Παράπλευρη αλιεία: Η λύση που βρήκε ομάδα του ΑΠΘ και διακρίθηκε διεθνώς

Αν είσαι από αυτούς που θεωρούν ότι οι φοιτητές το μόνο που κάνουν είναι να πίνουν καφέδες και να τεμπελιάζουν, μάλλον προτρέχεις. Γιατί, σήμερα μιλάμε με την SeaCare, την ομάδα του ΑΠΘ, της οποίας η ιδέα αναδείχθηκε, σε παγκόσμιο επίπεδο, ως μία από τις πέντε κορυφαίες λύσεις για την αντιμετώπιση του επίκαιρου ζητήματος της παράπλευρης αλιείας.

Η πρόταση της Ομάδας του ΑΠΘ, αφού ξεχώρισε από την Επιτροπή του Πανεπιστημίου Texas A&M (TAMU) των ΗΠΑ, διαγωνίστηκε στον Διεθνή Διαγωνισμό, στις 16-18 Απριλίου 2024, στην Aix-en-Provence της Γαλλίας.

Η Ομάδα του ΑΠΘ αποτελείται από τους φοιτητές του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Χαράλαμπο Χριστοφιλόπουλο, Σπυρίδωνα Τσιώμο και Φίλιππο Γερμανόπουλο, τη φοιτήτρια του Τμήματος Γεωπονίας Αθηνά Γκαλάπη, τη φοιτήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Μαρία Νίττη και τη φοιτήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Θεανώ Σκλαβενίτη.

Οι φοιτητές πρότειναν λύση σε ένα σημαντικό πρόβλημα που αφαιρεί τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων θαλάσσιων οργανισμών, όπως είναι τα δελφίνια, οι μικρές φάλαινες, οι χελώνες, οι φώκιες και τα σαλάχια. Αυτά τα θαλάσσια είδη, πολλά από τα οποία βρίσκονται υπό προστασία, κινδυνεύουν συχνά να πιαστούν ακούσια στα δίχτυα των αλιέων. Μέσα σε 48 ώρες, η ομάδαγνωρίστηκε, συντονίστηκε και πρότεινε μία πρωτότυπη συσκευή, η οποία χρησιμοποιεί φωτο-ηχητικά κύματα για να απωθήσει τα μεγάλα θαλάσσια είδη, χωρίς να επηρεάζει τα ψάρια που οι αλιείς επιθυμούν να αλιεύσουν.

Η ομάδα «SeaCare» του ΑΠΘ κέρδισε το πρώτο βραβείο του 5ου φοιτητικού διαγωνισμού «ΑΠίΘανοι φοιτητές καινοτομούν», στο πλαίσιο του διεθνούς διαγωνισμού «Invent for the Planet 2024». Ο διαγωνισμός πραγματοποιήθηκε στο νεοσύστατο Κέντρο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας του ΑΠΘ Walk | AUTh Innovation Accelerator.

Η parallaxi μίλησε με τους πρωταγωνιστές του όλου εγχειρήματος, τα μέλη της ομάδας «SeaCare» και η συζήτηση εξελίχθηκε με μεγάλο ενδιαφέρον.

Πως προέκυψε η ιδέα

“Ενημερωθήκαμε μέσω webmail”, απαντούν στο ερώτημα σχετικά με το πώς ξεκίνησε όλο αυτό. Ο Χάρης κι ο Σπύρος είχαν ξαναπάει σε παρόμοιο διαγωνισμό στο παρελθόν κι ήθελαν να συμμετέχουν ξανά.

“Γνωριστήκαμε εκεί πέρα και γίναμε ομάδα, ήμασταν τα άτομα που είχαμε μείνει χωρίς ομάδα, είχαμε πάει μόνοι μας, οι πιο πολλοί είχαν πάει σχηματισμένες ομάδες και γνωριστήκαμε εκεί πέρα και έτσι ξεκίνησε όλη η ιδέα για τον διαγωνισμό. Πήγαμε δηλαδή χωρίς πολύ υψηλές προσδοκίες και σχέδια”.

