Τρίτος δρόμος

Τι πάει να πει πως η κοινωνία δεν έχει να χάσει τίποτα εκτός από τις αλυσίδες της; Ας δώσουμε μερικά παραδείγματα να μας καταλάβει και ο απλός κόσμος. Αν κάποιος παίρνει μισθό 500 ευρώ, έχει να χάσει ακριβώς τόσα: 500 ευρώ. Αν παίρνει σύνταξη 400 ευρώ, έχει να χάσει ακριβώς τόσα: 400 ευρώ. Αν είναι άνεργος, αύριο ενδέχεται να είναι άστεγος. Πώς δικαιολογείται τόση αφέλεια σε υποδουλωμένο πληθυσμό;

Η μάχη, εν τω μεταξύ, στο ουδέτερο πεδίο βολής των πληροφοριών έχει ανάψει. Ανυποχώρητοι διαδηλωτές αντιμετωπίζουν αμείλικτους αριθμούς. Η νέα- λέμε τώρα-κυβέρνηση, αλλάζοντας πλευρό για να μη βουλιάξει, κατόρθωσε να δανειστεί χρόνο από τους πολίτες ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση, παρά τα θετικά μηνύματα των δημοσκοπήσεων, έχει υποστεί δημιουργικό σοκ στη σκέψη και μόνο ότι στο εξωτερικό θεωρούν πια τους Πασόκους πιο δεξιούς και τους στηρίζουν. Προς το παρόν, αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι το ύψος του πήχη των περιστάσεων φαίνεται χαμηλότερο από το ύψος του πήχη των φιλοδοξιών, γεγονός που θα όφειλε να μας υποψιάζει και ως προς την πραγματικότητα των κινδύνων αλλά και για τη λογική της άποψης που λέει ότι προκειμένου να διαφυλάξουμε την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, θα την εκποιήσουμε.

Όσο οι πολιτικοί μας αλληθώριζαν προσπαθώντας να μας κοιτάξουν όλους στα μάτια, η Κομισιόν επαναλάμβανε ότι δεν υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο στο πρόγραμμα της Ε.Ε και του Δ.Ν.Τ για την Ελλάδα. Πώς αλλιώς να λυθεί η κρίση χρέους μίας χώρας παρά επιβαρύνοντάς τη με νέα υπέρογκα δάνεια; Η αναδιάρθρωση μας λέει ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας του Βελγίου Λουκ Κόεν: «θα έδινε στους Έλληνες την εντύπωση ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις πέραν των περικοπών που έχουν συμφωνηθεί με την τρόικα. Κι αυτό δεν είναι αλήθεια». Κοινώς, η T.I.N.A (There is no alternative, δηλαδή δεν υπάρχει εναλλακτική) θα συνεχιστεί ακόμα και χωρίς την Τίνα στην κυβέρνηση επειδή είναι ό,τι πιο ακίνδυνο τη δεδομένη στιγμή. Αντιθέτως, ο Alen Mattich στη Wall Street Journal αναφέρει πως σε περίπτωση που η Ελλάδα δήλωνε την πρόθεσή της να χρεοκοπήσει, υπό το φόβο μίας συστημικής κρίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προχωρούσε σε τεράστιους συμβιβασμούς. Αν τα πράγματα είναι στ’ αλήθεια τόσο απλά και η Ελλάδα δεν είναι η μπάλα που κλωτσούν ωσότου ξεφουσκώσει οι αγορές, είναι άξιο απορίας γιατί η κυβέρνηση δεν πιέζει τους εταίρους και επιλέγει ανεύθυνα να σέρνεται από τις εξελίξεις. Δίνει μάλιστα την εντύπωση ότι αν θα το κάνει κάποια στιγμή στο μέλλον, θα είναι για να μη θρηνήσει εκείνον τον υπέροχο προεκλογικό της εαυτό και όχι για μας που θα προσκυνήσουμε το βαμπίρ ώστε να μας προσφέρει την ελεγχόμενη «λύση»· μία λύση της οποίας η εφαρμογή και η επιτυχία όλα δείχνουν πως θα εξαρτηθεί από το πόσο λίγο θα δυσαρεστήσει τους πιο πολλούς και τους πιο δυνατούς παίκτες. Οι πολίτες μπορούν να περιμένουν.

Ο Σλαβόι Ζίζεκ στο «Υψηλό αντικείμενο της ιδεολογίας» αναλύει το παράδοξο της «αναγκαστικής επιλογής» στη σχέση του υποκειμένου με την κοινότητα στην οποία ανήκει. Ποιο είναι αυτό; Έχεις την ελευθερία να επιλέξεις, υπό τον όρο ότι θα επιλέξεις το σωστό. Εάν κάνεις τη λάθος επιλογή, χάνεις την ίδια την ελευθερία επιλογής. Το θέμα, γράφει ο Σλοβένος φιλόσοφος, είναι πως ουδέποτε είχες τη δυνατότητα να επιλέξεις: Πάντοτε σε μεταχειρίζονται ως εάν είχες ήδη επιλέξει. Η περίπτωση του μνημονίου είναι μία τέτοια περίπτωση. Η συναίνεση που υπαγορεύεται από τους Ευρωπαίους επιδιώκει τη συσπείρωση του πολιτικού συστήματος γύρω από τη μία και μοναδική επιλογή που του δίνουν. Η ομοψυχία προσδίδει την αναγκαία ψευδαίσθηση δυνατοτήτων, οι οποίες είναι φυσικά μονάχα δυνατότητες αναδιαπραγμάτευσης της δανειακής σύμβασης και τίποτα περισσότερο. Όταν για παράδειγμα η Alpha Bank λέει ότι η Ελλάδα δεν έχει την επιλογή της αποτυχίας, συμμορφώνεται με αυτό το παράδοξο. Η διάσωση των τραπεζών κάθε άλλο παρά παγκόσμια προτεραιότητα είναι. Είναι πρωτίστως απαίτηση των πολιτών που θα αρχίσουν ξανά να δανείζονται. Σε τελική ανάλυση, δεν θα υπάρχουν για μερικά χρόνια δουλειές όχι επειδή είμαστε άχρηστοι ή περιττοί εμείς οι νέοι αλλά επειδή μας αναγνωρίζεται το δικαίωμα στην τεμπελιά.

Πριν δύο εβδομάδες ένας 41χρονος άντρας αυτοκτόνησε στο Λος Άντζελες πέφτοντας από μία γέφυρα. Ήταν η δέκατή του απόπειρα. Εννέα φορές είχε αποτύχει. Τον «τρίτο δρόμο» θα επέλεγε κι ένας Έλληνας ύστερα από ισάριθμα μνημόνια. «Στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα» θα φώναζε και θα έπεφτε στο κενό.