Φωτιά στη Δαδιά: Οι μαυρόγυπες είναι πάλι στο σπίτι τους – Η αξία του δάσους

Έσβησε έπειτα από μέρες, η πυρκαγιά στο Εθνικό Πάρκο Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου αφού κατέκαψε περί τα 35.000 στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων.

Ενθαρρυντικά για τη διατήρηση της αποικίας των μαυρόγυπων στη Δαδιά είναι τα δεδομένα που μεταφέρουν οι ψηφιακοί πομποί που τους έχουν τοποθετηθεί, καθώς, όπως έγινε γνωστό, οι περισσότεροι επέστρεψαν στις φωλιές για να φροντίσουν τα μικρά τους.

«Κάποια από αυτά τα πουλιά, όσα είναι ώριμα αναπαραγωγικά και είχαν φωλιές στο κομμάτι του πυρήνα που δεν έχει καεί, δεν τις εγκατέλειψαν. Συνέχισαν να πηγαίνουν στις φωλιές για να φροντίσουν τους νεοσσούς», δήλωσε η Σύλβια Ζακκάκ, βιολόγος στη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δέλτα Εβρου και Δαδιάς σε συνέντευξη της.

Ο μαυρόγυπας αποτελεί το είδος «σημαία»για την περιοχή, καθώς διατηρεί στη Δαδιά τη μοναδική αναπαραγωγική του αποικία στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Επίσης, ο απειλούμενος ασπροπάρης, ο μικρότερος της παρέας των γυπών, διατηρεί πλέον τον καλύτερα αναπαραγόμενο πληθυσμό του στην περιοχή της Θράκης. Τα τελευταία 10 χρόνια ο ελληνικός πληθυσμός έχει λιγότερα από 15 ζευγάρια και τα 5 από αυτά ζουν στο στο δάσος Δαδιά.

Μια συγκλονιστική εικόνα που αποτύπωσε στον φακό του ο Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Έβρου και Σαμοθράκης Ανδρέας Αθανασιάδης κάνει τον γύρο του διαδικτύου και συγκινεί.

Τα πουλιά του δάσους της Δαδιάς επέστρεψαν στο σπίτι τους και συγκεντρωμένα σε ένα σημείο κοιτάνε την καμένη γη, σε έναν τόπο που ξέρουν καλά ή μάλλον, ήξεραν…

Παράλληλα θυμόμαστε όλοι την προληπτική απομάκρυνση δύο νεοσσών του σπάνιου είδους Ασπροπάρη από τη φωλιά τους στο δάσος της Δαδιάς, που προχώρησε πριν λίγες μέρες η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου και Δαδιάς του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. σε συνεργασία με την περιβαλλοντική οργάνωση του WWF Ελλάς, η οποία είναι εταίρος στο πρόγραμμα LIFE16 με σκοπό τη διατήρηση του απειλούμενου αυτού είδους.

Οι νεοσσοί δακτυλιώθηκαν και έμειναν στις εγκαταστάσεις της Μονάδας και η διαδικασία για την επανένταξή τους θα επιταχυνθεί μετά την κήρυξη του τέλους της φωτιάς από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Ωστόσο, στις εγκαταστάσεις της «Δράσης για την Άγρια Ζωή», στον Δήμο Δέλτα της Θεσσαλονίκης, φιλοξενούνται από την Παρασκευή τα δύο μωρά Ασπροπάρη που μεταφέρθηκαν εκεί από το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς. 

Όπως επισήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο εκπρόσωπος της οργάνωσης Σταύρος Καλπάκης, η υγεία των πτηνών είναι σε καλή κατάσταση καθώς δεν έχουν εμφανίσει πρόβλημα υγείας ή δύσπνοια. Από την άλλη πλευρά, ο φορέας βρίσκεται σε επικοινωνία με το υπουργείο Περιβάλλοντος και τους φορείς που ασχολούνται με τη διαχείριση του είδους (Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής – ΟΦΥΠΕΚΑ, μονάδα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, WWF) για να βρεθεί η καλύτερη λύση. Συγκεκριμένα θα αποφασιστεί, στη συνέχεια, αν θα μεταφερθούν πίσω στην περιοχή ή αν θα μπουν σε κάποιο ειδικό πρόγραμμα επανένταξης στη φύση, ώστε να επιβιώσουν.

Το Δάσος της Δαδιάς είναι σημαντικό καταφύγιο για άγρια ζώα όπως ο λύκος, το τσακάλι και το ζαρκάδι, που μαζί με καφέ αρκούδες, βίδρες, σκίουρους, αγριογούρουνα, αλεπούδες, ασβούς, είναι μερικά από τα 48 είδη θηλαστικών που ζουν στη περιοχή. Έχουν καταγραφεί ακόμη περίπου 40 είδη ερπετών, που αποτελούν την κύρια τροφή των αρπακτικών πτηνών.

Στην περιοχή συνυπάρχουν 104 διαφορετικά είδη πεταλούδων, 24 είδη νυχτερίδας, 12-13 είδη αμφιβίων, 29 είδη ερπετών, 60-65 είδη θηλαστικών και 36 από τα 39 είδη ημερόβιων αρπακτικών πουλιών της Ευρώπης (τα 3 από τα 4 είδη γύπα: μαυρόγυπας, ασπροπάρης, όρνιο).

Στην περιοχή έχει ήδη εγκατασταθεί σταθμός πρώτων βοηθειών της άγριας πανίδας από την «ΑΝΙΜΑ», τον «ΑΡΙΩΝ», την Κτηνιατρική Σχολή ΑΠΘ, τη «Δράση για ‘Αγρια Ζωή» και εθελοντές κτηνιάτρους. Αμέσως μόλις η Πυροσβεστική Υπηρεσία το επιτρέψει, ομάδες εθελοντών και κτηνιάτρων θα σαρώσουν το δάσος για να παρασχεθεί βοήθεια σε τυχόν τραυματισμένα ζώα. 

