Food Waste: Πετάμε περισσότερο φαγητό απ’ ό,τι μπορούμε να καταναλώσουμε

Πόσες φορές έχεις πετάξει φαγητό επειδή δεν προτιμάς το ίδιο μενού κάθε ημέρα; Πόσες φορές είδες τις μπανάνες σου να μαυρίζουν και τις απέφυγες με μία απλή χειρονομία προς τον κάδο; Πόσες φορές μαγείρεψες παραπάνω μερίδες απ’ ότι χρειαζόσουν;

Τι είναι το Food Waste και ποιες οι επιπτώσεις του

To Food Waste αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στις σύγχρονες κοινωνίες, επηρεάζοντας τόσο το περιβάλλον όσο και την οικονομία. Ενώ ο συνεχώς αυξανόμενος πληθυσμός έχει ανάγκη από περισσότερα τρόφιμα, δεν μπορούμε να σπαταλήσουμε περισσότερους πόρους για να τα παράγουμε.

Περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο γεύματα πετιούνται καθημερινά, τόσο σε φτωχές όσο και σε πλούσιες χώρες, παρά το γεγονός ότι πάνω από 730 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν σε συνθήκες πείνας, σύμφωνα με έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).

Περίπου το 1/5 των τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια με βασικές αιτίες του φαινομένου, τη σπατάλη, τον κακό σχεδιασμό και την έλλειψη πρόσβασης σε ψύξη ή αποθήκευση. Με βάση την έκθεση «Food Waste Index» του ΟΗΕ, το παγκόσμιο κόστος από το πέταμα τροφίμων φτάνει περίπου το ένα δισ. δολάρια ετησίως.

Τα νοικοκυριά είναι υπεύθυνα για περίπου το 60% της συνολικής σπατάλης. Οι υπηρεσίες που ασχολούνται με τα τρόφιμα ευθύνονται για το 28% των αποβλήτων και το λιανικό εμπόριο για περίπου το 12%. Τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν τρόφιμα που χάνονται στην αλυσίδα εφοδιασμού, μεταξύ συγκομιδής και αγοράς, συχνά λόγω αλλοίωσης βρώσιμων τροφίμων.

Η Ινγκερ Αντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ, η οποία συνέταξε την έκθεση σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Δράσης για τα Απόβλητα και τους Πόρους (Wrap) του Ηνωμένου Βασιλείου, χαρακτήρισε τη σπατάλη τροφίμων ως «παγκόσμια τραγωδία» και την αντιπαρέβαλε με το γεγονός ότι το ένα τρίτο των ανθρώπων αντιμετωπίζει επισιτιστική ανασφάλεια.

«Εκατομμύρια άνθρωποι θα πεινάσουν σήμερα, επειδή τρόφιμα σπαταλώνται σε όλο τον κόσμο. Αυτό δεν είναι μόνο ένα μείζον αναπτυξιακό ζήτημα, αλλά οι επιπτώσεις αυτής της περιττής σπατάλης προκαλούν και σημαντικό κόστος στο κλίμα και τη φύση», σημειώνει.

Τα Ηνωμένα Εθνη διαθέτουν πλέον αξιόπιστα στοιχεία από περισσότερες από 100 χώρες, τα οποία επέτρεψαν στους ερευνητές να πουν με βεβαιότητα ότι η σπατάλη τροφίμων είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, που πλήττει τόσο τις αναπτυσσόμενες όσο και τις ανεπτυγμένες χώρες.

Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία, τα περισσότερα τρόφιμα πετιούνται στις θερμές χώρες, γεγονός που πιθανώς αποτυπώνει και τον λιγότερο χρόνο που χρειάζονται για να αλλοιωθούν όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές. Τα φτωχότερα νοικοκυριά τείνουν επίσης να πετούν τρόφιμα σε ποσοστό λίγο χαμηλότερο από εκείνα με υψηλότερα εισοδήματα. Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται σε σειρά παραγόντων όπως η έλλειψη πρόσβασης σε επαρκή ψύξη και αποθήκευση, η εξάρτηση από τρόφιμα χαμηλότερης ποιότητας και η έλλειψη χρόνου για την παρασκευή θρεπτικών γευμάτων.

Στην Ελλάδα

Σύμφωνα με όσα επικαλείται η επίμαχη έκθεση, βασιζόμενη στα –τελευταία διαθέσιμα– στοιχεία που συγκέντρωσε η Eurostat, η Ελλάδα πέταξε το 2020 συνολικά περισσότερους από 2 εκατομμύρια τόνους φαγητού. Η κατά κεφαλήν σπατάλη τροφίμων ανήλθε στα 191 κιλά, εκ των οποίων τα 87 πετάχτηκαν από τα ελληνικά νοικοκυριά. Η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στη σχετική λίστα.

