10+1 πράγματα που μάθαμε για έναν πιο πράσινο πλανήτη

Με αφορμή μια ακόμα παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, ξεχωρίσαμε όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για την αειφορία, μέσα από καινοτόμα projects, δράσεις και πρόσωπα, που θα κάνουν σίγουρα τη διαφορά στο να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη Γη!

Όταν ένας βετεράνος αστροναύτης χρησιμοποιεί τη VR (εικονική πραγματικότητα) για να δώσει σε όλους την ευκαιρία να δουν τον πλανήτη μας από τροχιά, με την ελπίδα να ευαισθητοποιηθούν για την προστασία του, τότε αναρωτιέσαι αν αυτό που κάνεις αρκεί. 

Ο André Kuipers, που συμμετείχε σε δύο αποστολές της Nasa, περιγράφει πως ένιωσε όταν είδε τη Γη από το διάστημα πρώτη φορά: «Γύρισα το κεφάλι μου, κοίταξα έξω και με εντυπωσίασε η θέα του πλανήτη: ένα μπλε, λαμπερό κύτταρο με φόντο το μαύρο του σύμπαντος. Ήταν καταπληκτικό!». 

Ο ολλανδός αστροναύτης δεν ξανακοίταξε ποτέ τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο, αλλά σκέφτηκε τι θα γινόταν αν ο καθένας μπορούσε να το ζήσει αυτό και με πόσο περισσότερο σεβασμό θα τον αντιμετώπιζε. 

Αυτή η σκέψη τον οδήγησε να αναπτύξει το SpaceBuzz, μια καθηλωτική VR εμπειρία, που αναπαράγει την απόλυτη αισθητηριακή επίδραση της θέασης της Γης μέσα από τα μάτια ενός αστροναύτη. Και φαίνεται να λειτουργεί! Κι αν αληθινά χρειάζεται να θαυμάσουμε τη Γη από εκατομμύρια μίλια μακριά για να αποκτήσουμε ενσυναίσθηση απέναντί της, τότε αξίζει να το δοκιμάσουμε!

1. Τα αειφόρα προϊόντα γίνονται ο κανόνας, και όχι η εξαίρεση

Με βασικούς πυλώνες της ζωής μας τη διατροφή και την ένδυση, όλα δείχνουν ότι η βιωσιμότητα έχει εισχωρήσει για τα καλά στην παραγωγική διαδικασία. Αν σκεφτούμε πως μόνο η παραγωγή τροφίμων ευθύνεται για το 26% των αερίων του θερμοκηπίου και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην καταστροφή των οικοτόπων και την κατανάλωση του νερού, τότε είναι αναμενόμενη η κάθετη αύξηση του βιγκανισμού -η κατανάλωση υποκατάστατων κρεάτων και γαλακτοκομικών φυτικής προέλευσης αυξήθηκε θεαματικά τη διάρκεια της πανδημίας και αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα πέντε χρόνια. Ενώ όσον αφορά στο νερό, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της καναδής ακτιβίστριας Autumn Peltier, που μπορεί να είναι μόλις 16 ετών, αλλά ξεχώρισε με την ομιλία της στα Ηνωμένα Έθνη για το ασφαλές πόσιμο νερό για όλους και ήρθε σε αντιδικία με τον καναδό πρωθυπουργό Justin Trudeau.

Η μόδα, από την άλλη, παρουσιάζει μακράν τα πιο γρήγορα αντανακλαστικά. Σχεδιαστές, όπως οι Stella McCartney, Rag & Bone και Eileen Fisher πρωτοστάτησαν στην «ηθική μόδα», με βιώσιμες διαδικασίες παραγωγής και υλικά. Ίσως γιατί είναι και ο μόνος τρόπος να διατηρήσουν το κοινό τους. Έρευνα έδειξε ότι το 38% των καταναλωτών παγκοσμίως αντικατέστησε την αγαπημένη του εταιρία ρούχων με μια που παρουσιάζει καλύτερες περιβαλλοντικές και κοινωνικές πρακτικές. Το 2021, η μόδα δεσμεύτηκε για βιωσιμότητα, τα καινοτόμα υλικά αυξήθηκαν και το ενδιαφέρον για ανακύκλωση πρωταγωνίστησε. Φέτος, το μεγαλύτερο θέμα είναι η σύνδεση των εκπομπών άνθρακα, της ισότητας στη μόδα και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Μεγάλοι οίκοι, αλλά και μικρότερα brands έχουν ήδη ξεκινήσει τις διαδικασίες, οδηγώντας το τρένο των αλλαγών (δέρμα μυκηλίου, μετάξια αράχνης, βαμμένα υφάσματα από φύκια κ.ά.), όπως η Adidas, για παράδειγμα, που είναι ένας από τους πρώτους athleisure κολοσσούς, ο οποίος λάνσαρε σειρές υποδημάτων από ανακυκλωμένα υφάσματα και φυσικά υλικά.

