Μπορείς να μη χρησιμοποιήσεις πλαστικά για μια μόλις μέρα;
Η 25η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως η Διεθνής Μέρα Χωρίς Πλαστικά. Θα ανταποκριθείς στην πρόκληση;
Σήμερα πια, έχει καταστεί σαφές: η χρήση του πλαστικού και η ρύπανση από αυτό είναι επιβλαβής για τον πλανήτη μας.
Σίγουρα όλοι σκεφτήκαμε κάποια στιγμή “μα καλά, θα σωθεί ο πλανήτης αν λιώνει το χάρτινο καλαμάκι στον καφέ μου”; Κι αφού ξεπεράσουμε αυτό το κυνικό σκεπτικό που η πλειονότητα έχει υιοθετήσει έστω και σε μια κουβέντα μεταξύ φίλων, ας μιλήσουμε με δεδομένα.
Στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, ο περιορισμός της χρήσης του πλαστικού ή τουλάχιστον η μείωση αυτού και της ρύπανσής του εμπλέκεται σε 7 από τους στόχους που έχουν τεθεί. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι 3 (καλή υγεία και ευημερία), 6 (καθαρό νερό κι αποχέτευση), 11 (βιώσιμες πόλεις και κοινότητες), 12 (υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή) 13 (δράση για το κλίμα), 14 (ζωή στο νερό) και 15 (ζωή στη στεριά) έχουν μέσα προβλέψεις αναφορικά με την υπεύθυνη χρήση του πλαστικού αλλά και τον περιορισμό του, ενώ και άλλοι στόχοι συνδέονται λιγότερο ή περισσότερο με αυτό.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι επιπτώσεις της κουλτούρας που επικρατεί σήμερα, με το να πετάμε τα πλαστικά μετά την πρώτη τους χρήση, είναι φανερές στις θαλάσσιες και στους ωκεανούς. Τα πλαστικά απόβλητα μολύνουν όλο και περισσότερο τους ωκεανούς και σύμφωνα με υπολογισμούς έως το 2050 οι θάλασσες θα περιέχουν περισσότερα πλαστικά απόβλητα απ’ ό,τι ψάρια.
Οι πλαστικές ύλες είναι ένας από τους επτά τομείς που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ορίσει ως κρίσιμους για την επίτευξη μιας κυκλικής οικονομίας έως το 2050. Πέραν της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις πλαστικές ύλες, που στοχεύει στον περιορισμό της χρήσης μικροπλαστικών, η Επιτροπή αναμένεται να υποβάλει περισσότερες προτάσεις για τη μείωση των πλαστικών αποβλήτων.
Η Διεθνής Μέρα Χωρίς Πλαστικά, που έχει καθιερώσει η ομάδα Free the Ocean, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 25 Μαΐου με πρωτοβουλία της διεθνούς οργάνωσης που ιδρύθηκε το 2019 και έχει πεδίο δράσης την προστασία των ωκεανών από τα πλαστικά.
Στόχος; Να μην χρησιμοποιηθούν από τους πολίτες πλαστικά μιας χρήσης για τουλάχιστον μια μέρα μέσω της ευαισθητοποίησης της διεθνούς κοινής γνώμης για τη ρύπανση που προκαλούν τα πλαστικά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, παράγουμε μια τεράστια ποσότητα πλαστικού – πάνω από 380 εκατομμύρια τόνους κάθε χρόνο, όπως αναφέρει η οργάνωση. Είναι παντού στην καθημερινότητά μας και έχουμε εξαρτηθεί από αυτό. Το μισό πλαστικό που παράγεται είναι μίας χρήσης – που σημαίνει ότι πετιέται μετά από μία μόνο χρήση. Mπουκάλια, σακούλες, καλαμάκια, φλιτζάνια και καπάκια, xρησιμοποιήθηκan για λίγες μόνο στιγμές, αλλά το αποτύπωμά τους μένει για πάντα στον πλανήτη.
Σχεδόν κάθε κομμάτι πλαστικού που κατασκευάστηκε ποτέ εξακολουθεί να υπάρχει σε κάποιο σχήμα ή μορφή (με εξαίρεση τη μικρή ποσότητα που έχει αποτεφρωθεί). Και για όσους βιαστούν να απαντήσουν ανακύκλωση, μόλις το 9% όλων τον πλαστικών που έχουν παραχθεί ποτέ ανμακυκλώθηκαν!
Και γιατί είναι τόσο πρόβλημα το πλαστικό;
Όταν το πλαστικό εισέρχεται στον ωκεανό, μας επηρεάζει όλους. Είναι στα τρόφιμα και το νερό που καταναλώνουμε, βλάπτει τα ζώα και τη θαλάσσια ζωή μας και φυσικά μολύνει τον όμορφο πλανήτη μας.
Με μια επίσκεψη στη θάλασσα, ο ήλιος, το κύμα κι ο άνεμος διασπούν τα πλαστικά απόβλητα σε μικρά σωματίδια, που ονομάζονται μικροπλαστικά. Μικροπλαστικά έχουν βρεθεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Το θέμα είναι ότι το πλαστικό δεν βιοδιασπάται ποτέ πλήρως, απλώς διασπάται σε αυτά τα μικρά, τοξικά, κομμάτια.
