Βάζοντας στο χέρι την ΑΔΑΕ

Εικόνα: Eurokinissi

Χθες, Παρασκευή 29.09.2023 υπό κανονικές και ομαλές συνθήκες ήταν προγραμματισμένη η συνεδρίαση της Ολομέλειας της ΑΔΑΕ (Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) με θέμα την επιβολή προστίμου της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της ΕΥΠ (Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφορίων) για την υπόθεση των υποκλοπών.

Προχθές, Πέμπτη 28.09.2023, κι ενώ είχε προηγηθεί η προ μιας εβδομάδας κοινοποίηση της Ημερήσιας Διάταξης της παραπάνω συνεδρίασης της Ολομέλειας της ΑΔΑΕ προς τη Βουλή, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη των Προέδρων συνεδριάζοντας και αποφαινόμενη για την αντικατάσταση μελών των 2 εκ των 5 συνταγματικά προβλεπόμενων Ανεξάρτητών Αρχών, της ΑΔΑΕ και του ΕΣΡ (Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης), των οποίων η θητεία είχε λήξει.

Τελικώς, η Διάσκεψη των Προέδρων αποτελούμενη από 27 μέλη, συνεδρίασε και αποφάσισε με 16 υπερψηφίσαντα μέλη (14 από τη Νέα Δημοκρατία και 2 από την Ελληνική Λύση) το διορισμό νέων μελών στις θέσεις των Ανεξάρτητων Αρχών, στις οποίες των υπηρετούντων μελών η θητεία είχε λήξει.

Μετά από τη συγκεκριμένη απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων και λαμβανομένης αυτής υπόψη, εκδόθηκε το σχετικό ΦΕΚ, ώρα 1:30 τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας με την Υπογραφή του Υπουργού Δικαιοσύνης. Σκέψεις και ζητήματα που προκύπτουν:

1. Η συνεδρίαση της Ολομέλειας της ΑΔΑΕ θα συνεδρίαζε για την επιβολή προστίμου 100.000 ευρώ στην ΕΥΠ, ως κύρωση για την άρνησή της να συνεργαστεί με την Ανεξάρτητη Αρχή στην έρευνα του σκανδάλου των υποκλοπών. Στην πραγματικότητα και εύκολα το καταλαβαίνει κανείς, δεν μπορεί να δημιουργήσει συνειρμούς ότι προσπαθούσε να αποτραπεί η συνεδρίαση για να ”γλιτώσει” η ΕΥΠ το πρόστιμο ενός όχι και σπουδαίου ποσού για να προστατέψει τα οικονομικά της, αλλά πολύ περισσότερο ότι για πρώτη φορά θα είχαμε μια επίσημη υπερ-θεσμική τιμωρία της ΕΥΠ προερχόμενη από Ανεξάρτητη Αρχή για τις ευθύνες της για τις υποκλοπές και τις παρακολουθήσεις.

2. Όσον αφορά τις Ανεξάρτητες Αρχές, λόγω της σημασίας που αναγνωρίζει και προσδίδει σε αυτές το Σύνταγμα μέσα από ένα συστηματικό πλέγμα διατάξεων, αυτοτελούς πρόβλεψης δια αυτού, ορισμού της οργάνωσης και λειτουργίας, υπαγωγή της διαδικασίας διορισμού των μελών τους σε αυτό, τη Διάσκεψη των Προέδρων και αυξημένες πλειοψηφίες, γίνεται αντιληπτό ότι βιαστικές πρακτικές, που διεγείρουν διαφωνίες και αντιδράσεις δεν συμβαδίζουν με βάση την εννοιολογική βαρύτητα και λογική των λέξεων. η βιασύνη με την ανεξαρτησία, δεν μπορεί να αποτελεί εχέγγυο και δείγμα ορθότητας των θεσμικών διαδικασιών, ούτε στρώμα ασφάλειας προς την αμφισβήτηση που ενδεχομένως υφίσταται μια Κυβέρνηση και οι πρακτικές της. Άλλωστε για το λόγο αυτό ο νομοθέτης δεν ενέταξε την εποπτεία των Ανεξάρτητων Αρχών στο σώμα της Βουλής με τη στενή έννοια, αλλά σε ένα όργανο που διέπεται από σημαντικά θεσμικά καθήκοντα και αυξημένες πλειοψηφίες, όπου έχει αρμοδιότητες διορισμού και ανάδειξης ψηφοφορίας, ώστε τα πεδία που ανήκουν στη σφαίρα του να χρήζουν αναγκών και να χαίρω ευκαιριών ευρύτερων συναινέσεων και αποδοχής.

