεων είναι η παραγωγή «πράσινης» ενέργειας.

Όμως, πόσο «πράσινα» μπορούν να χαρακτηριστούν έργα που καταστρέφουν το πραγματικό πράσινο της φύσης, αποψιλώνοντας τη βλάστηση, καταργώντας τις καλλιέργειες και θερμαίνοντας και ξηραίνοντας ακόμη περισσότερο το μικροκλίμα στις περιοχές όπου εγκαθίστανται;

Κι ακόμη, πόσο «πράσινα» μπορούν να χαρακτηριστούν έργα που ακυρώνουν την αγροτική ανάπτυξη, υποβαθμίζοντας την τοπική οικονομία, φτωχοποιώντας την τοπική κοινωνία και εντέλει ερημοποιώντας την ύπαιθρο;

Πόσο «πράσινα», τελικά, μπορούν να χαρακτηριστούν εγχειρήματα που με πρόσχημα την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, χρησιμοποιούν μεθόδους που είναι πιο τοξικές και από την ίδια την πάθηση; Αφού η ερημοποίηση της υπαίθρου την οποία προκαλούν, επιφέρει αλυσιδωτές αντιδράσεις, με συνέπειες στο κλίμα και στο περιβάλλον χειρότερες ακόμη και από εκείνες της κλιματικής κρίσης;

«Ούτε πράσινη, ούτε ανάπτυξη συνιστά η συγκεκριμένη επένδυση. 

1. Ένα έργο που: – καταργεί τις αγροτικές χρήσεις γης και υπονομεύει τον πρωτογενή τομέα της οικονομίας σε μια περιοχή κάποτε εύφορη και ακμαία, – φτωχοποιεί και διώχνει τους κατοίκους από την περιοχή και – ερημοποιεί και υποβαθμίζει το περιβάλλον, με αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις στο μικροκλίμα, στο υδρολογικό ισοζύγιο και στα νερά, στο έδαφος, στη βλάστηση, στην πανίδα και τη χλωρίδα είναι έργο εκτός πνεύματος και αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης. Και γι’ αυτό είναι ένα έργο εκτός πλαισίου νομιμότητας τόσο όσον αφορά στην εθνική νομοθεσία, όσο όμως και όσον αναφέρεται στις ευρωπαϊκές οδηγίες και στις επιταγές των διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ. Για να σταματήσει ο κατήφορος της αγροτικής ανάπτυξης, η φτωχοποίηση  των αγροτικών οικογενειών και η καταστροφή του περιβάλλοντος και του κλίματος στην ύπαιθρο, μια λύση υπάρχει. Να ανασταλεί η αδειοδότηση νέων συστημάτων «πράσινης» ενέργειας στην περιφέρεια, μέχρι να ικανοποιηθούν τρεις αναγκαίες προϋποθέσεις: 1. Να εφαρμοστεί ένα Σχέδιο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης της Υπαίθρου. Τα μεγάλα συμφέροντα επιλέγουν κατά προτεραιότητα να εκμεταλλευτούν περιοχές υποβαθμισμένες παραγωγικά και αναπτυξιακά. Αυτό πρέπει να αλλάξει άρδην. Η ύπαιθρος που κάποτε ήταν εύφορη πρέπει να ξαναγίνει παραγωγική για το καλό του αγροτικού πληθυσμού, αλλά και προς όφελος της ανάπτυξης της περιφέρειας. Όσο η ύπαιθρος παρακμάζει, τόσο αργοπεθαίνει και η Ελλάδα, μια χώρα δυνάμει παραγωγική που διαθέτει ανταγωνιστικά διεθνώς αγροτικά προϊόντα και είδη διατροφής που τα αφήνει αναξιοποίητα.
2. Να εκπονηθεί ένα Σχέδιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για την εγκατάσταση ΑΠΕ στην περιφέρεια. Το οποίο θα διασφαλίζει την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών και των Φ/Β πάρκων σε περιοχές απομακρυσμένες από οικισμούς, χαμηλής οικολογικής αξίας και χαμηλής παραγωγικότητας. Μόνον έτσι τα οφέλη από την εγκατάσταση «πράσινων» συστημάτων παραγωγής ενέργειας θα είναι περισσότερα από τη ζημιά. Και μόνο έτσι το εγχείρημα θα εξυπηρετεί την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον της υπαίθρου και όχι αποκλειστικά και μόνον τα συμφέροντα των μεγάλων ενεργειακών μονοπωλίων. Τα οποία επιλέγουν περιοχές χαμηλού κόστους λόγω ύπαρξης οδικού δικτύου και δικτύων ύδρευσης, ενέργειας, τηλεπικοινωνιών κλπ.
3. Να εφαρμοστεί δίκαια για τους κατοίκους της υπαίθρου το εγχείρημα των ενεργειακών κοινοτήτων, προκειμένου η αυτοδιοίκηση και οι τοπικές κοινωνίες να έχουν σημαντικό όφελος από την εγκατάσταση συστημάτων «πράσινης» ενέργειας στις περιοχές τους. Αν συνεχίσουν τα μεγάλα ενεργειακά ολιγοπώλια να είναι τα μόνα που ωφελούνται και έχουν υπερκέρδη, τη στιγμή που οι τοπικές κοινωνίες φτωχοποιούνται και η ύπαιθρος ερημοποιείται, ούτε η ύπαιθρος θα ξαναζωντανέψει, ούτε όμως και το εγχείρημα της «πράσινης» ανάπτυξης θα επιτευχθεί.

Αν δεν συμβούν αυτές οι τρεις προϋποθέσεις η ύφεση θα βαθύνει και η κατρακύλα της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας από την πρώτη και δεύτερη θέση κάποτε, ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, στην 8η και 9η σήμερα θέση ανάμεσα στις 13 περιφέρειες της χώρας, θα συνεχίσει με ακόμη μεγαλύτερη ένταση.

*Ο Γιάννης Μυλόπουλος είναι καθηγητής, πρώην Πρύτανης ΑΠΘ και Επικεφαλής Παράταξης «ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ»