Ιστορίες με «πράσινα άλογα» και πράσινα φύκια

Λέξεις: Ioanna Lu

Στην Ελλάδα ξέρουμε πολύ καλά από πράσσειν άλογα, «πράσινα άλογα», όπως συνηθίζουμε να λέμε, δηλαδή από κούφια λόγια πολιτικών και από παράλογες κυβερνητικές αποφάσεις που οδηγούν σε πρόχειρα έργα χωρίς μελέτη, τα οποία στη συνέχεια πληρώνει τόσο η φύση και το περιβάλλον που καταστρέφονται, όσο και οι άνθρωποι, οι καλλιέργειές τους και οι περιουσίες τους…

Επιπλέον, τα όλο και αυξανόμενα αντίξοα καιρικά φαινόμενα, σε συνδυασμό με τις λανθασμένες πολιτικές επιλογές μας οδηγούν όλο και περισσότερο σε αδιέξοδο.

Τα πράσσειν άλογα, οι φρούδες υποσχέσεις και οι παράλογες αποφάσεις, δεν αφορούν μόνο στην Ελλάδα.

Ας δούμε λοιπόν μια ιστορία με… πράσινα άλογα που συμβαίνει στη Γαλλία και τις προσπάθειες μιας νεαρής ανεξάρτητης δημοσιογράφου να αποκαλύψει στο ευρύ κοινό το σκάνδαλο των πράσινων φυκιών που καταστρέφει τις ακτές τις Βρετάνης στην περιοχή Κοτ Ντ Αρμόρ.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 80, δεκάδες ζώα, αλλά και τρείς άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους επειδή απλώς είχαν την ατυχία να βρεθούν κοντά σε κάποιες ακτές της Βρετάνης.

Όχι, δεν πρόκειται για έναν κατά συρροή δολοφόνο, αλλά για ένα καλά κρυμμένο μυστικό που όμως προδόθηκε από την απαίσια δυσώδη μυρωδιά χαλασμένου αβγού: το υδρόθειο ή αλλιώς HS2,  εκπέμπεται όταν τα φύκια που συσσωρεύονται στις ακτές βρίσκονται σε αποσύνθεση. Πράσινα φύκια σε αποσύνθεση που κυριολεκτικά πνίγουν κάποιες ακτές της Βρετάνης κι οι οποίες δεν θυμίζουν σε τίποτα τις ωραίες εικόνες από παραλίες που βλέπουμε στα τουριστικά έντυπα…

Ας πάμε όμως λίγο πίσω… Τo 2016 η νεαρή Γαλλίδα δημοσιογράφος ραδιοφωνικών εκπομπών Inès Léraud, αποφασίζει να εγκαταλείψει την παρισινή πρωτεύουσα και να εγκατασταθεί σε ένα μικρό χωριό της Βρετάνης ώστε να ερευνήσει και να δημοσιεύσει σε τοπικό ραδιοφωνικό ραδιοσταθμό μια σειρά άρθρων σχετικά με τους ύποπτους θανάτους και τα αίτια που τους προκάλεσαν.

Εκτός από τα δεκάδες ζώα, (ένα άλογο και 36 αγριόχοιρους), η δημοσιογράφος ανακαλύπτει διάφορα ύποπτα περιστατικά, ακόμη και θανάτους ανθρώπων, που έχουν συμβεί στην ευρύτερη περιοχή της νομαρχίας Κοτ Ντ’ Αρμόρ (Côtes d’Armor στα γαλλικά. Ο νομός οριοθετείται από Ιλ Ε Βλαίν στα ανατολικά, Μορμπιάν στο νότο και Φινιστέρ στα δυτικά).

Ένα από τα περιστατικά αυτά συνέβη τον Ιούλιο του 2009 όταν ο νεαρός κτηνίατρος Vincent Petit, βρέθηκε αναίσθητος δίπλα στο νεκρό άλογό του σε μια παραλία πνιγμένη από τα δυσώδη πράσινα φύκια στην περιοχή Saint Michel en Grève…

Στο νοσοκομείο Lannion, ο γιατρός στα επείγοντα που ανέλαβε να εξετάσει τον κτηνίατρο, του εξήγησε ότι σώθηκε από τύχη, καθότι βρέθηκε σε στάδιο προχωρημένης κυάνωσης.

