Σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι όσον αφορά στη διαχείριση των πλαστικών και μη απορριμμάτων της. Η στρατηγική που υιοθέτησε η ΕΕ για τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία, απαιτεί από όλα τα κράτη μέλη, άρα κι από την Ελλάδα, να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο παραγωγής, διαχείρισης και ανακύκλωσης των πλαστικών. Αντίστοιχα, η ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των οδηγιών της ΕΕ για τα πλαστικά και γενικότερα για τα στερεά απόβλητα θα πρέπει να είναι φιλόδοξη και τολμηρή, έτσι ώστε να καμφθούν δυστοκίες και προβλήματα πολλών ετών.
Με αυτό κατά νου, το WWF Ελλάς δημοσιεύει σήμερα έκθεση παρουσιάζοντας και αναλύοντας όλα τα πολιτικά μέτρα που πρέπει να λάβει η χώρα μας, προκειμένου να μειωθεί η πλαστική ρύπανση και να προαχθεί με αποτελεσματικό τρόπο η κυκλική οικονομία (“Policy measures on plastics in Greece”).
Η έκθεση που εκπόνησε για λογαριασμό του WWF Ελλάς η ανεξάρτητη συμβουλευτική εταιρεία Eunomia, έλαβε υπόψη το γεγονός ότι, σύμφωνα με παλιότερη μελέτη του WWF, στην Ελλάδα παράγονται περίπου 700.000 τόνοι πλαστικών αποβλήτων ετησίως (σχεδόν 68 κιλά ανά κάτοικο), καθώς και ότι μόλις το 8% των πλαστικών απορριμμάτων ανακυκλώνεται σήμερα στη χώρα μας, εξαιτίας των χαμηλών ποσοστών διαλογής, των δυσκολιών ανάκτησης των πλαστικών από μικτά ρεύματα απορριμμάτων και των περιορισμένων υποδομών ανακύκλωσης.
Πέραν αυτών, όμως, μέσα από την έκθεση του WWF Ελλάς φάνηκε πως σχεδόν το 5% των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ και χωματερές διαρρέουν τελικά στο φυσικό περιβάλλον, με τις επιπτώσεις που προκαλούνται από τη ρύπανση αυτή να είναι ανυπολόγιστες.
Για τις ανάγκες της έκθεσης μελετήθηκαν διεξοδικά οι δημόσιες δεσμεύσεις της χώρας σχετικά με τη μείωση της πλαστικής ρύπανσης, η υφιστάμενη κατάσταση και οι συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων, το αναμενόμενο αντίκτυπο διαφόρων βελτιωτικών μέτρων, η δυνατότητα αποτελεσματικής υλοποίησής τους, όπως επίσης και παραδείγματα καλής διαχείρισης πλαστικών απορριμμάτων από το εξωτερικό. Μετά από ενδελεχή ανάλυση, προέκυψαν 17 συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής που δημοσιεύονται σήμερα και που το WWF Ελλάς συστήνει να αποτελέσουν τη βάση της εθνική μας πολιτικής, προκειμένου να αποτρέπεται η δημιουργία πλαστικών αποβλήτων στο μέλλον και να ενθαρρύνεται η επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των πλαστικών, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο, τις κατάλληλες προϋποθέσεις για τον περιορισμό της πλαστικής ρύπανσης και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στη χώρα.
Στα μέτρα περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων, πολιτικές όπως, η ριζική αναβάθμιση των συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για τις συσκευασίες (βλ. μπλε κάδος), η θέσπιση συστήματος εγγυοδοσίας (DRS) για τις πλαστικές φιάλες, η θέσπιση του «πληρώνω όσο πετάω», η επανεισαγωγή του τέλους ταφής για όλα τα απόβλητα που οδηγούνται σε ΧΥΤΑ, η επιβολή αυστηρών ποινών σε παραβάτες της νομοθεσίας για τα απόβλητα και η θέσπιση συστημάτων παρακολούθησης της διακίνησης αποβλήτων, η στροφή σε προϊόντα πολλαπλών χρήσεων, η μείωση των πλαστικών μιας χρήσης στις δημόσιες προμήθειες, η υποχρέωση των παραγωγών να παρέχουν ακριβή στοιχεία και να δέχονται ελέγχους, η θέσπιση συστήματος διευρυμένης ευθύνης για αλιευτικά εργαλεία και πλαστικά γεωργικών χρήσεων, η κατάλληλη σήμανση πάνω στις πλαστικές συσκευασίες, η δημιουργία προγραμμάτων για δημόσιες βρύσες, αλλά και η θέσπιση οικονομικών κινήτρων για να στραφούν οι επιχειρήσεις σε πιο φιλικές για το περιβάλλον λύσεις και εναλλακτικές.
