We are all Keynesians now (ή γιατί πρέπει να γίνουμε άμεσα).
Ο στόχος να συγκρατηθεί η ανεργία και η άνοδός της είναι επιτακτικός, αυτό που ένα είδος καθομιλουμένης θα έλεγε «εθνικός στόχος».
Τα τρία τελευταία χρόνια (2017-2019) το Α.Ε.Π. της χώρας έκανε δειλά βήματα ανόδου, μετά τη συνολική του πτώση κατά 26% τα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων. Αυτές τις μέρες βλέπουν το φως της δημοσιότητας εφιαλτικές προβλέψεις για τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας του COVID-19. Για την Ελλάδα, η κυβέρνηση εκτιμά αυτή τη στιγμή ότι η ύφεση θα κυμανθεί από 1-3%. Ξένοι οίκοι αξιολόγησης ανεβάζουν το ποσοστό ακόμα και στο 8%.
Αν πάμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση που ακόμη δεν έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται με τη συνταγή της λιτότητας κινδυνεύουμε να ζήσουμε ξανά τον εφιάλτη. Ξέρουμε πια από τον Keynes ότι η οικονομική τόνωση και τα κίνητρα πρέπει να δίνονται όσο το δυνατόν πιο νωρίς.
Ο στόχος να συγκρατηθεί η ανεργία και η άνοδός της είναι επιτακτικός, αυτό που ένα είδος καθομιλουμένης θα έλεγε «εθνικός στόχος». Χρειάστηκαν 6 χρόνια για να πέσει η ανεργία από το 28% στην κορύφωση της κρίσης στο περίπου 16% που είναι σήμερα. Προστασία της εργασίας, απαγόρευση απολύσεων, απαρέγκλιτη τήρηση του εργατικού δικαίου, επιδοτούμενες νέες θέσεις εργασίας μόλις ανοίξει η οικονομία δραστηριότητα.
Είναι βέβαιο ότι θα χρειαστεί ένα πολύ μεγάλο πακέτο οικονομικής ενίσχυσης και παροχής κινήτρων. Πολύ μεγαλύτερο από ο,τι έχει ανακοινώσει έως τώρα η ελληνική κυβέρνηση, η οποία πρέπει άμεσα να σταματήσει περιττές σπατάλες και επικοινωνιακές φιέστες. Δεν χρειάζεται κανένα κονδύλι 30 εκατομμυρίων στις ιδιωτικές κλινικές, χρειάζεται επίταξη των ιδιωτικών νοσοκομείων όπως κάνει η Ισπανία και η Ιρλανδία. Δεν χρειάζονται 11 εκατομμύρια για επικοινωνιακή καμπάνια, αλλά επιβολή της δωρεάν μετάδοσης των μηνυμάτων αυτών.
Όσο πλησιάζει το καλοκαίρι, ξεχωριστό κεφάλαιο θα αποτελέσει ο τουρισμός, ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του ελληνικού ΑΕΠ. Ένα ισχυρό πλήγμα στον τουρισμό θα κλονίσει βαθιά την ελληνική οικονομία. Ανάλογα με τη πορεία της πανδημίας, θα πρέπει να γίνει επεξεργασία ενός σχεδίου τόνωσης του εγχώριου τουρισμού. Χωρίζοντας τη χώρα σε ζώνες κλιμακούμενης επιδότησης (με περιοχές όπως τα νησιά του Βορείου Αιγαίου να αποτελούν την υψηλή ζώνης επιδότησης). Ένα διευρυμένο πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού που θα λειτουργήσει ευεργετικά τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά.
Η κληρονομιά της πανδημίας πρέπει να είναι η καθολική δέσμευση για την ενίσχυση της δημόσιας υγείας. Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ενίσχυσης των υποδομών και του προσωπικού, δέσμευση για σταθερή αύξηση του προϋπολογισμού για την υγεία για καθορισμένο χρονικό διάστημα. Κανείς να μην ξανασκεφτεί την υπονόμευση της δημόσιας υγείας, όπως έκαναν πρόσφατα πολλά σημερινά κυβερνητικά στελέχη.
Θα πρέπει παράλληλα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πως θα χρηματοδοτηθούν όλα τα αναγκαία μέτρα. Ως προς αυτό, η χώρα έχει ένα «πλεονέκτημα» σε σχέση με την προηγούμενη πρόσφατη κρίση. Το λεγόμενο «μαξιλάρι» των 37 δις ευρώ που δημιουργήθηκε μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του 3ου μνημονιακού προγράμματος από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό που πολλοί κορόιδευαν τότε αλλά κανείς δεν αμφισβητεί τώρα. Είναι, τέλος, προφανές ότι η χώρα πρέπει να συνταχθεί ενεργητικά με τις φωνές που ζητούν κάποιου είδους ευρω-ομόλογο, το οποίο θα χρηματοδοτήσει με ευνοϊκούς όρους τα αναγκαία μέτρα που όλες οι χώρες θα χρειαστεί να λάβουν. Ευτυχώς, οι φωνές αυτές σήμερα είναι περισσότερες από ότι το 2010.
Κι ας έχουμε στο μυαλό μας το παρακάτω που έγραψε ο Keynes το 1930: «This is a nightmare, which will pass away with the morning. For the resources of nature and men’s devices are just as fertile and productive as they were. The rate of our progress towards solving the material problems of life is not less rapid. We are as capable as before of affording for everyone a high standard of life—high, I mean, compared with, say, twenty years ago—and will soon learn to afford a standard higher still. We were not previously deceived. But to-day we have involved ourselves in a colossal muddle, having blundered in the control of a delicate machine, the working of which we do not understand. The result is that our possibilities of wealth may run to waste for a time—perhaps for a long time».