3. Η προβληματική και οι προβληματικές της Διάσκεψης των Προέδρων. Αν επισκεφτεί κανείς την ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων και αναζητήσει τον Κανονισμό της Βουλής και συγκεκριμένα τα άρθρα 13 και 14, θα αντικρίσει τα άρθρα με περιεχόμενο που δεν είναι πλέον τέτοιο. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το περιεχόμενο του άρθρου 13 ΚτΒ, στην εικόνα που μπορούμε να δούμε η εν λόγω Διάσκεψη «αποτελούνταν από τον Πρόεδρο και τους Αντιπροέδρους της Βουλής, τους διατελέσαντες Προέδρους της Βουλής εφόσον έχουν εκλεγεί Βουλευτές, τους Προέδρους των Διαρκών Επιτροπών, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, τους Προέδρους των Κοινοβουλευτικών Ομάδων και έναν εκπρόσωπο των ανεξάρτητων Βουλευτών (εφόσον οι τελευταίοι είναι τουλάχιστον πέντε)». Κι όμως το ορθό πια περιεχόμενο του άρθρου δεν είναι αυτό, καθώς στις 8.9.2023 τροποποιήθηκε αυξάνοντας τα μέλη της Διάσκεψης: προστέθηκε, ειδικότερα, στα μέλη ο Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας, αλλά και σε άλλο προηγούμενο χρόνο είχαν προστεθεί στην αρχική σύνθεση άλλα δύο μέλη, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Βιβλιοθήκης της Βουλής και ο Προέδρος της Επιτροπής Οικονομικών. Αυτό δεν μπορεί να μη δημιουργεί υποψίες και χρονικές συνδέσεις με τη συνεδρίαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής για την επιλογή και διορισμό των νέων μελών της ΑΔΑΕ και του ΕΣΡ. Άλλωστε με την απλή λογική βλέπει κανείς ότι τα διευρύνοντα το σώμα μέλη προέρχονται ως επί το πλείστον από την Κυβερνητική Πλειοψηφία, κάτι το οποίο απαλείφει και αποδυναμώνει τη διαβούλευση και τα οντολογικά θεμέλια της συναίνεσης, η οποία έχει να κάνει με διαφορετικές ομάδες, οι οποίες βρίσκουν έναν κοινό τόπο και εν προκειμένω αυτός ο κοινός τόπος είναι τα μέλη των Ανεξάρτητων Αρχών, που το Σύνταγμα ζητά και προβλέπει για αυτά μεγαλύτερη αποδοχή και σύμπλευση δυνάμεων για την όσο τη δυνατό ευρύτερη αποδοχή, με το ευρύ εδώ να σημαίνει πολιτική και κοινοβουλευτική «νομιμοποίηση» και θεσμικό κύρος. Έτσι η Διάσκεψη των Προέδρων σήμερα έφτασε να αποτελείται από 27 μέλη.

4. Με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2019, η οποία πραγματοποιήθηκε από προτείνουσα τη Βουλή στην οποία ο ΣΥΡΙΖΑ κατείχε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και Αναθεωρητική, δηλαδή ορίζουσα το περιεχόμενο των προς αναθεώρηση διατάξεων, αυτή της Νέας Δημοκρατίας, αναθεωρήθηκε το άρθρο 101Α για τις Ανεξάρτητες Αρχές και συγκεκριμένα η παράγραφος 2, μειώνοντας την αυξημένη πλειοψηφία που χρειάζεται η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής για το διορισμό των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών από 4/5 σε 3/5. Κάτι το οποίο έρχεται ακόμα περαιτέρω να περιορίσει και τις προβλέψεις αλλά και τις ανάγκες συναίνεσης στους συγκεκριμένους θεσμούς και ίσως θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί έναν υποβιβασμό στο νομικοπολιτική κατηγορία.

5. Εφόσον έχει προηγηθεί αυτό στη Συνταγματική Αναθεώρηση της Θ’ Αναθεωρητικής Βουλής, νομίζω πως δίδεται ο τόνος και ο άξονας για το πώς θα πρέπει να στρογγυλοποιούμε. Προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής είπαμε πως πλέον αποτελείται από 27 μέλη και οι υπό συζήτηση διορισμοί ψηφίστηκαν με 16 υπέρ. Τα 3/5 του 27 είναι 16,2. Σε περιπτώσεις όπου ορίζεται ψηφοφορία και τίθενται ποσοστώσεις για την εκλογή ή επιλογή προσώπων δεν νοείται στρογγυλοποίηση προς τα κάτω, αφού κάτι τέτοιο θα παραβίαζε άλλωστε τόσο το γράμμα, όσο το σκοπό του Συντάγματος, το οποίο επέλεξε ρητά τη συγκεκριμένη και αυξημένη πλειοψηφία. Είπαμε, να περιοριστεί με συνταγματική αναθεώρηση η αυξημένη πλειοψηφία, αλλά όχι και στην πράξη με μια απλή ερμηνεία που κάνει ο Πρόεδρος της Βουλής επ’ αφορμή μιας βιαστικής ανάγκης και αναγκαίας βιασύνης για να μη πραγματοποιηθεί η συνεδρίαση της ολομέλειας της ΑΔΑΕ.

