Incommon: Στο χέρι μας είναι ο Κύκλος να γίνει ακόμη μεγαλύτερος

Φαντάσου έναν κόσμο όπου τα παλιά ρούχα γίνονται νέα παιχνίδια, τα τροφοσκουπίδια μετατρέπονται σε παρτέρια στη γειτονιά σου και το κατακάθι του καφέ γίνεται καύσιμο για ένα ολόκληρο νηπιαγωγείο.

Αυτό είναι ένα κλασικό παράδειγμα κυκλικής οικονομίας, σύμφωνα με την incommon.

Πρόκειται για μια περιβαλλοντική οργάνωση που προάγει την κυκλική οικονομία μέσω της ενεργοποίησης πολιτών, φορέων και επιχειρήσεων. Βασική επιδίωξη της είναι να προσφέρει λύσεις σε σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες ελληνικές πόλεις μέσα από τη διάδραση και τη δημιουργική συνεργασία με τοπικές κοινότητες.

Όλα ξεκίνησαν στη Θεσσαλονίκη πριν από περίπου 5 χρόνια. Τέσσερις νέοι, ο Ηλίας, η Μαρίνα, η Μάρα και η Βάλια μελετώντας το κομμάτι της ανθρωπιστικής κρίσης, κατέληξαν στο πόσο σημαντικά είναι τα περιβαλλοντικά ζητήματα για την καθημερινότητά μας.

Αποφάσισαν να ιδρύσουν την οργάνωση ώστε η κυκλική οικονομία να αποτελέσει μία επουσιώδη λύση.

Η Σόφη Σαρρή, assistant project manager της incommon, μας εξηγεί.

«Στόχος μας είναι όλα να γίνονται με τη σύμφωνη γνώμη και τη συμμετοχή των ανθρώπων της γειτονιάς. Δουλεύουμε γύρω από αυτό, και στόχος μας είναι η ενεργοποίηση των ανθρώπων γύρω μας, αρχικά με την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση , δευτερευόντως, μέσα από το χώρο του Κύκλου που είναι το εργαστήριο της incommon. Εκεί δοκιμάζουμε στην πράξη πώς μπορεί η γειτονιά μας μπορεί να γίνει κυκλική με δράσεις, εργαστήρια. Με τον κομποστοποιητή, την ανακύκλωση καφέ, τη δανειστική εργαλειοθήκη βιβλιοθήκη, τα εργαστήρια, την ελεύθερη προβολή ταινιών κάθε Τρίτη δοκιμάζουμε στην πράξη μέσα από εφαρμογές το πώς αυτό γίνεται».

Ο ΚΑΦΕΣ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΒΙΟΑΕΡΙΟ

Τα Εκπαιδευτικά προγράμματα είναι ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας. Πηγαίνουν σχολεία δωρεάν τις πρωινές ώρες στον Κύκλο της incommon (Αγίας Σοφίας 105, Άνω Πόλη) και βλέπουν στην πράξη τι συμβαίνει.

Παράλληλα, η incommon δουλεύει με επιχειρήσεις και κατοίκους.

«Έχουμε δράσεις με τις επιχειρήσεις και το πώς πρέπει να διαχειρίζονται τα οργανικά τους υπολείμματα, το γαστρονομικό περίπατο κι άλλες απογευματινές δράσεις με τη γειτονιά. Υπάρχει ανταπόκριση, απαιτείται χρόνος για να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο», συνεχίζει η Σόφη. Ενδιαφέρον είναι το κομμάτι του καφέ, καθώς πολλοί είναι αυτοί που πηγαίνουν για ανακύκλωση τα υπολείμματα του καφέ που έχουν χρησιμοποιήσει, ενώ ρωτάνε βλέποντας τα γραφεία και τη βιτρίνα της ομάδας, η οποία είναι ιδιαίτερη.

«Η ενασχόλησή μας με το θέμα του καφέ είναι παλιά, από το έργο μας που λεγόταν Κάφσιμο. Όλο αυτό είχε ξεκινήσει μαζεύοντας τα υπολείμματα του καφέ από 70 καφετέριες της Θεσσαλονίκης και του Κιλκίς με ένα ηλεκτροκίνητο βαν και στη συνέχεια γινόταν pellet, το οποίο εδώ και μία διετία ζεσταίνει ένα νηπιαγωγείο στην Καρδίτσα.

Παράλληλα, έχουμε ως incommon τοποθετήσει κάδους σε διάφορα σημεία τη Θεσσαλονίκης τα οποία και αναγράφουμε στη σελίδα μας για οικιακό υπόλειμμα καφέ και πολλοί πηγαίνουν, αδειάζουν και τον κάνουμε βιοαέριο. Ο καφές έχει εδαφοβελτιωτική δύναμη, εμείς το στέλνουμε και το κάνουμε βιοαέριο».