“Προπτυχιακά δεν είχα συμμετάσχει πουθενά, έρχονταν τα webmail και λίγο τα αγνοούσα, κακώς” παραδέχεται η Θεανώ, “αλλά ήταν μια περίοδος που είχα τελειώσει με την εξεταστική και δεν είχα κάτι στο πρόγραμμά μου οπότε λέω γιατί όχι, για ποιο λoγο να  μη δηλώσω, θα είναι κάτι πολύ ενδιαφέρον και επιπλέον θα γνωρίσω και καινούρια άτομα, ήθελα να κοινωνικοποιηθώ και λίγο παραπάνω, και για αυτό το λόγο δήλωσα κι εγώ συμμετοχή. Πιστεύω ήταν μια εμπειρία που άξιζε πάρα πολύ και σίγουρα τη συστήνω ανεπιφύλακτα σε όλους, σε όλους όσους λαμβάνουν τέτοια μέιλ γιατί κι εγώ δήλωσα τελείως ξαφνικά χωρίς να έχω στο νου μου το τι μπορεί να γίνει και βρεθήκαμε σε έναν τελικό διαγωνισμό στην Γαλλία που ήταν ένα θείο δώρο πραγματικά”.

Ο διαγωνισμός

“Ο διαγωνισμός διοργανώνονταν από το Πανεπιστήμιο του Τέξας και έθεταν 5 προβλήματα ως θεματικές που βασίζονται στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών  και διαλέγει η  κάθε ομάδα μια από αυτές τις θεματικές που προτείνονται και προσπαθεί να σκεφτεί μια καινοτόμα λύση, να τη σχεδιάσει και να φτιάξει ένα πρωτότυπο ώστε να καταφέρει να λύσει αυτό το πρόβλημα. Για παράδειγμα, άλλο πρόβλημα ήταν το πρόβλημα έλλειψης καθαρού νερού σε χώρες όπως η Παπούα Νέα Γουινέα.

Το πρώτο στάδιο του διαγωνισμού γίνεται σε τοπικό επίπεδο στην κάθε πόλη και διαρκεί 48 ώρες που έχεις να αναπτύξεις αυθτήν την συσκευή, την καινοτόμα λύση και αφού ολοκληρωθεί αυτό το στάδιο βγάζει κάθε πόλη και πανεπιστήμιο τον νικητή, στέλνουνε τον πρώτο κάθε πανεπιστημίου το βίντεο του νικητή στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και μια επιτροπή διαλέγουν αυτούς τους 5 καλύτερους για να συμμετάσχουν στον τελικό.

Υπήρχαν συνολικά πέντε ομάδες από το ΑΠΘ, βγήκαμε πρώτοι στη Θεσσαλονίκη οπότε στείλαν την συμμετοχή μας στο Τέξας και επιλεχθήκαμε για να συμμετέχουμε και στον τελικό. Στην Ελλάδα μόνο στο ΑΠΘ έγινε νομίζω αλλά έγινε σε πολλές πόλεις του κόσμου, στην Ταϊλανδή, στο Πακιστάν, στο Μεξικό, στη Βραζιλία ,στην Ισπανία, στην Ιρλανδία, στην Ουαλία, πολλές χώρες συμμετέχουν στο διαγωνισμό” λένε στην parallaxi οι SeaCare.

