Καλοκαίρι: Mπουρίνια και φωτιές, απόρροια της κλιματικής αλλαγής

Το καλοκαίρι ήρθε γρήγορα και ενώ, όλοι πεθυμήσαμε τις ηλιόλουστες μέρες του και την ανεμελιά του, οι μεταβολές του καιρού τις τελευταίες μέρες δηλώνουν πως τα πράγματα έχουν πια αλλάξει…

Με μπουρίνια, ανέμους και χαλάζι σε πολλές περιοχές, αλλά και με αφόρητη ζέστη από πολύ νωρίς, το καλοκαίρι του 2022 αλλάζει την κατάσταση που γνωρίζαμε παλιότερα, προκαλώντας ανησυχία σε όλους αφού εκτός από την μεταβολή της θερμοκρασίας, παρατηρούνται καταστροφές και επικινδυνότητα.

Σε πόρισμα που κατέληξαν οι μετεωρολογικές υπηρεσίες των Βαλκανίων αλλά και εκπρόσωποι μεγάλων παγκόσμιων προγνωστικών κέντρων αναφέρεται για την Ελλάδα ότι η πιθανότητα να είναι πιο θερμό το φετινό καλοκαίρι από το μέσο όρο των καλοκαιριών 1981-2010 είναι 70%!

Τι σημαίνει όμως αυτό; Ο Πρόδρομος Ζάνης, Καθηγητής Μετεορολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ εξηγεί στην Parallaxi πως «Αυτό σημαίνει ότι αφού θα είναι πιο θερμό, θα έχουμε κάποια κύματα καύσωνα που θα επηρεάσουν τη χώρα μας. Υπάρχουν και εκτιμήσεις ότι, πχ. για την Αθήνα, οι μέρες που θα ξεπεράσουν τους 32 βαθμούς κελσίου, που είναι μία υψηλή θερμοκρασία, θα είναι κάπου κοντά στις 60 μέρες. Σκεφτείτε βέβαια πως και πέρυσι κάπως έτσι ήταν, αφού είχαμε 67 τέτοιες μέρες. 

Το κανονικό της τριακονταετίας, είναι οι 46 μέρες γι’ αυτό και λέμε πάνω από το κανονικό. Δε ξέρω όμως φέτος αν θα ξεπεράσει το ποσοστό του ’21 αλλά θα είναι σίγουρα στα ίδια επίπεδα. Πέρυσι είχαμε εκτενείς καύσωνες. Είχαμε τον μακρύτερο καύσωνα, δηλαδή γύρω στις δέκα μέρες στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου. Ήταν ένας μακρύς καύσωνας. Περιμένουμε λοιπόν με μεγάλη πιθανότητα, το καλοκαίρι φέτος να είναι πιο θερμό. Με περισσότερους καύσωνες και ενδεχομένως και με περισσότερες αστάθειες, δηλαδή ενδιάμεσα από τους καύσωνες, στη Βόρεια Ελλάδα, υπάρχουν πιθανότητες να έχουμε και αστάθειες που σημαίνει, βροχές. Αυτό το βλέπουμε στη Βόρεια Ελλάδα αρκετά συχνά το καλοκαίρι ούτως ή άλλως.»

Στο πέρασμα των χρόνων, οι επιστήμονες παρατηρούν μία αύξηση στη συχνότητα τέτοιων θερμοκρασιών στον πλανήτη, ενώ στην περιοχή που βρίσκεται η Ελλάδα τα πράγματα χτυπάνε ήδη κόκκινο για την αύξηση της θερμοκρασίας και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάτι τέτοιο. Ο καθηγητής του ΑΠΘ, αναφέρει: «Αν δούμε τα προηγούμενα χρόνια, από καταγεγραμμένους καύσωνες στη δεκαετία του ’81 μέχρι το ’90, σε καύσωνες με μεγάλη διάρκεια, πάνω από 8 μέρες, είχαμε ένα επεισόδιο. Την επόμενη δεκαετία μέχρι το 2000, είχαμε δύο επεισόδια. Από το 2001 μέχρι το 2010 είχαμε τρία ενώ από το ’11 μέχρι το 2021 είχαμε τέσσερα επεισόδια, οπότε υπάρχει έτσι κι αλλιώς μία αύξηση στη θερμοκρασία. Αν δείτε και στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, κατά μέσο όρο ετησίως σε σχέση με την θερμοκρασία την περίοδο από το 1951 ως το 1980, έχει αυξηθεί η μέση ετήσια θερμοκρασία κατά δύο βαθμούς κελσίου. 