2. Νέες συνήθειες

Η χρονιά που διανύουμε είναι καθοριστική για το μέλλον, καθώς αναμένουμε αλλαγές, όπως η μετάβαση σε ηλεκτρικά οχήματα, η απαίτηση βιώσιμης συσκευασίας σε αγαθά και η ψηφιοποίηση για εξοικονόμηση χαρτιού, που θα αυξηθούν ανάμεσα στους καταναλωτές. Εντυπωσιακή είναι η καινοτομία με τις βρώσιμες συσκευασίες -από φλοιό σιταριού και καπάκι PHA (οικολογικός πολυεστέρας)- τροφίμων Reuse της εταιρίας Forest & Whale, που συμβάλουν στη μείωση του πλαστικού μιας χρήσης, προσφέροντας μια ανάσα στα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων. Ας μην ξεχνάμε, φυσικά, τα ψώνια από τις τοπικές αγορές -το να επιλέγουμε εποχικά λαχανικά ή να αγοράζουμε στα 10’ από το σπίτι μας αντί διαδικτυακά-, τις επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες για το σούπερ μάρκετ ή το ξεκαθάρισμα των χώρων μας, βάζοντας ως στόχο τη μεταπώληση και την κυκλική οικονομία. Εφαρμογές, όπως τα Wallapop και Vinted θα βοηθήσουν.

3. Οι επενδύσεις ESG (Environmental, Social & Governance) αυξάνονται

Η μορφή αυτή επένδυσης με άξονα το περιβάλλον και το κοινωνικό καλό για κολοσσούς-εταιρίες γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη. Επενδυτές και οργανισμοί αντιλαμβάνονται τη σημασία των μη οικονομικών δεδομένων και εξετάζουν δυνατότητες πέρα ​​από τα κέρδη σε απαιτητικές περιόδους, όπως αυτές που διανύουμε. Δεν είναι τυχαίο που ο μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, η Black Rock, έχει θέσει τη βιωσιμότητα στο επίκεντρο του επενδυτικού της ήθους. Ούτε και ότι η Nokia Bell Labs (θυγατρική της Nokia) επένδυσε στην εταιρία κάθετης γεωργίας AeroFarms για την ανάπτυξη μιας σειράς νέων τεχνολογιών, που στοχεύουν στη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της καλλιέργειας σε εσωτερικούς χώρους.

4. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας γίνονται πιο οικονομικές

Τα ορυκτά καύσιμα ήταν φθηνότερα από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αυτό, όμως, αλλάζει. Οι αιολικές και ηλιακές εγκαταστάσεις μείωσαν το κόστος τους κατά 70% και 89%, αντίστοιχα, τα τελευταία 10 χρόνια και η δυνατότητά τους θα ξεπεράσει τον άνθρακα και το φυσικό αέριο σε λιγότερο από πέντε χρόνια. Στην πραγματικότητα, η ηλιακή ενέργεια είναι πλέον φθηνότερη από τον άνθρακα! Χαρακτηριστικό είναι το new age “Drilling Water-Scraper”, ένα αρχιτεκτονικό project που επικεντρώνεται σ’ έναν νέο τύπο ενέργειας, που βρίσκεται στον πυθμένα των ωκεανών, εκμεταλλευόμενο τις εκπομπές εύφλεκτου πάγου, οι οποίες πιστεύεται ότι βρίσκονται σε αφθονία. Το πάνω τμήμα του ουρανοξύστη είναι σχεδιασμένο να συγκεντρώνει τα πλαστικά των ωκεανών, με την τεχνολογία τρισδιάστατης εκτύπωσης να χρησιμοποιεί τα πλαστικά απόβλητα για την κατασκευή νήματος.