ΟΙ ΚΑΦΕ ΚΑΔΟΙ

Μία σημαντική ιστορία για την κυκλική οικονομία είναι η λειτουργία των καφέ κάδων. Η incommon φροντίζει για την ενημέρωση των πολιτών, ώστε με τον ερχομό τους οι πολίτες να είναι έτοιμοι και να ξέρουν πώς να τους χρησιμοποιήσουν. Παράλληλα, έξω από τα γραφεία τους, στην πλατεία, έχουν τοποθετήσει έναν συνοικιακό κομποστοποιητή, σε συνεργασία με την ομάδα Rethink από την Καλαμάτα. Εκεί μπαίνουν μόνο οργανικά σκουπίδια και από κάτω υπάρχει ένα πορτάκι που το ανοίγεις και παίρνεις λίπασμα. Αυτό δεν δρα ανταγωνιστικά αλλά συμπληρωματικά με τον καφέ κάδους, που ουσιαστικά κάνουν το ίδιο πράγμα. Οι καφέ κάδοι δεν μετατρέπουν τα οργανικά απόβλητα σε λίπασμα-όπως κάνει ο συνοικιακός κομποστοποιητής- παρά είναι το ενδιάμεσο στάδιο συλλογής τους, ξεχωριστά από όλα τα υπόλοιπα σκουπίδια, ώστε από τους καφέ κάδους να μεταφερθούν σε ειδικούς χώρους για κομποστοποίηση.

ΔΑΝΕΙΣΤΙΚΗ ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ

Εκτός από την κομποστοποίηση, την ανακύκλωση του καφέ, στην incommon έχουν αρχίσει δύο νέες εφαρμογές

Τα εργαστήρια επισκευής (Repair Café) και η Δανειστική Εργαλειοθήκη (Library of Things).

«Και οι δύο εφαρμογές στηρίζουν έμπρακτα το δικαίωμα στην επισκευή που είναι μία από τις σημαντικότερες πρακτικές στην κυκλική οικονομία. Σε αυτή τη λογική ενθαρρύνουν την επανάχρηση, την ορθή διαχείριση πόρων, τον περιορισμό των απορριμμάτων και της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Και όλα αυτά πάντα μέσα από την ενεργό συμμετοχή της κοινότητας», αναφέρει ο Ηλίας Παπαγιαννόπουλος, Co-Founder, Head of Operations & Senior Project Manager.

Σύμφωνα με τον ειδησεογραφικό ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η ΕΕ παράγει πάνω από 2,5 δισ. τόνους αποβλήτων ετησίως, που σηματοδοτεί υπερκατανάλωση και εξάντληση διαθέσιμων πόρων, αυξημένο αριθμό απορριμμάτων και ρύπων στην ατμόσφαιρα. Η επίτευξη της κυκλικής οικονομίας μέχρι το 2050 μοιάζει να είναι μονόδρομος. Επιπλέον, το δικαίωμα στην επισκευή θεωρείται βασικό βήμα για το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιτύχει την κυκλική οικονομία έως το 2050 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Οι δύο εφαρμογές στον Κύκλο λειτουργούν ως εξής:

Η δανειστική εργαλειοθήκη (Library of Things/LoT)-που λειτουργεί στον χώρο του Κύκλου περιλαμβάνει εργαλεία προσβάσιμα σε όλα τα μέλη της κοινότητας ώστε να μπορούν να τα δανείζονται για να επισκευάσουν δικά τους αντικείμενα, συσκευές, έπιπλα κ.α.

«Η βιβλιοθήκη αντικειμένων απευθύνεται σε όλη την κοινότητα καθώς οποιοδήποτε μέλος της μπορεί να έρθει και να δανειστεί κάτι που δεν διαθέτει για χωροταξικούς ή και οικονομικούς λόγους αλλά του είναι αναγκαίο για να εκτελέσει μια εργασία, όπως για παράδειγμα μια επιδιόρθωση. Μπορεί κάποιος να βρει απλά εργαλεία, όπως κατσαβίδια, σφυριά, γαλλικά κλειδιά αλλά και μεγαλύτερα, όπως σέγα, αλοιφαδόρο, κρουστικό δράπανο κ.α», εξηγεί η Σοφία Πετρίδου, Βοηθός Διαχειριστή Έργου. Αυτό λειτουργεί στη λογική μιας παραδοσιακής δανειστικής βιβλιοθήκης εμπλέκοντας την ίδια στιγμή τα μέλη της κοινότητας με διαφορετικό τρόπο, καθώς δίνει την ευκαιρία στους χρήστες να αλληλεπιδράσουν μέσω του υλικού που δανείζονται.

REPAIR CAFÉ, ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Η έννοια της επισκευής, στην οποία βασίζονται τα εργαστήρια επισκευής αντικειμένων (Repair Cafe), αποτελεί βασική αρχή της κυκλικής οικονομίας καθώς η επισκευή αντιμετωπίζεται ως μέσο για την αποφυγή της σπατάλης πόρων που μας επιβαρύνουν περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά.