Του ανέφερε κι άλλο αντίστοιχο περιστατικό που είχε συμβεί το 1989 με έναν άντρα ο οποίος έκανε τζόκινγκ στην παραλία και που όμως στάθηκε λιγότερο τυχερός από εκείνον, καθότι έπεσε σε κώμα, βρέθηκε σε προχωρημένο στάδιο κυάνωσης και σήψης κι απεβίωσε.

Ο γιατρός λοιπόν εξήγησε στο νεαρό ότι για το θύμα του 1989 είχε ζητήσει να γίνει αυτοψία, όμως, όχι μόνο δεν την έλαβε, αλλά, μυστηριωδώς, αυτή « εξαφανίστηκε» από τα αρχεία του εργαστηρίου και του νοσοκομείου…

Στις 22 Ιουλίου του 2009 καταγράφηκε κι ένα δεύτερο περιστατικό θανάτου στην ίδια πάντα περιοχή της Κοτ Ντ’ Αρμόρ. Πρόκειται για τον Thierry Morfoisse, εργάτη αποκομιδής φυκιών του δήμου που μάζευε φύκια ένα ολόκληρο πρωινό, οδηγώντας ένα ανατρεπόμενο φορτηγό χωρίς ειδική μάσκα και ο οποίος τελικά μετά από άξαφνη αδιαθεσία, πέθανε μέσα στο όχημα εν ώρα εργασίας.

Χρειάστηκε να περάσουν εννιά χρόνια από τον τραγικό θάνατό του, ώστε τελικά, στις 14 Ιουνίου του 2018, χάρη στη διάσταση που πήρε η δημοσιογραφική έρευνα της Inès Léraud και της δικαστικής μάχης που δόθηκε από την οικογένεια του θύματος αλλά και με τη βοήθεια της δημοσιογράφου,  να αναγνωριστεί από το δικαστήριο ως θάνατος που προκλήθηκε από εργατικό ατύχημα.

Ωστόσο, η δικαιοσύνη απέρριψε την έφεση της οικογένειας του 42 χρονου θύματος η οποία ζητούσε να αναγνωριστεί ως αιτία  θανάτου του  η δηλητηρίαση από το τοξικό υδρόθειο, καθότι πέθανε εν ώρα εργασίας, καθώς κουβαλούσε στο όχημα τα πράσινα φύκια, χωρίς να φορά προστατευτική μάσκα και χωρίς να έχει λάβει οποιαδήποτε ενημέρωση για την επικινδυνότητα των τοξικών αναθυμιάσεων.

Να σημειώσουμε μάλιστα ότι μετά το θάνατο του 42χρονου εργάτη το προσωπικό που καθαρίζει τις ακτές από αυτά τα τοξικά φύκια κάθε χρόνο πριν την καλοκαιρινή τουριστική σεζόν εξοπλίστηκε με ειδικές μάσκες και με ανιχνευτές τοξικών αερίων…

Με απόφαση που δόθηκε στις 18 Ιουλίου του 2023 από το διοικητικό δικαστήριο της πόλης Ρεν το κράτος πήρε προθεσμία για να ακολουθήσει ρυθμιστικό πρόγραμμα και να  μειώσει έτσι σταδιακά τη νιτρορύπανση που προκαλούν τα απόβλητα των αγροβιομηχανιών ενισχυμένης παραγωγής ώστε να καταπολεμηθεί έτσι η εξάπλωση πράσινων φυκιών στις ακτές της Βρετάνης. Όμως στη συνέχεια το ίδιο το κράτος άσκησε έφεση ενάντια στην απόφαση αυτή.

Ο ίδιος κρατικός μηχανισμός άλλωστε, ακόμη και σήμερα, δεν έχει επιβάλλει υποχρεωτικά μέτρα στους αγρότες για τη μείωση των ροών αζώτου που φτάνουν μέσω πλωτών υπόγειων οδών στις λίμνες και στη θάλασσα, μολύνοντας ταυτόχρονα και τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, (εκτάσεις που ήδη μολύνονται από τα φυτοφάρμακα. Ένας ατέρμονος φαύλος κύκλος…).