Επειδή το πλαστικό είναι τόσο διαδεδομένο, υπάρχουν αμέτρητα (συντριπτικά) στατιστικά στοιχεία για τον αντίκτυπό του. Ενδεικτικά, εκατομμύρια θαλάσσια ζώα πεθαίνουν κάθε χρόνο μόνο από πλαστικά απόβλητα. Ακόμη, το πλαστικό μολύνει σε κάθε βήμα του ταξιδιού του και δεν εξαφανίζεται ποτέ – διασπάται σε μικροσκοπικά κομμάτια που ονομάζονται μικροπλαστικά. Είναι, κυριολεκτικά, παντού! Είναι στην κυκλοφορία του αίματός μας, στον αέρα που αναπνέουμε, στο φαγητό που τρώμε και στο νερό που πίνουμε. Λιγότερο από το 9% όλων των πλαστικών που έχουν παραχθεί ποτέ έχει ανακυκλωθεί. Και γιατί όλα αυτά είναι ανησυχητικά; Γιατί, σήμερα, περισσότερο από το 99% του πλαστικού είναι κατασκευασμένο από ορυκτά καύσιμα!
Τα πλαστικά μιας χρήσης στην Ελλάδα
Όπως μπορεί να διαβάσει κανείς και στην σελίδα του Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σύμφωνα με μελέτες, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο το 80-85% των θαλάσσιων απορριμμάτων που συναντώνται στις παραλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πλαστικά. Από το σύνολο των πλαστικών 50% αντιστοιχεί σε πλαστικά αντικείμενα μιας χρήσης και 27% σε είδη αλιείας. Τα αντικείμενα αυτά δημιουργούν τεράστιο πρόβλημα στα θαλάσσια οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία και κατ’ επέκταση έχουν επιπτώσεις σε οικονομικές δραστηριότητες όπως στον τουρισμό, την αλιεία και τη ναυτιλία.
Για το σκοπό αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τον Ιανουάριο 2018 την Στρατηγική για τα πλαστικά με σκοπό να αλλάξει τον τρόπο που τα πλαστικά προϊόντα σχεδιάζονται, παράγονται, χρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Στρατηγική αυτή αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Νέου Σχεδίου Δράσης για την κυκλική οικονομία και βάσει αυτής λειτουργεί και η Ελλάδα, ως οφείλει ως κράτος – μέλος της ΕΕ.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος εκδόθηκε η «Οδηγία 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον». Στόχος είναι η πρόληψη και μείωση του αντίκτυπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ιδίως στο υδάτινο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, καθώς και την προώθηση της μετάβασης σε μία κυκλική οικονομία με καινοτόμα και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προϊόντα και υλικά συμβάλλοντας έτσι στην αποδοτική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Στην Ελλάδα η εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με την Οδηγία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο 2020 με την ψήφιση του Νόμου 4736/2020 «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον και λοιπές διατάξεις».
Με βάση το Νόμο αυτό προβλέπονται διάφορες διατάξεις για διάφορες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων, οι οποίες θα ισχύουν σε διαφορετικές ημερομηνίες. Oρισμένα προϊόντα μιας χρήσης, τα οποία έχουν ανευρεθεί περισσότερο στις ακτές και για τα οποία διατίθενται εναλλακτικά προϊόντα έχουν καταργηθεί από τις 3 Ιουλίου του 2021 όπως, μπατονέτες, πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πλαστικά πιάτα, πλαστικά καλαμάκια, πλαστικοί αναδευτήρες ποτών, πλαστικά στηρίγματα μπαλονιών εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις, περιέκτες τροφίμων κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ), περιέκτες ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ), καθώς και τα καπάκια και τα καλύμματά τους, κυπελάκια για ποτά από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ), καθώς και τα καπάκια και καλύμματά τους και προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη.
Για άλλες κατηγορίες πλαστικών προϊόντων όπως τα κυπελάκια για ποτά ή τους περιέκτες τροφίμων θα αρχίσει σταδιακά η μείωσή τους προκειμένου να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι.
Η μείωση θα επιτευχθεί με διάφορους τρόπους όπως για παράδειγμα με την υιοθέτηση της εισφοράς προστασίας περιβάλλοντος, με την υποχρέωση διάθεσης στο σημείο πώλησης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων και χρήσης εναλλακτικών προϊόντων από υπηρεσίες catering, με αύξηση του ανακυκλωμένου πλαστικού στις φιάλες pet, με χωριστή διαλογή του πλαστικού, με συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης για τα απόβλητα συσκευασίας, με υποχρεωτική σήμανση συσκευασίας κ.ά.
Αντί λοιπόν να χρησιμοποιήσεις πλαστικές σακούλες, πλαστικά μπουκάλια, πλαστικά ποτήρια, καλαμάκια και πλαστικά μιας χρήσης τι θα έλεγες για μια μέρα να δώσεις μια ευκαιρία στις χάρτινες σακούλες, στα παγούρια, στο νερό της βρύσης, τα μεταλλικά καλαμάκια (για τα χάρτινα κατανοούμε την εναντίωση!) και- αν είναι τόσο επείγον τα πλαστικά- στην ανακύκλωση;
Και που ξέρεις, ίσως τελικά να μην είναι και τόσο δύσκολο!
Πηγές: ypen.gr