“Ουσιαστικά απ’ όλα τα πανεπιστήμια που συμμετάσχουν στον διαγωνισμό που είναι 19, από αυτά όλα το Τέξας επιλέγει τα 5. Στην ουσία ήμασταν φιναλίστς του διαγωνισμού. Οπότε, επιλεγόμαστε για τον τελικό και πάμε στη Γαλλία, ήτανε στην Αιξ-αν-Προβάνς, μισή ώρα από τη Μασσαλία, Νότια Γαλλία, και συμμετείχαμε έξι χώρες, εμείς, Γαλλία, Ισπανία, Πακιστάν, Μεξικό, Βραζιλία. Εμείς είχαμε την ίδια θεματική με το Μεξικό και οι άλλες χώρες είχαν άλλα ζητήματα. Κι εμείς λάβαμε την 4η θέση ανεπίσημα. Γιατί ουσιαστικά από τους 6 που πάμε στον τελικό, γιατί πάει και η διοργανώτρια χώρα, ανακοινώνουν μόνο τις 3 πρώτες θέσεις. Οπότε ήμασταν φιναλίστες τυπικά, αλλά μας είπαν ότι ήμασταν οριακά για την τρίτη θέση οι κριτές, για αυτό και το αναφέρουμε. Το ξέρουμε, δηλαδή, ότι βγήκαμε τέταρτοι αλλά δε θα βγει πουθενά, μόνο οι τρεις πρώτοι ανακοινώνονται.

Ο διαγωνισμός εκεί ήταν για τρεις μέρες, τις δυο πρώτες μέρες μας είχαν πρόγραμμα, εκδρομές, δράσεις στο πανεπιστήμιο, γνωριμία με τις άλλες ομάδες και τον χώρο που θα παρουσιάσουμε την ιδέα και μετά, την τελευταία μέρα έγινε ο τελικός σε έναν αμφιθεατρικό χώρο. Εκεί, παρουσίασε η κάθε ομάδα το πρόβλημά της και την λύση της μέσα σε ένα δεκάλεπτο. Υπήρχαν συνολικά νομίζω 6 κριτές, 5 Γάλλοι και 1 Αμερικανίδα νομίζω, οι οποίοι έχοντας διάφορα κριτήρια βαθμολόγησαν την απόδοσή μας κι έτσι βγήκαν οι θέσεις.

Ήταν πολύ ωραία σαν event, τα είχαν όλα πολύ οργανωμένα, φαγητό μπουφέ, πρωί – μεσημέρι – βράδυ, ανάλογα και τις δραστηριότητες που κάναμε. Γενικά ήταν πολύ φιλόξενα και όλες οι υπόλοιπες ομάδες στον τελικό, ήταν όλοι πολύ ανοιχτοί, μιλούσαμε, κάναμε παρέα, ήταν αρκετά οργανωμένο και αρκετά φιλόξενοι το Πανεπιστήμιο της Γαλλίας” αναφέρουν.

Αναφέρονται επίσης και στην σημασία που έχει η επικοινωνία με άλλους λαούς, όπως το βίωσαν στο πλαίσιο του διαγωνισμού. “Η αλληλεπίδραση με τα παιδιά από τις άλλες χώρες ήταν απ’ τα κορυφαία γεγονότα του τελικού, γιατί είναι πολύ ωραίο να βλέπεις άτομα από όλο τον κόσμο που είναι στην ηλικία σου, να ασχολούνται με παρόμοια πράγματα και να προσπαθούν να λύσουν κοινά προβλήματα με διαφορετικούς τρόπους απ’ όλον τον κόσμο. Και βλέπεις μια διαφορετική οπτική. Αλλά γενικά ήταν μια πολύ ολοκληρωμένη οργάνωση και εμπειρία αυτή του τελικού. Κρατάμε θετικό πρόσημο απ’ όλο αυτό. Και οι γνώσεις που λάβαμε και οι εμπειρίες, περάσαμε κι ωραία, σίγουρα ήταν πολύ ωραία εμπειρία.

Και ούτε τρελοί επιστήμονες για να κάνουμε κάτι φοβερό, φοιτητές είμαστε ακόμα, και με μια ιδέα, βρεθήκαμε σε ένα παγκόσμιο τελικό και το εκμεταλλευτήκαμε στο έπακρο. Ήταν μια μοναδική εμπειρία που σίγουρα μας έχει δώσει εφόδια για το υπόλοιπο της ζωής μας και στο πως θα εργαζόμαστε ομαδικά, και στο πως θα σκεφτόμαστε, ακόμη κι επιχειρηματικά, πιστεύουμε ότι αξίζει πάρα πολύ και για αυτό το συστήνουμε ανεπιφύλακτα να εκμεταλλεύονται αυτές τις εμπειρίες που δίνονται”.