5. Η εργασία από το σπίτι ήρθε για να μείνει

Μια από τις πιο αντισυμβατικές τάσεις βιωσιμότητας, αλλά εκπληκτικά αποτελεσματική. Μεγάλες εταιρίες, όπως το Twitter, το Shopify κ.ά., έχουν δεσμευτεί ότι το προσωπικό τους θα εργάζεται από το σπίτι, ακόμα κι όταν αρθούν τα lockdowns. Μόνο στη Β. Αμερική, το 25% όλων των επαγγελματικών θέσεων εργασίας θα είναι remote μέχρι το τέλος του 2022. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη κοινωνική αλλαγή παγκοσμίως και δη στην Αμερική μετά τον Β’ Π.Π., με τις πρακτικές προσλήψεων να αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς. Το μυστικό εδώ είναι η φράση: δεν υπάρχει ευκολότερος, ταχύτερος και φθηνότερος τρόπος για να μειωθεί το αποτύπωμα άνθρακα από το να μειώσουμε τις μετακινήσεις.

6. Η αντιστάθμιση άνθρακα

Αντιστάθμιση άνθρακα σημαίνει βιώσιμες πρωτοβουλίες που θα ισορροπήσουν τις εκπομπές CO2 ή άλλων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Μεγάλες εταιρίες ή οργανισμοί χρηματοδοτούν πλέον έργα, που απομακρύνουν τα αέρια από την ατμόσφαιρα ή εμποδίζουν την έκλυση επιπλέον -από τη φύτευση δέντρων σε μεγάλη κλίμακα ή την επένδυση σε τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα.

7. Το «θετικό κλίμα» είναι το επόμενο ζητούμενο

Η πρωτοβουλία για καθαρές μηδενικές εκπομπές αυτήν τη στιγμή ανθίζει, αλλά αναμένεται να αντικατασταθεί από την κλιματική θετικότητα, δηλαδή τις δραστηριότητες μιας εταιρίας που αποφέρουν αληθινό περιβαλλοντικό όφελος, μειώνοντας το διοξείδιο άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Παρόλ’ αυτά, η Sony ήδη προβλέπει ένα δυστοπικό μέλλον -με βάση την αυξημένη κλιματική κρίση- και λανσάρει φουτουριστικά πλωτά σπίτια υψηλής τεχνολογίας, που στο περίβλημά τους θα διαθέτουν κινητήρα με φίλτρο καθαρισμού και ρυθμιζόμενη οροφή καταιγίδας, καθώς λέγεται ότι μέχρι το 2050, θα δημιουργηθούν χιλιάδες κλιματικοί πρόσφυγες.

8. Ο καθαρός αέρας ως προτεραιότητα

Όσο μια ασθένεια, όπως ο κορωνοϊός, εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή απειλή για την ανθρωπότητα, ο καθαρός αέρας είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ευεξία. Γνωρίζατε ότι το 60,7% των συνολικών εκπομπών CO2 στην Ευρώπη προέρχεται από τα αυτοκίνητα και όχι από τις βαριές βιομηχανίες; Για να ξεκινήσετε τη χρονιά, λοιπόν, με μια βιώσιμη συνείδηση, βάλτε το περπάτημα στην κορυφή της λίστας, το ηλεκτρικό σκούτερ, τα πατίνια και το ποδήλατο, και προγραμματίστε την αντικατάσταση των συμβατικών οχημάτων με υβριδικά ή ηλεκτρικά.

9. Τα οικολογικά ταξίδια είναι must

Όσο πλανήτης είναι το σπίτι μας, μπορούμε να τον γνωρίσουμε με ασφάλεια και σεβασμό. Ο τομέας του Tουρισμού ανασυντάσσεται κι έτσι βλέπουμε όλο και περισσότερες πρωτοβουλίες για eco hotels -με λιγότερες εκπομπές άνθρακα, μείωση χρήσης πλαστικού και πράσινα πιστοποιητικά. Αντίστοιχα, οι αεροπορικές εταιρίες στρέφονται σε πιο βιώσιμες λύσεις, όπως πράσινα αεροδρόμια -το πρότυπο αεροδρόμιο Γκαλαπάγκος λειτουργεί εξολοκλήρου με ηλιακή κι αιολική ενέργεια και το 80% της υποδομής είναι κατασκευασμένο από ανακυκλωμένο υλικό. Από το πακετάρισμα της βαλίτσας μέχρι τη μετακίνηση με νυχτερινές πτήσεις -προκαλούν λιγότερη υπερθέρμανση του πλανήτη-, μια διαδρομή με ηλεκτρικό αυτοκίνητο ή τρένο -τα τρένα παράγουν πέντε φορές λιγότερο CO2 από τα αεροπλάνα- και τη διαβίωσή σας σ’ eco friendly κατάλυμα, όλα συνηγορούν σε μια υπεύθυνη ατομική στάση.