6. Η Διάσκεψη των Προέδρων για την επιλογή των μελών των Ανεξάρτητων αρχών πρέπει να αποφαίνεται κατόπιν συζητήσεων και διαβούλευσης. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη, ούτε φυσικά μπορεί να συμβεί όταν πολλά από τα κόμματα ζητούν την αναβολή της συνεδρίασης, ώστε η ΑΔΑΕ να συνεδρίαζε την Παρασκευή και η Διάσκεψη να συνείρχετο μετέπειτα. Άλλωστε και με νέα σύνθεση θα μπορούσε να εκδώσει πράξη ανακλητική της επιβολής του προστίμου που θα επέβαλε -μάλλον- αυτή της Παρασκευής 29.09.2023. 7. Το ΦΕΚ συνήθως δημοσιεύεται και λαμβάνει υπογραφεί 10-15 μέρες μετά από τον αρμόδιο Υπουργό Η υπογραφή και δημοσίευση ΦΕΚ τα μεσάνυχτα δεν συμβαδίζει με την αρχή της καλής νομοθέτησης, αφού κανένα κατ’ επείγον ζήτημα δεν υφίστατο. Και κάτι μη νομικό, αλλά περισσότερο λαϊκό, δεν μπορεί ένα σημαντικό πολιτειακό και κοινοβουλευτικό έργο να ταυτίζεται με τη νύχτα. Οι εχθροί έρχονται νύχτα, όποιος νύχτα περπατεί… και άλλα παρόμοια.

8. Υπήρχε πράγματι ανάγκη να αντικατασταθούν τα μέλη της ΑΔΑΕ, η θητεία των οποίων είχε λήξει; Την απάντηση τη δίνει πάλι το ίδιο το Σύνταγμα, το οποίο ορίζει ότι σε περίπτωση που η θητεία λήξει αυτή παρατείνεται ως το διορισμό νέων μελών. Ο καταστατικός μας χάρτης, αλλά και καταστατικός για τις Ανεξάρτητες Αρχές έχει διαβλέψει και επιλέξει να προσδώσει βαρύνουσα σημασία σε αυτή την ανάγκη των συναινέσεων των αυξημένων πλειοψηφιών σταθμίζοντας και κρίνοντας ότι αυτές οι συναινέσεις είναι τόσο σημαντικές, ώστε για να επιτευχθούν μπορεί να παραταθεί η θητεία των μελών, ώστε να μην εκβιαστεί η διαβούλευση και η απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και η απόφαση και επιλογές της να είναι ώριμα προϊόντα σύμπλευσης και κοινής αποδοχής.

Τόσο οι κοινοβουλευτικές πρακτικές, όσο και -κυρίως- το Σύνταγμα πέρα από οργανωτικές και ρυθμικές λειτουργίες είναι διαρκώς επιφορτισμένα με έναν παιδαγωγικό πολιτειακό χαρακτήρα. Το να γίνονται πράγματα που δεν έχουν ξαναγίνει, το να υπάρχει μια ενορχηστρωμένη και βιαστική προσπάθεια να μη συνεδριάσει η ΑΔΑΕ με τη σύνθεση που θα συνεδρίαζε, τον παραβιάζουν σφοδρώς. Το γράμμα του, η τελεολογική του ανάγνωση και ερμηνεία, οι συστηματικές του διαρθρώσεις, οι απευθείας προβλέψεις του Συντάγματος είναι πάντα και όλα κεντημένα με ένα ύφασμα διαμορφωμένο από την πολιτική και κοινωνική μας ιστορία, τη θεσμική μας ιδιοσυγκρασία και τη λαϊκή κυριαρχία, η οποία όρισε τον καταστατικό της χάρτη η ίδια, για χάρη της και υπέρ αυτής. Είναι -ας μου επιτραπεί η έκφραση- η συνταγματική αύρα υπό την οποία το Κράτος δρα και λειτουργεί. Δεν μπορεί ένα ευκαιριακό πολιτικό προσωπικό να έρχεται και να ευτελίζει όλα αυτά, τόσο εξόφθαλμα.