Υπερασπίζοντας τη φούσκα

Εικόνες- Λέξεις: Χρήστος Λαζάρου

Όταν φτάνει στα αυτιά ενός ενήλικου η λέξη φούσκα, το μυαλό του συνήθως κατευθύνεται σε θέματα σχετικά με το χρηματιστήριο. Μια οικονομική φούσκα περιγράφει μια χρονική περίοδο κατά την οποία κάποιος τομέας της αγοράς διογκώνεται με αποτέλεσμα την αύξηση του πλούτου στην κοινωνία και ξαφνικά, σαν κεραυνός εν αιθρία, η διόγκωση αυτή σταματά και τα στατιστικά νούμερα της αγοράς κατεβαίνουν δραματικά δημιουργώντας ένα κενό τιμών και αξιών που τελικά οδηγεί σε φτώχεια. Κάπως έτσι περιέγραψε κάποιος και μια αρχιτεκτονική – καλλιτεχνική, υποθετική πρότασή μου για τη Θεσσαλονίκη.

Πριν ορισμένους μήνες δημοσίευσα σε διάφορα περιοδικά μια σειρά από προτάσεις – πρότζεκτ που στόχο είχαν την βελτίωση της εικόνας της Θεσσαλονίκης με μικρά σχετικά έξοδα και μεγάλα αποτελέσματα στην συλλογική ψυχολογία. Ύστερα από αρκετά άρθρα και δημοσιογραφικές αναφορές φάνηκε να ξεχωρίζει μια από τις τρεις προτάσεις που έκανα καθώς μια βρετανική πολυεθνική εταιρεία προσφέρθηκε να αγοράσει τα πνευματικά δικαιώματα της ιδέας με σκοπό να την υλοποιήσει στη Θεσσαλονίκη. Η πρόταση λέγεται One orb to rule them all, ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τη γνωστή φράση One ring to rule them all από τις ταινίες του Άρχοντα των δαχτυλιδιών.

Η πρόταση αυτή αφορούσε ένα σφαιρικό φουσκωτό όγκο ακτίνας 50 μέτρων τον οποίο εγώ μέσα στο μυαλό μου τοποθέτησα κοντά στην πρώτη προβλήτα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Ο όγκος αυτός όπως και όλο το πρότζεκτ μου ήρθε ως έμπνευση στο νου αφότου διάβασα το βιβλίο του Marketing Behavioural economics expert, κυρίου Rory Sutherland. Ο τίτλος του βιβλίου είναι Alchemy: The dark art and curious science of creating magic in brands and everyday life.

Όπως είναι φυσικό, πολύ σύντομα άρχισαν να φτάνουν στα αυτιά μου κριτικές σχετικά με τη δουλειά μου. Πολλοί άνθρωποι θεώρησαν ότι ίσως κάνω πλάκα, άλλοι ότι θέλω απλά να αφήσω το αυθαδικό στίγμα μου στην πόλη. Κάποιοι με κατηγόρησαν για υπέρ του δέοντος καπιταλιστικό πνεύμα. Οι περισσότεροι από τους συμφοιτητές και τις συμφοιτήτριες μου μάλλον γέλασαν αδιάφορα. Οι καθηγητές μου στη σχολή αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ αρνήθηκαν να πάρουν δημόσια θέση. Ωστόσο το σχόλιο που με επηρέασε περισσότερο ήταν αυτό ενός φίλου συμφοιτητή ο οποίος με ειλικρίνεια μου είπε πως δεν μπορούσε να καταλάβει με ποια λογική μπορούσε κάποιος σοβαρός άνθρωπος να σχεδιάσει φούσκες. Μου είναι τρομερά εύκολο να μπαίνω στη θέση των άλλων οπότε όσα μου είπε με προβλημάτισαν.

Οι απόψεις διίστανται. Υπάρχουν άνθρωποι που θεώρησαν εκπληκτική τη δουλειά μου και άλλοι που τη θεώρησαν γελοία. Και οι δύο οπτικές βασίζονται σε λογικά επιχειρήματα και σκέψεις. Βεβαίως η δική μου θετική άποψη δεν ταρακουνιέται. Όχι εφόσον η δουλειά μου δημοσιεύτηκε από μερικά από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά περιοδικά του κόσμου. Σε αυτό το σημείο λοιπόν θέλω να επιχειρηματολογήσω υπέρ της πρότασης μου. Να εξηγήσω το σκεπτικό μου προς αποφυγήν παρεξηγήσεων. Είναι σαν έργο αφηρημένης τέχνης. Μοιάζει απλό και γελοίο αλλά κρύβει πολλά νοήματα.

Αρχικά θα σχολιάσω το υβριστικά μεγάλο μέγεθος της πρότασης. Πολλοί λένε ότι δεν ταιριάζει στην κλίμακα της πόλης. Εγώ λέω ότι πολλές φορές η ετερογένεια γεννά την ομορφιά. Στο κάτω κάτω δεν αρέσει σε όλους μας το γεγονός ότι όλα τα κτήρια της Θεσσαλονίκης έχουν το ίδιο χαμηλό ύψος. Το orb μου δίνει ένα τελειωτικό χτύπημα σε αυτή την απολυταρχική τακτική περί ύψους.

Τώρα θα συζητήσουμε για υλικά. Ο σφαιρικός αυτός όγκος είναι μια νέα προσθήκη στην υλικότητα της πόλης. Όχι πια τσιμέντα και μπετόν. Χρησιμοποιήστε ελαφριά υλικά. Οικολογικά υλικά. Παράλληλα η νυχτερινή βερσιόν του όγκου μοιάζει με πυρηνικό μανιτάρι. Αυτό είναι μια συμβολική αναφορά στην άποψη που κατέχω: ότι η Θεσσαλονίκη όπως και οι περισσότερες ελληνικές πόλεις αξίζει να ισοπεδωθούν. Η αισθητική των ελληνικών αστικών κέντρων είναι του χειριστού είδους. Δεν μας αξίζει να ζούμε εκεί μέσα. Το orb συμβολίζει υποθετικά το τέλος του τσιμεντένιους χάους.

Έπειτα, μια άλλη συμβολική αναφορά είναι το σχήμα του όγκου. Η σφαίρα από αιώνες τώρα αποτελεί εικόνα ισχύος και δύναμης. Οι περισσότεροι μονάρχες που απεικονίζονται σε πίνακες κρατάνε στα χέρια τους ένα orb. Για αυτό λοιπόν ας έχει και η Θεσσαλονίκη το δικό της. Ένα orb που θα υπερτερεί των υπολοίπων. One orb to rule them all.

Εν κατακλείδι, η πρωινή βερσιόν του όγκου συνιστά ουσιαστικά ένα σφαιρικό καθρέφτη. Ο καθρέφτης αυτός παρακινεί τους ανθρώπους της πόλης να κοιτάξουν τον εαυτό τους και να αναλογιστούν το μερίδιο των ευθυνών τους. Να αναγνωρίσουν τα λάθη τους και να βελτιώσουν τη ζωή τους.

“Im starting with the man in the mirror. Im asking him to change his ways. And no message could have been any clearer. If you want to make the world a better place. Take a look at yourself, and then make a change”.

Man in the mirror, Michael Jackson