10. Η ανακύκλωση αποκτά ηθική διάσταση

Εδώ η θεωρία είναι περιττή, αφού οι πράξεις μιλάνε από μόνες τους, αποδεικνύοντας ότι η ανακύκλωση είναι μια από τις πιο υπεύθυνες συλλογικές και ατομικές πράξεις απέναντι στο περιβάλλον. Το Ocean Bottle από ανακυκλωμένο χάλυβα και πλαστικό κυκλοφόρησε το 2019 από τον William Pearson και διαφημίζεται ως «το επαναχρησιμοποιήσιμο μπουκάλι νερού που κάνει τη διαφορά». Για κάθε μπουκάλι που αγοράζεται, ανακυκλώνονται χίλια πλαστικά. Από την άλλη, 80.000 άνθρωποι, από το Ρέικιαβικ έως το Ρίο της κοινότητας Precious Plastic, μοιράζονται τα εργαλεία και τις τεχνικές για να μετατρέψουν τα απόβλητα όχι μόνο σε λειτουργικά αντικείμενα, αλλά και σε νέες επιχειρήσεις και δράσεις. Στην ίδια κατεύθυνση προσανατολίζονται και οι πρωτοβουλίες της αφρικανής «Βασίλισσα της Ανακύκλωσης», Isatou Ceesay, που μετέτρεψε τα σκουπίδια σε θησαυρό μέσω του κινήματος ανακύκλωσής της, One Plastic Bag, όπως και του δικτύου Copenhagen Cartel, που δημιουργεί fashionable μαγιό από δίχτυα, σώζοντας θαλάσσιες χελώνες.

11. Ο ρόλος και η διαδικασία παραγωγής τροφίμων αλλάζει

Φτιάχνονται θρεπτικά τρόφιμα από τον αέρα; Φυσικά, αρκεί να διαθέτετε κάποια ειδικά βακτήρια κι επαγγελματικό εξοπλισμό. Στη συνέχεια, εξάγετε διοξείδιο του άνθρακα και νερό από τον αέρα και το χρησιμοποιείτε για να καλλιεργήσετε βιώσιμη πρωτεΐνη! Η εταιρία που το κάνει κατασκευάζει τώρα το πρώτο της εργοστάσιο στη Φινλανδία. Κάπως έτσι έχει ξεκινήσει ένα ολόκληρο κίνημα που εκμεταλλεύεται τη φύση, αλλά και τις τροφές παράλληλα. Το ξέρατε ότι μπορείτε να φτιάξετε αντικείμενα, όπως κούπες καφέ, έπιπλα ή νήματα από κόκκους καφέ; Ή ότι μπορείτε να παράγετε μπίρα από το ψωμί που σας περίσσεψε; Πάντως η βρετανική ζυθοποιία Toast κάνει ακριβώς αυτό, ενώ μια άλλη startup φτιάχνει οικολογικά πλαστικά από απορρίμματα ζυθοποιίας! Ο τρόπος διατροφής μας, επίσης, αρχίζει να αλλάζει καθώς αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα η κατανάλωση φυκιών, αλλά και καλλιεργήσιμων προϊόντων από εμάς τους ίδιους. Η ψηφιακή πλατφόρμα AllotMe, χάρη στον αρχιτέκτονα Conor Gallagher, λειτουργεί ως «Airbnb για κήπους», επιτρέποντας σε ανθρώπους που διαθέτουν ανεκμετάλλευτους χώρους πρασίνου, να τους νοικιάζουν σε επίδοξους καλλιεργητές. Οι λίστες αναμονής για αστικούς κήπους μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο εκτείνονται μέχρι τις επόμενες δεκαετίες!