Για κάθε ένα από τα 17 μέτρα πολιτικής δημιουργήθηκε πίνακας αξιολόγησης, όπου βαθμολογούνται οι σημερινές επιδόσεις της χώρας μας, προκειμένου να γίνει σαφής η απόσταση που έχει να διανύσει η Ελλάδα για να αποτρέψει την πλαστική ρύπανση και να βελτιώσει τις κακές πρακτικές στην παραγωγή και εμπορία πλαστικών.
«Όπως προκύπτει, η Ελλάδα χρειάζεται να καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να εφαρμόσει αποτελεσματικά τα απαραίτητα μέτρα πολιτικής. Με τη συγκεκριμένη έκθεση, το WWF Ελλάς αποδεικνύει πως τα ημίμετρα στη διαχείριση των πλαστικών δεν μπορούν πλέον να αποτελούν επιλογή της χώρας», σημειώνει ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος του WWF Ελλάς για θέματα πρόληψης αποβλήτων.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε χθες το πλαίσιο των μέτρων που προτίθεται να συμπεριλάβει η κυβέρνηση στο νομοσχέδιο ενσωμάτωσης της οδηγίας της ΕΕ για τα πλαστικά μιας χρήσης.
«Περιμένουμε το κείμενο του νομοσχεδίου πριν τοποθετηθούμε αναλυτικά, αλλά η ανακοίνωση μάς κάνει να αισιοδοξούμε πως η οδηγία θα ενσωματωθεί με άρτιο τρόπο και τα μέτρα που εξήγγειλε το Υπουργείο θα συνδράμουν σημαντικά στη μείωση της πλαστικής ρύπανσης» προσθέτει ο Αχιλλέας Πληθάρας. «Καλούμε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προχωρήσει με αποφασιστικότητα σε ακόμα περισσότερες τομές ώστε να εφαρμοστούν πλήρως οι αρχές της κυκλικής οικονομίας και να αποφευχθούν ενέργειες που θα παγιδεύσουν το σύστημα διαχείρισης αποβλήτων και πλαστικών σε ένα ξεπερασμένο, περιβαλλοντικά και κοινωνικά επιβλαβές, μοντέλο».
Ο πίνακας αξιολόγησης για την εφαρμογή των 17 μέτρων πολιτικής θα ανανεώνεται κάθε χρόνο, ώστε να παρακολουθείται η πρόοδος της χώρας και να δίνεται στους πολίτες η δυνατότητα να κατανοήσουν αν η Ελλάδα οδηγείται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Τα μέτρα
1. Απαγόρευση πλαστικών μιας χρήσης σύμφωνα με την οδηγία (ΕΕ) 2019/904 και με εισφορές σε εναλλακτικά προϊόντα μιας χρήσης
2. Εθνικά σχήματα για την προώθηση του νερού βρύσης/ συστήματος «water refill» σε εθνικό επίπεδο.
3. Μέτρα μείωση και πρόληψης των μικροπλαστικών
4. Μείωση κατανάλωσης πλαστικών μιας χρήσης μέσα από τις Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες
5. Βελτίωση υφιστάμενων συστημάτων διευρυμένης ευθύνης παραγωγού για συσκευασίες
6. Σύστημα εγγυοδοσίας (DRS) για πλαστικές φιάλες
7. Διευρυμένη ευθύνη παραγωγού για τα πλαστικά γεωργίας
8. Αλιευτικά εργαλεία – ανάπτυξη συστήματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού
9. Βελτίωση συλλογής πλαστικών εκτός συσκευασίας
10. Ανάπτυξη «on-the-go» συστημάτων συλλογής και ανακύκλωσης αποβλήτων
11. Μεγιστοποίηση της συλλογής πλαστικών από τα υπολειμματικά σύμμεικτα απόβλητα
12. Οικονομικά κίνητρα για παραγωγούς
13. Βελτίωση σήμανσης πλαστικής συσκευασίας
14. Φορολογικά κίνητρα σε αντιστοιχία με την ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων
15. Μηχανισμός ελέγχου/αξιολόγησης ευθυνών για την ελλιπή διαχείριση αποβλήτων