Άρα είμαστε ούτως ή άλλως σε ένα πιο θερμό υπόβαθρο για τη χώρα μας αλλά και στη Μεσόγειο γενικά. Το βλέπουμε και παγκοσμίως, που έχει ανέβει έναν βαθμό από τη προ βιομηχανική περίοδο μέχρι σήμερα. Αυτό το παρατηρούμε λοιπόν και στα ακραία φαινόμενα, όπως είναι οι καύσωνες όπου υπάρχει μία αύξηση της συχνότητας και εκτιμάται κιόλας ότι αν αυξηθεί περαιτέρω μισό βαθμό η θερμοκρασία παγκοσμίως, δηλαδή αν είμαστε τώρα στον ένα βαθμό από την προβιομηχανική περίοδο, και πάμε στον ενάμιση – κάτι που εκτιμάται ότι θα γίνει μέσα στη δεκαετία του ’30 – αυτό θα έχει μία επίπτωση και στην περαιτέρω αύξηση της συχνότητας των καυσώνων για την περιοχή μας. 

Δηλαδή εκεί που έχουμε 4, μετά θα έχουμε πέντε με έξι.» αναφέρει ο κ. Ζάνης, εξηγώντας πως «Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία, η αύξηση δηλαδή, είναι πάντα μικρότερη από την αύξηση που θα βλέπουμε στη Μεσόγειο. Αν λοιπόν έχει αυξηθεί η θερμοκρασία έναν βαθμό από την προβιομηχανική περίοδο, στη Μεσόγειο έχει αυξηθεί κατά ενάμιση. Όταν η παγκόσμια θερμοκρασία θα φτάσει ενάμιση, στη Μεσόγειο θα ξεπερνάει τους 2. Δηλαδή όσο θα θερμαίνεται ο πλανήτης, η Μεσόγειος θα θερμαίνεται ακόμα περισσότερο από τη μέση αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Οι επιπτώσεις σε αυτό είναι ότι θα αυξηθούν και η συχνότητα και η ένταση των καυσώνων. Γιατί αυτό βιώνουμε πιο πολύ σαν επίπτωση, αν αυτό θεωρήσουμε ότι συνδέεται με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή που θεωρούμε ότι η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,1 βαθμό από την προβιομηχανική περίοδο στον μεγαλύτερο βαθμό σχετίζεται με ανθρωπογενείς εκπομπές. Σε αυτό υπάρχει μεγάλη επιστημονική συμφωνία. Επομένως, σε αυτό το μοτίβο θα συνεχίζουν να αυξάνονται και οι καύσωνες.»

ΟΙ ΦΩΤΙΕΣ

Ένα ακόμα στοιχείο, δυσάρεστο πάντα, που έχει συνδεθεί με τα ελληνικά καλοκαίρια και όχι μόνο, είναι οι συχνές και μεγάλες πυρκαγιές. Συνδέονται αυτές με την κλιματική αλλαγή; Ο Καθηγητής Μετεορολογίας και Κλιματολογίας του ΑΠΘ, αναφέρει πως σίγουρα υπάρχει σύνδεση, λέγοντας πως «Συνήθως υπάρχει κάτι σαν δείκτης επικινδυνότητας που σχετίζεται με την κατάσταση του καιρού, την θερμοκρασία, την υγρασία που υπάρχει σε μία περιοχή και η επικινδυνότητα αυξάνει με την άνοδο της θερμοκρασίας και την ξηρότητα του εδάφους που είναι σημαντικός παράγοντας. Βέβαια, από εκεί και πέρα, για μία φωτιά θέλει και άνεμο, αλλά σίγουρα βρίσκει πρόσφορο έδαφος μία φωτιά όταν υπάρχει ξηρότητα. Το ρίσκο μεγαλώνει με την αύξηση της θερμοκρασίας, μάλιστα σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, στο κοντινό μέλλον οι μέρες κινδύνου πυρκαγιάς μπορεί να αυξηθούν από πέντε έως δέκα και στο μακρινό μέλλον, προς το τέλος του αιώνα, θα αυξηθούν από δώδεκα ως δεκαεπτά.»

Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να αποτρέψουμε την κλιματική αλλαγή;

«Με μεγάλη βεβαιότητα λέμε σήμερα ότι η αύξηση της θερμοκρασίας συνδέεται με ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων θερμοκηπικών αερίων όπως του μεθανίου. Οπότε εμείς πρέπει να περιορίσουμε αυτές τις εκπομπές και η επιστήμη να εκτιμήσει πόσο πρέπει να μειωθούν. Στη παρούσα φάση με τις εκπομπές και τα ήδη υπάρχοντα μέτρα μετριασμού, θα ξεπεράσουμε στις αρχές του 2030 τον ενάμιση βαθμό σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο. Αν θέλουμε να μείνουμε στον ενάμιση βαθμό, που ήταν και στόχος της συμφωνίας των Παρισίων, πρέπει να υπάρξουν άμεσα μέτρα. Ξέρετε, επειδή οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα δρουν αθροιστικά επειδή είναι ένα μακρόβιο μόριο, ακόμα και να μηδενίσουμε αυτή τη στιγμή τις εκπομπές, θα συνεχίσουμε να βιώνουμε τη θερμοκρασία από τις εκπομπές που έχουμε κάνει τα προηγούμενα έτη.» αναφέρει ο κ. Ζάνης, αποκαλύπτοντας τι πρέπει να γίνει τα επόμενα χρόνια για να δούμε αποτελέσματα, «Οποιαδήποτε μέτρα πρέπει να πάρουμε, τα αποτελέσματα θα τα δούμε μετά από μερικά χρόνια και όχι αμέσως. Άλλωστε κι αυτό που σήμερα βλέπουμε, μας πήρε εκατό με εκατό πενήντα χρόνια για να δημιουργηθεί σε αυτόν τον βαθμό. Οπότε, θέλει συμφωνίες και δεσμεύσεις οι οποίες να περιορίσουν τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα με κάποιο πλάνο. Που να στοχεύουν στην κλιματική ουδετερότητα του 2050. Αυτός είναι ένας στόχος που η Ευρωπαϊκή Ένωση τον έχει βάλει πολύ ψηλά στην ατζέντα, αλλά το ίδιο και η Ελλάδα. Μη ξεχνάμε ότι ψηφίστηκε ευρωπαϊκός κλιματικός νόμος και πριν μερικές μέρες ψηφίστηκε ο εθνικός κλιματικός νόμος που θέτει ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα. 

Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι θα έχω μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή το τι εκπέμπω και τι κατακρατώ. Αλλά, για να γίνει αυτό πρέπει να κάνουμε μία μετάβαση στην οικονομία, στον τρόπο παραγωγής ενέργειας. Εγώ προβλέπω πως θα ζήσουμε την επόμενη τριακονταετία πολύ σημαντικές αλλαγές στο παιχνίδι της ενέργειας. Δηλαδή, για να γίνει αυτή η μετάβαση και να γίνει και δίκαια – δηλαδή χωρίς να χρειαστεί άνθρωποι να χάσουν τις δουλειές τους – πρέπει να γίνει με έναν άλλο τρόπο και εδώ είναι θέμα της πολιτικής και όχι της επιστήμης πια, για να μπορούμε να ανεξαρτητοποιηθούμε από τα ορυκτά καύσιμα κατά βάση και το φυσικό αέριο, το οποίο θεωρείται ένα μεταβατικό ορυκτό καύσιμο για να πάμε στην πλήρως πράσινη ενέργεια (ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια και το υδρογόνο που είναι τα βασικά).»

Τέλος, ο κ. Ζάνης σχολιάζει τα μπουρίνια των τελευταίων ημερών, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «Αυτό που ζούμε αυτή την εβδομάδα δεν το χαρακτηρίζουμε σίγουρα ακραίο. Αυτά είναι δύο συστήματα που επηρεάζουν και θα επηρεάσουν και όλη την επόμενη εβδομάδα. Δηλαδή μέχρι το τέλος της άλλης εβδομάδας υπάρχει αστάθεια, αλλά αυτό είναι στα πλαίσια του φυσιολογικού. Τα μπουρίνια ας πούμε ή το χαλάζι που είδαμε αυτές τις μέρες σε πολλές περιοχές, συνέβαιναν και παλιότερα και συμβαίνουν και τώρα, στα πλαίσια της μεταβλητότητας του καιρού και δεν έχουν σχέση ιδιαίτερη με την κλιματική αλλαγή.»