Σε αντίθεση με την εμπορική επισκευή, όπου παραδίδεις το χαλασμένο αντικείμενο και φεύγεις, η συλλογική επισκευή υπό την καθοδήγηση ειδικών τεχνητών αφορά στην οικοδόμηση κοινότητας γύρω από θέματα καταναλωτισμού, βιωσιμότητας, κοινής μάθησης και διαμοιρασμού.

Στον Κύκλο της incommon μία φορά το μήνα πραγματοποιείται ένα εργαστήριο που αφορά στην επισκευή μικροεπίπλων και μικροσυσκευών.

«Δίνουμε την πρακτική δυνατότητα να αποκτήσει γνώσεις και δεξιότητες μέσα σε ένα συλλογικό πλαίσιο που μετά μπορεί να αξιοποιήσει σε προσωπικό χώρο και χρόνο. Το πλέον βασικό, όμως, είναι ότι καλλιεργούμε τη νοοτροπία της επιδιόρθωσης και όχι της απόρριψης», συμπλήρωσε η Σοφία Πετρίδου.

Είχαμε την τύχη να ζήσουμε το Repair Café από κοντά και καταλάβαμε πόσο σημαντικό είναι να νιώθεις ότι μπορείς κι εσύ να συμμετάσχεις στην επιδιόρθωση των μικροεπίπλων και μικροσυσκευών. Παρόντες εκείνο το απόγευμα οι Βασίλης και Πασχάλης Σιδερίδης (δύο αδέρφια που είναι μηχανολόγοι και έχουν το εργαστήριο sdr lab στο κέντρο της Θεσσαλονίκης) και η Σοφία Μιχαηλίδου (καλλιτέχνις που δημιουργεί ή επανακατασκευάζει για μεταποίηση/επανάχρηση επίπλων).

Το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο. Ήρθαν άνθρωποι με το έπιπλο ή τη συσκευή στο χέρι, όμως η διαδικασία ήταν πιο σύνθετη. Κάτσαμε όλοι σε ένα ορθογώνιο τραπέζι, συζητήσαμε ο καθένας για την περίπτωσή του, επικοινωνήσαμε και στη συνέχεια Βασίλης, Πασχάλης και Σοφία, ανέλαβαν, έχοντας ο καθένας ως «βοηθό» του τον ιδιοκτήτη του αντικειμένου.

«Πρέπει να σκεφτώ: Ας του δώσω μια δεύτερη ευκαιρία, ας μην το πετάξω. Τα παλιά έπιπλα έχουν πολύ καλό υλικό και το ξύλο… συγχωρεί λάθη. Τα καινούργια τα έπιπλα δεν έχουν αυτή την πολυμορφικότητα. Συνεπώς αξίζει να προσπαθήσω να το φτιάξω ή να δημιουργήσω κάτι άλλο, ώστε να μην χάσει την αξία χρήσης του και να μην χρειάζεται να το πετάξω», μου λέει η Σοφία Μιχαηλίδου, που είναι και ιδιαίτερα δραστήρια και δημοφιλής στα social media, μέσω των πολύ ιδιαίτερων εμπνεύσεων και δημιουργημάτων της.

«Όπως παίζαμε παιδιά με τα παιχνίδια μας, έτσι πρέπει να ασχοληθούμε και τώρα να δοκιμάσουμε να φτιάξουμε, ακόμη κι όταν είμαστε στο 50-50 αν θα το χαλάσουμε. Πρέπει να δοκιμάσουμε», λέει ο Βασίλης Σιδερίδης και ο αδερφός του Πασχάλης συμπληρώνει: «Μας ενώνει το πώς μπορούν άτομα μη σχετικά με την κατασκευή να ασχοληθούν. Είναι πολύ ωραίο και διαδραστικό. Τα παλαιότερα πράγματα ήταν φτιαγμένα ώστε να επισκευάζονται.

Τώρα δε συμβαίνει, γι΄αυτό και το κίνημα Right To Repair παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις.

Πολλοί κατασκευαστές προσπαθούν να κόψουν από εμάς τους καταναλωτές το δικαίωμα στην επισκευή, οπότε αν πάρεις ένα πολύ κακό κινητό, δεν έχεις την πρόσβαση να το φτιάξεις. Έχει ενδιαφέρον να δούμε, γιατί τα προϊόντα πρέπει να κατασκευάζονται από την αρχή ώστε να μπορούν να επισκευαστούν».

Η βραδιά κύλησε επιδραστικά για όλους, και μόνο που έβαζες το κεφάλι σου κοντά για να παρακολουθήσεις τη διαδικασία της επισκευής, ήταν αρκετό ώστε η γνώση και οι απόψεις που μοιράστηκε να σε κάνουν να αισθανθείς πιο γεμάτος και να συνειδητοποιήσεις πως ναι, από τη γειτονιά, από την κοινότητα, από τον καθένα ξεχωριστά, μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα. Αρκεί να το θέλεις, να ενημερωθείς και να το ακολουθήσεις. Στο χέρι μας είναι ο κύκλος να γίνει ακόμη μεγαλύτερος.