Στην έκθεση του ΟΗΕ αναγράφεται πως σε ό,τι αφορά τη σπατάλη μόνο από νοικοκυριά, υπηρεσίες φαγητού και λιανικό εμπόριο, η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πίσω μόνο από Μάλτα και Πορτογαλία.

Οι επιπτώσεις του Food Waste

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις

• Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου: Η αποσύνθεση των τροφίμων στις χωματερές παράγει μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου.
• Κατανάλωση πόρων: Η παραγωγή τροφίμων απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού, ενέργειας και γης. Η σπατάλη αυτών των τροφίμων σημαίνει και σπατάλη αυτών των πόρων.

Οικονομικές Επιπτώσεις

• Κόστος παραγωγής: Η σπατάλη τροφίμων σημαίνει και σπατάλη του κόστους παραγωγής, μεταφοράς και αποθήκευσης.
• Κόστος για τους καταναλωτές: Οι καταναλωτές ξοδεύουν χρήματα σε τρόφιμα που τελικά πετάνε.

Κοινωνικές Επιπτώσεις

• Πείνα και επισιτιστική ανασφάλεια: Η σπατάλη τροφίμων έρχεται σε αντίθεση με την ανάγκη για παροχή επαρκούς τροφής σε όλους. Πολλοί άνθρωποι παγκοσμίως αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και συνιστά 

Για το σπίτι 

-Να προγραμματίζετε τα γεύματά σας – Να αξιοποιείτε τα περισσεύματα των γευμάτων σας -Να γνωρίζετε τις ημερομηνίες σας (η ημερομηνία «ανάλωση έως» σας ενημερώνει για την ασφάλεια των τροφίμων και η ημερομηνία «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» σας ενημερώνει για την ποιότητα των τροφίμων) – Να επιλέγετε μικρότερο πιάτο και να το ξαναγεμίζετε εάν χρειάζεται -Να καταψύχετε! (προπαρασκευασμένες μερίδες) -Να αποθηκεύετε τα τρόφιμα με ορθό τρόπο (να ελέγχετε τις ετικέτες για οδηγίες αποθήκευσης, να βεβαιώνεστε ότι το ψυγείο σας λειτουργεί σε θερμοκρασία από 1 °C έως 5 °C) -Να γνωρίζετε τι περιέχουν οι αποθηκευτικοί χώροι τροφίμων και το ψυγείο σας -Να ανακατατάσσετε τα τρόφιμα που αποθηκεύετε στο σπίτι – «πρώτο μπαίνει, πρώτο βγαίνει»!

Στα καταστήματα ή στην αγορά

-Καταρτίστε λίστα για τα ψώνια -Μην ψωνίζετε όταν είστε πεινασμένοι -Να αγοράζετε μόνο την ποσότητα που χρειάζεστε (κατάλληλο μέγεθος συσκευασίας ή μη συσκευασμένα τρόφιμα) -Να επιλέγετε φκαι λαχανικά ελαττωματικής εμφάνισης (συχνά σε μειωμένη τιμή)

Στην εργασία/ στο σχολείο/ στο πανεπιστήμιο

-Να ζητάτε να σας σερβίρουν την κατάλληλη μερίδα για εσάς (στο κυλικείο) -Να ελέγχετε το ψυγείο/καλάθι φρούτων του γραφείου -Διαδώστε το μήνυμα — να μοιράζεστε με τους συναδέλφους χρήσιμες συμβουλές για την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων

Σε καφετέριες, εστιατόρια και ξενοδοχεία -Να επιλέγετε μικρότερο πιάτο και να το ξαναγεμίζετε εάν χρειάζεται -Να παίρνετε σε πακέτο τα περισσεύματα των γευμάτων σας -Να έχετε λογικές προσδοκίες όσον αφορά τη διαθεσιμότητα τροφίμων, ανάλογα με την ώρα της ημέρας

Πρακτικές Συμβουλές για να μην σπαταλάμε το φαγητό μας

1. Σχεδιάστε τα Γεύματά σας

Η σωστή προετοιμασία και ο σχεδιασμός των γευμάτων μπορεί να σας βοηθήσει να αγοράσετε μόνο τα τρόφιμα που πραγματικά χρειάζεστε. Ακολουθήστε αυτά τα βήματα:

• Καταγράψτε τι έχετε ήδη: Ελέγξτε τα ντουλάπια, το ψυγείο και την κατάψυξη πριν πάτε για ψώνια.
• Φτιάξτε ένα πλάνο γευμάτων: Προγραμματίστε τι θα μαγειρέψετε για την εβδομάδα και καταγράψτε τα υλικά που χρειάζεστε.
• Κάντε λίστα αγορών: Παραμείνετε πιστοί στη λίστα αγορών σας για να αποφύγετε τις περιττές αγορές.