ΕΕ και παράπλευρη αλιεία

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ζήτημα της παράπλευρης αλιείας είναι μείζονος σημασίας. Η ιδέα μιας κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑλΠ) διατυπώθηκε για πρώτη φορά στη Συνθήκη της Ρώμης. Αρχικά συνδεδεμένη με την κοινή γεωργική πολιτική, εξελίχθηκε σταδιακά σε ανεξάρτητη πολιτική. Ο πρωταρχικός στόχος της ΚΑλΠ, όπως αναθεωρήθηκε το 2002, είναι να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα του αλιευτικού τομέα και να εγγυηθεί εισοδήματα και θέσεις εργασίας στους αλιείς. Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας θεσπίστηκαν διάφορες τροποποιήσεις στην αλιευτική πολιτική. Το 2013 το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τη νέα ΚΑλΠ για τη μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας.

Η διαχείριση της αλιείας στο πλαίσιο της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑΠ) βασίζεται στην ανάγκη να διασφαλιστούν η περιβαλλοντικά βιώσιμη εκμετάλλευση των θαλάσσιων βιολογικών πόρων και η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του κλάδου. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει νομοθεσία σχετικά με την πρόσβαση στα ύδατα της Ένωσης, την κατανομή και τη χρήση των πόρων, τα συνολικά επιτρεπόμενα αλιεύματα, τους περιορισμούς των αλιευτικών προσπαθειών και τεχνικά μέτρα.

“Από το 2014 υπάρχει νόμος που θέλει να μειωθεί η παράπλευρη αλιεία και ήδη έχουν ληφθεί κάποια μέτρα ώστε να περιοριστεί και εν τέλει να μηδενιστεί, αυτός είναι ο στόχος της ΕΕ. Προς το παρόν δεν το έχει επιτύχει και για αυτό κι εμείς προτείναμε μια συσκευή η οποία θα ελέγχει και με κάποιον τρόπο τους ψαράδες, οι οποίοι όταν γυρνούν πίσω στο λιμενικό με έναν έλεγχο μέσω NFC θα δείχνουν στη λιμενική αρχή ότι έχουν ενεργοποιήσει τη συσκευή που προτείνουμε εμείς, η οποία εκπέμπει ηχητικά κύματα που απωθούν τα ανεπιθύμητα θαλάσσια είδη, ώστε με αυτόν τον τρόπο να υπάρχει ένα αρχείο με στοιχεία data που θα δείχνουν στη λιμενική αρχή και αντίστοιχα μετά σε κυβερνητικό, ευρωπαϊκό επίπεδο ότι, όντως, ο κάθε ψαράς ατομικά, προσπαθεί να αντιμετωπίσει και ο ίδιος την παράπλευρη αλιεία και έτσι να γίνεται αυτός ο έλεγχος σε συνεργασία με το νομικό πλαίσιο” λέει η ομάδα, για την οποία το γεγονός ότι ο διαγωνισμός είχε περιβαλλοντικό χαρακτήρα έπαιξε μεγάλο ρόλο ώστε να συμμετάσχουν.

Τι είναι η συσκευή που διακρίθηκε

Αναφορικά με την συσκευή, την ιδέα δηλαδή που διακρίθηκε, εξηγούν: “Η συσκευή είναι μια συσκευή μικρού μεγέθους που μπορεί να πιάνεται πάνω στα δίχτυα των ψαράδων και εκπέμπει ηχητικά μηνύματα και φώτα τα οποία έρευνες δείχνουν ότι απωθούν συγκεκριμένα προστατευόμενα είδη όπως τα δελφίνια, οι θαλάσσιες χελώνες, χωρίς παράλληλα να ενοχλούν τα ψάρια που θέλουν να πιάσουν οι ψαράδες, και με αυτόν τον τρόπο στοχεύουμε να έχουμε μια πρακτική μικρή και οικονομική λύση, η οποία πολύ εύκολα μπορεί να προστεθεί σε οποιαδήποτε τεχνική ψαρέματος και θεωρητικά, να αποτρέψει αυτό το πρόβλημα που, όχι απλώς δε θα έχει κόστος για τον ψαρά αλλά θα έχει και οφέλη, καθώς θα προστατεύονται τα δίχτυα του από δελφίνια που σκίζονται, δε θα μπλέκονται οι χελώνες και, παράλληλα, αντί να πιάνονται δελφίνια στα δίχτυα και να πιάνουν περισσότερο χώρο, θα μπορεί να πιάσει περισσότερα ψάρια.

