Βιβλία παραλίας

του Μιχάλη Αποστολίδη

«Ο άνθρωπος των γραμμάτων μειώνεται με κάθε λέξη που γράφει. Κάθε λέξη είναι μια παραπανίσια λέξη». Αυτά τα ανήκουστα λέει ο Σιοράν «καταγγέλλοντας τον ίδιο του τον εαυτό προκειμένου να επικρατήσει η δικαιοσύνη» όπως θα ήθελε ο Ίψεν και γιατί όχι, ο ίδιος ο Καρλ Μαρξ. Η συγγραφή βιβλίων μοιάζει αμάρτημα. Ο Ρουμάνος στοχαστής προσπαθεί να δικαιολογηθεί. Ισχυρίζεται πως είναι πιο εύκολο να απαρνηθείς τον άρτο παρά τον λόγο, «τη βιασύνη που δίνει του θανάτου ελεημοσύνη» σύμφωνα με τον Αρανίτση. Οι σκιές όμως παραμένουν. Ένα βιβλίο μπαίνει στο ποινικό μητρώο σου. Δεν μπορείς μετά από αυτό να υποδύεσαι τον αθώο. Ποιος θα σε πιστέψει;

Αν δεχτούμε για τις ανάγκες του κειμένου πως ο Σιοράν δεν έχει τόσο άδικο μέσα στον παραλογισμό του, η βεβήλωση φτάνει στο αποκορύφωμά της όταν ένα βιβλίο ξεπροβάλει στην παραλία. Δεν έχει καμιά δουλειά εκεί. Τα βιβλία φτιάχτηκαν από τη μοναξιά για τη μοναξιά. Για να υπομένουμε τις θλίψεις των πόλεων. Για να μας ζεσταίνουν το χειμώνα. Για τις ώρες που το μυαλό ανησυχεί πως η τροφή δε φτάνει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη έλλειψη σεβασμού για ένα βιβλίο από το να κρύβεις με εκείνο τη θάλασσα ανοίγοντάς το διάπλατα. Το μόνο που σε δικαιολογεί είναι να μην έχεις ομπρέλα, καπέλο ή άνθρωπο δίπλα σου. Αν ξέχασες το αντηλιακό, δεν έχω αντίρρηση να καλυφθείς με είκοσι διαφορετικά βίπερ για να μην καείς. Ωστόσο, από την τσάντα πρέπει να λείπει. Αν ξεχάστηκε κατά λάθος, βγάλ’το, θάψ’το στην άμμο και πάρ’το μαζί σου όπως θα φεύγεις. Όταν σε βλέπω να το κρατάς όλο καμάρι, μου έρχεται να στο αρπάξω και να στο χτυπάω στο κεφάλι. Γρήγορα για βουτιά να ζητήσεις συγγνώμη απ’ τη θάλασσα. Μέχρι τότε, προτιμότερο ρακέτες, γκρικ καμάκι ή μικρός με κουβαδάκι. Να χτίσεις ένα κάστρο για το κάστρο. Έτσι δικαιώνεται στην ακρογιαλιά κάθε σπουδαίο έργο.

Η λογοτεχνία και η ποίηση είναι το GPS. Υπενθυμίζουν το στόχο. Από τη στιγμή που πατάς άμμο, σου είναι άχρηστες, σε διαβεβαιώνω. Είναι σα να βγάζεις χάρτη ενώ έχεις φτάσει στον προορισμό σου. Η παρουσία τους στην παραλία είναι ένα παράδοξο. Εντέλει, ένα λάθος. Αποτελεί ίσως μεγαλύτερη προδοσία κι από την ίδια τη συγγραφή τους. Τι δεν καταλαβαίνεις; Ναι, Μιχάλη, όμως ο κόσμος μέσα στη χρονιά δεν έχει χρόνο για διάβασμα. Και μην ξεχνάς τα χρόνια που περνάνε. Μα μιλώ κυρίως για το τρεντ. Τη φιγούρα. Την απειρία που βγάζει μάτι. Τις 50 αποχρώσεις. Το αξεσουάρ του τελευταίου ανθρώπου. Δεν είμαστε χαζοί όσοι παίρνουμε τα βιβλία στην τουαλέτα. Την καμπάνια μου θα την υποστήριζαν όλοι οι Έλληνες λογοτέχνες: «Όχι βιβλία, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές».

Τα λογοτεχνικά αριστουργήματα, ό,τι κι αν πραγματεύονται, στο αυτί των αναγνωστών ουσιαστικά ψιθυρίζουν το ίδιο πράγμα, εκείνο το σύνθημα του Μάη του ‘68: «Κάτω από το πλακόστρωτο, η παραλία». Αν το συνειδητοποιήσουμε, εκεί ειδικά, θα τ’ αφήσουμε κλειστά. Όσο συνεχίζουμε να τα μοστράρουμε αυτάρεσκα, καρφωνόμαστε. Κάποιος θα ψυλλιαστεί ότι είμαστε άσχετοι, σαν ψαρωμένοι φαντάροι που γίνονται ρεζίλι. Τι πάει να πει βιβλία παραλίας; Ελπίζω τίποτα σοβαρό. Κι εγώ που τα υπεραγαπώ, Θεούς μου δεν τα θέλω. Ίσως προσκυνήσω πάλι με την πρώτη ευκαιρία, τις βροχές του επόμενου διημέρου.