Κατά τις εξορμήσεις στο πεδίο της καμένης γης, οι διασώστες εντόπισαν πολλά νεκρά και πυρόπληκτα ζώα όπως χελώνες, σαύρες, βάτραχους και φρύνους. Στη δράση συμμετέχουν, κτηνίατροι και έξι εθελοντές, οι οποίοι έχουν ήδη παράσχει πρώτες βοήθειες σε τραυματισμένες χελώνες και φρύνους. Παράλληλα, δυο Ασπροπάρηδες, από τα σπάνια είδη γύπα που διαβιούν στην περιοχή, θα μεταφερθούν άμεσα και πάλι στις φωλιές τους.

Ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Αμυράς έκανε σχετική δήλωση:

«Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους εργαζόμενους της Μονάδας Διαχείρισης της Δαδιάς, τους επιστήμονες της WWF αλλά και όλους τους εθελοντές, τους υλοτόμους και τους δασεργάτες του Έβρου που έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για να προστατεύσουμε τον πολύτιμο θησαυρό βιοποικιλότητας του προστατευόμενου δάσους της Δαδιάς. Στην περιοχή έχει ήδη εγκατασταθεί σταθμός πρώτων βοηθειών της άγριας πανίδας από την «ΑΝΙΜΑ», τον «ΑΡΙΩΝ», την Κτηνιατρική Σχολή ΑΠΘ, τη «Δράση για ‘Αγρια Ζωή» και εθελοντές κτηνιάτρους. Αμέσως μόλις η Πυροσβεστική Υπηρεσία το επιτρέψει, ομάδες εθελοντών και κτηνιάτρων θα σαρώσουν το δάσος για να παρασχεθεί βοήθεια σε τυχόν τραυματισμένα ζώα. Η Α1 ζώνη, δηλαδή ο σκληρός πυρήνας του δάσους με τις αποικίες του Μαυρόγυπα, δεν έχει πληγεί από την πυρκαγιά.»

Στα επόμενα βήματα για την οικολογική αποκατάσταση του Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς – Λευκίμμης – Σουφλίου περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων και η αποκατάσταση του παρατηρητηρίου αρπακτικών καθώς και της ταϊστρας των πτωματοφάγων που καταστράφηκαν από την πυρκαγιά.

Όπως αποκαλύπτουν τα πρώτα επιστημονικά στοιχεία, οι καταστροφές στο δάσος της Δαδιάς περιορίστηκαν περίπου στο μισό (22.097 στρέμματα) της συνολικής έκτασης (45.412 στρέμματα) που επλήγη.

Σύμφωνα με επεξεργασία δορυφορικών εικόνων πολύ υψηλής χωρικής ανάλυσης από το «Post Fire Biodiversity Recovery Hub» του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, οι περιοχές όπου η πυρκαγιά διαδόθηκε κυρίως στην επιφάνεια του εδάφους, καίγοντας δασική καύσιμη ύλη σε επαφή με το έδαφος αφήνοντας ανεπηρέαστη ή σχεδόν ανεπηρέαστη την κόμη των δέντρων, ανέρχεται σε 16.072 στρέμματα.

Οι εντελώς άκαυτες νησίδες βλάστησης μέσα στην πληγείσα περιοχή ανέρχονται σε έκταση 6.153 στρεμμάτων, ενώ οι περιοχές όπου η πυρκαγιά έκαψε το σύνολο σχεδόν της διαθέσιμης βλάστησης από τον υπόροφο μέχρι και την κόμη των δέντρων ή προξένησε ολοσχερή καταστροφή της βλάστησης αγγίζουν τα 22.097 στρέμματα.

Τα επόμενα βήματα

Τα επόμενα βήματα, σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη χαρτογράφηση και αποτίμηση αλλαγών στο φυσικό κεφάλαιο και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες, καθώς και την καταγραφή της σφοδρότητας της πυρκαγιάς σε επίπεδο ατόμου (δένδρου), με εικόνες πολύ υψηλής ευκρίνειας.

Παράλληλα, θα προσληφθεί έκτακτο προσωπικό (ορνιθολόγων και δασολόγων) για την υποστήριξη της τοπικής Μονάδας Διαχείρισης και των υπόλοιπων τοπικών υπηρεσιών, ενώ συνεχίζεται η περίθαλψη των άγριων ζώων σε συνεχή συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και ΜΚΟ.

Ακόμα, πρόκειται να γίνει αξιολόγηση, με βάση την οικολογική αποτίμηση, κατά πόσο υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης του διαχειριστικού σχεδίου του Εθνικού Πάρκου για τις περιοχές που δεν έχουν καεί και θα προβλεφθεί για την άνοιξη του 2023 η επανάληψη της απογραφής των πληθυσμών των αρπακτικών πουλιών που είχε γίνει το 2020, έτσι ώστε να αποτυπωθεί πώς έχει επηρεαστεί η κατανομή και ο αριθμός των επικρατειών στο Εθνικό Πάρκο.

Τέλος, υπάρχει σχέδιο να καταρτιστεί μακροπρόθεσμο σχέδιο συστηματικής παρακολούθησης του προστατευτέου αντικειμένου στην πληγείσα περιοχή με ορίζοντα 15 ετών κατ’ ελάχιστο, για τη διαχρονική αποτύπωση των επιπτώσεων και της πορείας της αποκατάστασης.

*Κεντρική φωτογραφία: Μαργαρίτα Τζάλη / Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ εταιρεία