Κλιματική κρίση; Ορίστε τι να κάνεις με το κινητό σου!

Ο κύκλος ζωής ενός smartphone θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ξεκινά ουσιαστικά από τα ορυχεία ανά τον κόσμο. Εκεί εξάγονται όλες οι απαιτούμενες πρώτες ύλες και τα μέταλλα.

Αυτά τα υλικά μεταφέρονται στη συνέχεια σε εργοστάσια όπου “εξευγενίζονται”- χρησιμοποιώντας συχνά υψηλές θερμοκρασίες και ενέργεια- και μετατρέπονται σε μπαταρίες, καλώδια, κ.α. Τα εξαρτήματα μεταφέρονται κατόπιν από οχήματα που κινούνται με ορυκτά καύσιμα σε ακόμη περισσότερα εργοστάσια προκειμένου να τοποθετηθούν σε πλήρεις συσκευές, προτού αποσταλούν στους καταναλωτές σε όλο τον κόσμο.

Παρά το αρνητικό για το περιβάλλον αποτύπωμα της όλης διαδικασίας που μόλις περιγράφηκε, χειρότερο φαίνεται να είναι το πόσο γρήγορα οι καταναλωτές απορρίπτουν τα τηλέφωνά τους στα σκουπίδια.

Και εδώ να σημειωθεί ότι οι κατασκευαστές έχουν καταστήσει δύσκολη την επισκευή των κινητών και ότι η αντικατάστασή τους είναι συχνά μια ευκολότερη και λιγότερο δαπανηρή λύση για τους καταναλωτές. Αποτέλεσμα αυτού η επιδείνωση της ήδη υπάρχουσας κλιματικής κρίσης.

«Το πιο πράσινο smartphone είναι αυτό που έχετε ήδη», είχε πει πολύ σωστά ο Cole Stratton από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα στο Bloomington.

«Τα smartphone φαίνονται τόσο μικρά και ασήμαντα και επομένως εάν δεν έχει κανείς μελετήσει τι συνεπάγεται η κατασκευή [τους], μάλλον δεν έχει καμία αίσθηση του πόσο καταστροφικά είναι για το περιβάλλον».

Γι’ αυτό και η επισκευή τους από εμάς θα μπορούσε να είναι μια πολύ καλή επιλογή.

Ο συνιδρυτής της Apple (AAPL), Steve Wozniak, τάσσεται υπέρ αυτού του δικαιώματος των πολιτών και υποστηρίζει όσους ζητούν νόμους που απαιτούν από τους κατασκευαστές συσκευών να διαθέτουν στην αγορά ανταλλακτικά και άλλα εργαλεία που είναι απαραίτητα στους καταναλωτές για επισκευή προϊόντων από τους ίδιους ή ανεξάρτητα καταστήματα.

Εάν οι καταναλωτές μπορούσαν να επισκευάσουν ευκολότερα τις συσκευές τους, λένε γενικώς οι υποστηρικτές αυτής της άποψης, δεν θα χρειάζονταν να τις αντικαθιστούν συχνά, και θα μειωνόταν η εξάρτησή τους από τη διαδικασία παραγωγής που απαιτεί πόρους και συνεπάγεται απόβλητα.

Η λύση αυτή φυσικά δεν αφορά μόνο στα smartphone: Θα μπορούσαν να επισκευάζονται κατ’ αυτόν τον τρόπο όλες οι συσκευές όπως για παράδειγμα τα tablets.

Οι ρυθμιστικές αρχές αρχίζουν να δίνουν έμφαση στην εν λόγω προσέγγιση. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ζήτησε πρόσφατα από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου να εκδώσει κανόνες που να εμποδίζουν τους κατασκευαστές να επιβάλλουν περιορισμούς, οι οποίοι καθιστούν δύσκολη την επισκευή συσκευών.

Μια εβδομάδα αργότερα, η FTC δεσμεύτηκε να διερευνήσει τέτοιους περιορισμούς επισκευής που μπορεί μάλιστα να είναι παράνομοι.