2. Φυλάξτε Σωστά τα Τρόφιμα

Η σωστή αποθήκευση των τροφίμων παρατείνει τη διάρκεια ζωής τους:

• Ψυγείο και κατάψυξη: Αποθηκεύστε τα ευπαθή τρόφιμα στο ψυγείο και τα υπόλοιπα στην κατάψυξη για να διατηρηθούν περισσότερο.
• Αεροστεγή δοχεία: Χρησιμοποιήστε αεροστεγή δοχεία για να κρατήσετε τα τρόφιμα φρέσκα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
• Σήμανση και ημερομηνίες: Σημειώστε την ημερομηνία αποθήκευσης στα δοχεία για να γνωρίζετε πότε πρέπει να καταναλώσετε τα τρόφιμα.

3. Μαγειρέψτε Έξυπνα

Η έξυπνη μαγειρική μπορεί να μειώσει την ποσότητα των υπολειμμάτων:

• Χρησιμοποιήστε τα περισσεύματα: Μετατρέψτε τα υπολείμματα σε νέα γεύματα. Για παράδειγμα, τα περισσεύματα κοτόπουλου μπορούν να γίνουν σούπα ή σαλάτα.
• Καταψύξτε τα περισσεύματα: Αν έχετε μαγειρέψει μεγάλη ποσότητα φαγητού, καταψύξτε το για να το χρησιμοποιήσετε αργότερα.

4. Ελέγξτε τις Μερίδες

Η μείωση των μερίδων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της σπατάλης:

• Προσαρμόστε τις μερίδες: Μαγειρέψτε και σερβίρετε μικρότερες μερίδες, ειδικά αν τείνετε να έχετε υπολείμματα στο τέλος των γευμάτων.
• Χρησιμοποιήστε μικρότερα πιάτα: Μικρότερα πιάτα μπορεί να σας βοηθήσουν να ελέγξετε τις μερίδες και να αποφύγετε την υπερκατανάλωση.

Εφαρμογές που βοηθούν στην καταπολέμηση του Food Waste στην Ελλάδα

–  Το Mystery Pot είναι μια εφαρμογή που δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να αγοράζουν φαγητό σε μειωμένες τιμές από εστιατόρια, καφετέριες, φούρνους και άλλα καταστήματα που έχουν περισσευούμενο φαγητό. Το φαγητό αυτό είναι απολύτως ασφαλές και ποιοτικό, απλώς δεν έχει καταναλωθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας και δεν μπορεί να πωληθεί την επόμενη.

-Το Too Good To Go είναι μια εφαρμογή που συνδέει τους καταναλωτές με εστιατόρια και καταστήματα που έχουν περισσευούμενο φαγητό στο τέλος της ημέρας. Οι χρήστες μπορούν να αγοράσουν αυτό το φαγητό σε μειωμένες τιμές, μειώνοντας τη σπατάλη και εξοικονομώντας χρήματα.

-Το Boroume είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που έχει ως αποστολή τη μείωση της σπατάλης φαγητού και την καταπολέμηση της πείνας στην Ελλάδα. Παρόλο που δεν είναι εφαρμογή, η πλατφόρμα τους συνδέει επιχειρήσεις τροφίμων, εστιατόρια, σούπερ μάρκετ και άλλους με φιλανθρωπικούς οργανισμούς, για να δωρίζουν τα περισσευούμενα τρόφιμα.

-Το Food Rescue είναι μια άλλη πλατφόρμα που επιτρέπει σε εθελοντές να συλλέγουν πλεονάζοντα τρόφιμα από καταστήματα και εστιατόρια και να τα διανέμουν σε οργανισμούς που τα έχουν ανάγκη.

-Η εφαρμογή Save Eat βοηθά τους χρήστες να οργανώνουν καλύτερα τα τρόφιμά τους και να δημιουργούν συνταγές με ό,τι έχουν ήδη στο σπίτι τους. Έτσι, μειώνεται η πιθανότητα να πεταχτούν τρόφιμα που θα μπορούσαν να καταναλωθούν.

*Συλλογή πληροφοριών από Guardian, ΕΕ και BBC