Η Ευρώπη φλέγεται και υποφέρει από την ακραία ζέστη
Το ξέγνοιαστο καλοκαίρι περνάει στη λήθη
«Αν συμπυκνώσουμε τα γεγονότα των τελευταίων 10 ημερών στην Ευρώπη, παρατηρούμε ένα μοτίβο το οποίο τείνει να γίνει τυπικό, όχι μόνο στη Μεσόγειο, αλλά σε ολόκληρη τη Γηραιά ήπειρο: καύσωνες που διαρκούν πολύ και ακραίες πυρκαγιές. Αυτά τα γεγονότα έχουν την τάση να ‘χτυπούν’ πια σε μεγαλύτερη κλίμακα και με μεγαλύτερη διάρκεια» λέει μιλώντας στο in, ο Γιώργος Παπαβασιλείου, πυρομετεωρολόγος, μέλος της ομάδας FLAME του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σκιαγραφώντας το νέο καλοκαιρινό προφίλ της Ευρώπης.
Το φετινό καλοκαίρι φαίνεται να ακολουθεί, από την έναρξη του ήδη, την ίδια πορεία: καύσωνες, πυρκαγιές, θερμική καταπόνηση και αβίωτες πόλεις λόγω του φαινομένου της «θερμικής αστικής νησίδας» ( η τάση των κέντρων των πόλεων να παρουσιάζουν υψηλότερες θερμοκρασίες αέρα σε σχέση με την ύπαιθρο που τις περιβάλλει. Συνήθως η διαφορά αυτή είναι πιο έντονη κατά τις νυχτερινές ώρες).
Μάλιστα, σύμφωνα με τους επιστήμονες της υπηρεσίας Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρώπη είναι η ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρος στον πλανήτη, με ρυθμό διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου.
Ξετυλίγοντας το νήμα
Ξετυλίγοντας το νήμα όσων συνέβησαν τον μήνα Ιούνιο, ο κ. Παπαβασιλείου περιγράφει πως από τις 22 Ιουνίου κι έπειτα ξεκίνησε μια έντονα θερμή περίοδος στη νότια Ευρώπη. «Σημειώθηκαν νέα ρεκόρ θερμοκρασίας σε Ισπανία και Πορτογαλία. Στη Γαλλία και στη Γερμανία επικράτησαν εξίσου υψηλές θερμοκρασίες. Χθες, το θερμόμετρο στη Γερμανία ξεπέρασε τους 39 βαθμούς Κελσίου. Οι συνθήκες για τους πολίτες ήταν ασφυκτικές» περιγράφει ο κ. Παπαβασιλείου.
Απώλειες ανθρώπινων ζωών, εκτεταμένες διακοπές ρεύματος και διακοπές δρομολογίων των ΜΜΜ: αυτές ήταν οι επιπτώσεις του καύσωνα στις χώρες τις οποίες σάρωσε. Ενδεικτικά, από την αρχή της εβδομάδας, έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Ιταλία ενώ βρίσκονταν σε θέρετρα ή εργάζονταν κάτω από τον ήλιο, σύμφωνα με στοιχεία των ιταλικών αρχών. Στα νοσοκομεία της χώρας έχασαν την ζωή τους τουλάχιστο άλλοι 10 ηλικιωμένοι, οι οποίοι είχαν εισαχθεί στα επείγοντα περιστατικά με έντονα συμπτώματα αφυδάτωσης.
Δύο μεγάλες πυρκαγιές και δύο καύσωνες στην Ελλάδα
Στα καθ’ ημάς, το ημερολόγιο δείχνει 3 Ιουλίου κι έχουμε ήδη προλάβει να ζήσουμε έναν καύσωνα, ενώ από το Σάββατο κι έπειτα αναμένεται ένα νέο πενθήμερο (ως την Τετάρτη 9 Ιουλίου) πολύ υψηλών θερμοκρασιών στη χώρα μας.
Παράλληλα, δύο μεγάλες πυρκαγιές έχουν προκαλέσει σημαντικές απώλειες σε καμένα δασικά στρέμματα αλλά και σε περιουσίες- ο λόγος για την μεγάλη πυρκαγιά στη Χίο αλλά κι αυτή που μαίνεται από χθες στην Ιεράπετρα, μια πυρκαγιά «καθοδηγουμένη από τους θυελλώδεις ανέμους» σύμφωνα με τον κ. Παπαβασιλείου.
Παρόμοιες συνθήκες επικρατούν και στη γείτονα χώρα
Οπως εξηγεί ο κ. Παπαβασιλείου: «Ο πυρομετεωρολογικός τύπος καιρού που επικράτησε την περασμένη Κυριακή 29/6 και Δευτέρα 30/6, χαρακτηριζόμενος κύρια από πολύ ενισχυμένους ανέμους και κατά τόπους ατμοσφαιρική ξηρασία, αποτελεί έναν ιδιαίτερα επικίνδυνο συνδυασμό συνθηκών, καθώς ευνοεί την ταχεία εξάπλωση των δασικών πυρκαγιών σε περίπτωση έναρξής τους. Αντίστοιχες συνθήκες παρατηρήθηκαν και στη δυτική Τουρκία, υποδηλώνοντας την ευρύτερη χωρική κλίμακα αυτού του επικίνδυνου μετεωρολογικού μοτίβου. Την περασμένη εβδομάδα, ευτυχώς, δεν εκδηλώθηκε κάποια μεγάλη πυρκαγιά στην Ελλάδα. Στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου, ωστόσο, η επαρχία της Σμύρνης βρέθηκε αντιμέτωπη με μεγάλο αριθμό σοβαρών πυρκαγιών. Μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα, η Χίος είχε ήδη πληγεί από μια καταστροφική πυρκαγιά με απώλεια άνω των 47.000 στρεμμάτων. Δύο αντικριστές περιοχές, σε πολύ μικρή γεωγραφική απόσταση, αμφότερα με μεγάλες καμένες εκτάσεις».
»Οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες που επικράτησαν στην Τουρκία αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δυσμενείς, όπως αναδείξαμε και μέσα από προκαταρκτική ανάλυση που πραγματοποιήσαμε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου για τις ακραίες Δασικές Πυρκαγιές- NERO (Cost Action CA22164), το οποίο συντονίζουμε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών».
Οσο για το νέο θερμό πενθήμερο που ξεκινά το Σάββατο 5 Ιουλίου και διαρκεί έως και την Τετάρτη 9 Ιουλίου, αναμένεται να χαρακτηρίζεται από υψηλές θερμοκρασίες και συνθήκες ατμοσφαιρικής ξηρασίας.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαβασιλείου, η περίοδος αυτή θα σηματοδοτήσει τη σταδιακή ευφλεκτότητα της βλάστησης στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, καθώς και την επιδείνωση των πυρομετεωρολογικών συνθηκών, με αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου για την εκδήλωση και εξάπλωση δασικών πυρκαγιών.
Το ξέγνοιαστο καλοκαίρι περνάει στη λήθη
«Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να φθείρεται η εικόνα του μεσογειακού καλοκαιριού όπως το ξέραμε και όπως το είχαμε στο μυαλό μας, ένα καλοκαίρι με καλές καιρικές συνθήκες και διακοπές στη θάλασσα» συμπυκνώνει με τη σειρά του τη νέα δυστοπική εικόνα που διαμορφώνεται, ο Κώστας Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος και διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Όπως συνεχίζει να περιγράφει: «Πια, οι εικόνες με τις ξέγνοιαστες διακοπές δίνουν τη θέση τους σε αυτές πολιτών που μπαίνουν τρομαγμένοι σε φουσκωτά για να εγκαταλείψουν τουριστικούς προορισμούς οι οποίοι καίγονται: στη Ρόδο, στην Κω, στην Βορβουρού ή στην Ιεράπετρα. Θυμόμαστε όλοι τους τουρίστες οι οποίοι ήρθαν πέρυσι στη χώρα μας και έχασαν τη ζωή τους περπατώντας κάτω από έναν καυτό ήλιο και υπό ακραίες μετεωρολογικές συνθήκες στα μονοπάτια των ελληνικών νησιών».
»Οι ταξιδιώτες αρχίζουν να αποφεύγουν τους καλοκαιρινούς μήνες περιοχές όπως τη Νότια Γαλλία, τα νησιά της Ιταλίας, τα ελληνικά νησιά. Η ανέμελη περίοδος του καλοκαιριού μεταμορφώνεται σε μια περίοδο που μας απασχολεί κλιματικά με δυσάρεστο τρόπο».
Και όπως υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος, οι δυσάρεστες συνθήκες εναλάσσονται και αφορούν όλη την Ευρώπη, όχι μόνο τη Μεσόγειο- «Οπως τώρα για παράδειγμα, που ο καύσωνας στη δυτική Ευρώπη δίνει τη σκυτάλη στον καύσωνα σε νοτιοανατολική Ευρώπη και Ελλάδα».
Αβίωτα τα νησιά, αβίωτη και η πόλη
Σε τόπους μιας ασθμαίνουσας καθημερινότητας δεν μετατρέπονται όμως μόνο οι καλοκαιρινοί προορισμοί αλλά και οι πόλεις, στις οποίες μάλιστα όπως εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος, λόγω του φαινομένου της «θερμικής αστικής νησίδας», η θερμοκρασία δεν πέφτει ούτε κατά τις βραδινές ώρες. Το αποτέλεσμα είναι οι κάτοικοι να βιώνουν θερμικό στρες χωρίς διάλειμμα, για συνεχόμενα 24ωρα.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), την οποία ανέλυσε η Greenpeace, η εσωτερική μέση θερμοκρασία σε σπίτια της Αθήνας το καλοκαίρι του 2024 κυμάνθηκε ανάμεσα στους 28 και τους 34°C, την ώρα που λόγω του ενεργειακού κόστους το κλιματιστικό έχει γίνει, για μεγάλη μερίδα των πολιτών, είδος πολυτελείας.
Οπως το συμπυκνώνει στο in, ο Νίκος Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace: «Η κλιματική αλλαγή αφορά την καθημερινότητα της πλειοψηφίας των πολιτών, εκτός ίσως μόνο από αυτούς που αντέχουν να αγοράσουν ένα σπίτι που κοστίζει 10.000 το τετραγωνικό μέτρο. Η κόλαση δεν είναι μόνο εκεί που είναι οι φωτιές, η κόλαση είναι και μέσα στην πόλη».