Την ίδια ώρα αντίστοιχες ρυθμιστικές αρχές στην Ευρώπη έχουν κάνει κάποια βήματα αναφορικά με το δικαίωμα στην επισκευή, εφαρμόζοντας κανόνες τη φετινή χρονιά που υποχρεώνουν κατασκευαστές π.χ πλυντηρίων και τηλεοράσεων να διαθέτουν σε τρίτους ανταλλακτικά και εγχειρίδια για επισκευές.

Ακόμα ωστόσο και αν συμβούν όλα αυτά, οι επιστήμονες παγκοσμίως κατέληξαν τον Αύγουστο στο συμπέρασμα ότι είναι «αδιαμφισβήτητο» ότι έχουν ήδη προκληθεί εκτεταμένες και μη αναστρέψιμες ζημιές σχετικά με την κλιματική κρίση.

«Εάν δεν μπορούμε να επισκευάσουμε τα πράγματά μας, αυτό σημαίνει ότι πετάμε πολύ περισσότερα», ανέφερε στο CNN από μέρους του ο Gay Gordon-Byrne, διευθυντής του Repair Association, συνασπισμού που αγωνίζεται για το δικαίωμα στην επισκευή.

«Δεν μπορούμε πια να αντεπεξέλθουμε στον όγκο… “Πνιγόμαστε” σε προϊόντα που δεν μπορούμε πλέον να ανακυκλώσουμε», είπε ακόμη ο ίδιος.

Το πρόβλημα της παραγωγής

Για να υπάρχει πληρέστερη εικόνα, αναφέρεται ότι με ένα iPhone 13, παραδείγματος χάριν, το 81% των 64 κιλών εκπομπών άνθρακα που παράγονται από μία συσκευή προέρχεται μόνο από τη διαδικασία παραγωγής, προτού μεταφερθεί στα ράφια, σύμφωνα με την Apple.

Σε ατομικό επίπεδο, αυτό υπολογίζεται όσο ένα ταξίδι 130 μιλίων με αυτοκίνητο από το Λος Άντζελες στο Σαν Ντιέγκο. Αλλά θα πρέπει να πολλαπλασιαστεί με τα εκατοντάδες εκατομμύρια iPhone που πωλούνται κάθε χρόνο.

Και «εδώ» ας σκεφτούμε συνολικά και όλες τις άλλες προσωπικές συσκευές που χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση — φορητούς ή επιτραπέζιους υπολογιστές, έξυπνα ρολόγια και ούτω καθεξής.

Ορισμένοι κατασκευαστές συσκευών εργάζονται επίσης προκειμένου να αυξήσουν τη χρήση πιο βιώσιμων υλικών στην παραγωγή.

Από την άλλη πολλοί είναι ταυτόχρονα εκείνοι που έχουν σχεδιάσει προϊόντα με τρόπο ώστε να είναι δύσκολη η επισκευή τους- τουλάχιστον δεν καθιστούν διαθέσιμο εξειδικευμένο εξοπλισμό και οδηγίες.

Πρόκειται για ένα σύνηθες φαινόμενο τα τελευταία χρόνια. Κατασκευαστές τείνουν να χρησιμοποιούν κόλλα αντί βίδες, κάτι που μπορεί μεν να κάνει μια συσκευή μικρότερη και ελαφρύτερη, ωστόσο δυσκολεύει την αποσύνδεση και συναρμολόγηση.

Ορισμένοι κατασκευαστές ισχυρίζονται ότι οι περιορισμοί συμβάλλουν στην προστασία των εμπορικών μυστικών και του απορρήτου των καταναλωτών.

Υπάρχουν βεβαίως και εκείνοι που ανταπαντούν ότι αυτοί οι περιορισμοί αφαιρούν από το κοινό το δικαίωμα του να κάνει ό,τι θέλει με τα προϊόντα που έχει προμηθευτεί και αγοράσει.

Σε κάθε περίπτωση, άλλος ειδικός επισημαίνει- και πρέπει οπωσδήποτε να ληφθεί υπόψη- ότι «είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι συνεχίζεται η συζήτηση για τις επισκευές». Βεβαίως, δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι υπάρχουν ακόμα πολλοί περιορισμοί.

Με πληροφορίες από CNN.com