Η Inès Léraud, μέσα από τις πολλαπλές συναντήσεις της, με κυβερνητικούς παράγοντες, αστυνομικούς διευθυντές, νομάρχες, περιφερειακούς συμβούλους, ευρωβουλευτές, εκπροσώπους των αγροτικών φορέων και της αγροτοβιομηχανίας, γιατρούς κι ιατροδικαστές, καθώς και συγγενείς των θυμάτων,  αποκάλυψε τον τεράστιο ιστό σιωπής που περιβάλλει όλες αυτές τις «περίεργες» υποθέσεις, δέχτηκε απειλές για τη ζωή της, λογοκρίθηκε από την ερευνητική ραδιοφωνική εκπομπή που παρουσίασε σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό και τελικά αναγκάστηκε να δημοσιεύσει την έρευνά της μέσα από ένα βιβλίο κόμικ που πρωτοκυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις Delcourt το 2020 υπό τον τίτλο Τα πράσινα Φύκια (Les Algues Vertes), με κείμενα της ίδιας και σκίτσα του Pierre Van Hove.

Έτσι, κατάφερε παρά τις δυσκολίες, τις κλειστές πόρτες που βρήκε μπροστά της και τις απειλές που δέχτηκε, να δημοσιοποιήσει στο ευρύ κοινό την τεράστια οικολογική και κοινωνική καταστροφή που έχει προκληθεί στην περιοχή σε ακτές της Βρετάνης, και συγκεκριμένα στην Cotes d’Armor εξαιτίας της υποκρισίας πολιτικών και κυβερνώντων, καθώς και των οικονομικών συμφερόντων της αγροβιομηχανίας (στην πρoκείμενη των μεγαλοπαραγωγών  κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων).

Γι’ αυτούς, τα οικονομικά συμφέροντα και ο τουρισμός πρέπει να προστατευθούν «πάση θυσία και με όποιο τίμημα», ακόμα και αν αυτό σημαίνει θάνατος ανθρώπων και ζώων και καταστροφή του περιβάλλοντος με τη διαρκή μόλυνση των υδάτινων πόρων στην περιοχή…

Παρά τον πόλεμο που άνοιξαν εναντίον της δημοσιογράφου οι αγροβιομηχανίες, αλλά και πολλά συνδικάτα αγροτών, οι συνεχείς επανεκδόσεις του βιβλίου κόμικ, καθώς και η απήχηση που είχε το θέμα στο ευρύ κοινό, οδήγησαν τελικά στην απόφαση παραγωγής ταινίας, την οποία σκηνοθέτησε ο Pierre Jolivet και που τελικά προβλήθηκε στις γαλλικές αίθουσες τον Ιούλιο του 2023.

Το κόμικ μεταφράστηκε από τον Tugdual Carluer και στη βρετονική διάλεκτο gallo (γκαλό). Δυστυχώς μέχρι σήμερα το κόμικ δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά και η ταινία δεν έχει παιχτεί στους ελληνικούς κινηματογράφους.

Ωστόσο, η έρευνα αυτή παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον, γιατί αποδεικνύει τη σημασία ανεξάρτητης δημοσιογραφικής έρευνας στην αποκάλυψη σκανδάλων που σχετίζονται με το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία και το κοινωνικό συμφέρον.

*Η Ioanna Lu (Ιωαάννα Βασιλακοπούλου) αφού σπούδασε και δούλεψε για λίγα χρόνια ως δημοσιογράφος στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε μόνιμα το στη Γαλλία όπου ζει από το 1998. Είναι διδάκτορας γαλλικής φιλολογίας και πολιτισμού με ειδίκευση στην ταξιδιωτική φιλολογία του 19ου αι.  (Paris IV Sorbonne). Γράφει ποιήματα νουβέλλες και μυθιστορήματα στα γαλλικά και ελληνικά. Στην ποιητική της συλλογή που έχει γράψει στα ελληνικά και που φέρει τον τίτλο «Τα Άνθη του Καλού», περιλαμβάνονται ποιήματα που αναφέρονται στις πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες, καθώς και στην ερήμωση των καλλιεργειών ελαιόδεντρων. Ελπίζει να διαβαστεί σύντομα από το ελληνικό κοινό…