Και το NFC είναι μέρος της καινοτομίας. Γίνεται έλεγχος από τη λιμενική αρχή ότι οι ψαράδες ενεργοποίησαν τη συσκευή τους γιατί αυτό είναι το πιο σημαντικό. Εμείς μπορούμε να φτιάξουμε όσες συσκευές θέλουμε αλλά, αν οι ψαράδες δεν την εγκαταστήσουν στα δίχτυα τους τότε δεν υπάρχει κανένα νόημα. Οπότε ουσιαστικά αυτή είναι η μεγαλύτερη καινοτομία ώστε να υπάρχει έλεγχος και να ακολουθούνται οι κανόνες της ΕΕ” λέει η ομάδα, επισημαίνοντας πως δεν έχει κατασκευαστεί το λειτουργικό πρωτότυπο της συσκευής αλλά έγινε ένα 3D printing. “Θεωρητικά είναι μια απλή συσκευή, μέχρι στιγμής όμως, δεν υπάρχει”.

Μπορεί να υλοποιηθεί αυτή η ιδέα;

Μια ερώτηση που ήταν βασικός προβληματισμός, ήταν το αν υπάρχει πρόβλεψη ή πιθανότητα να πραγματοποιηθεί μια τέτοια καινοτομία μέσω του διαγωνισμού. Σε αυτό, η SeaCare απαντά πως “αυτό έχει να κάνει σίγουρα και με την εκάστοτε ομάδα. Δεν ξέρουμε αν η ομάδα των Ισπανών ή των Γάλλων, που κατέκτησαν τις πρώτες θέσεις, έχουν σκοπό να το συνεχίσουν, αλλά σίγουρα παρακολουθούνται αυτά τα αποτελέσματα και πολύ πιθανό να έχουν ήδη σχέδια για να ξεκινήσουν. Αλλά, μέχρι κι εμείς που δεν καταφέραμε να κερδίσουμε, νομίζω ότι το συζητάμε να προσχωρήσει κι άλλο η ιδέα μας και ίσως να καταφέρουμε να κάνουμε κάτι με αυτό” και εξηγούν πως στη δική τους περίπτωση “Συζητάμε μήπως να λάβουμε μέρος και σε κάποιον σχετικό διαγωνισμό και επίσης σκεφτόμαστε και το Walk Auth, που είναι ένας οργανισμός του ΑΠΘ ο οποίος σου δείχνει πως μπορείς να ξεκινήσεις μια επιχείρηση, τι να προσέξεις ακριβώς και το σκεφτόμαστε κι αυτό από του χρόνου. Αλλά, πέρα από αυτό δεν έχουμε σκεφτεί κάτι άλλο. Ουσιαστικά θα θέλαμε να γίνουμε μέλη του Walk Auth, που είναι το κέντρο καινοτομίας και επιχειρηματικότητας του ΑΠΘ και μέσω αυτού να πάρουμε μια παραπάνω ώθηση μήπως και πάει παρακάτω η ιδέα. Δεν ξέρουμε σε τι επίπεδο μπορεί να φτάσει, εμείς θα το προσπαθήσουμε να δούμε που μπορεί να πάει. 

Υπάρχει η πρόθεση δηλαδή να το συνεχίσουμε γιατί ήταν και κάτι που το δουλέψαμε αρκετά, κατά τη διάρκεια των 2 μηνών, μεταξύ του τοπικού διαγωνισμού και του τελικού, και θα θέλαμε να δούμε που θα φτάσει. Και στη χειρότερη θα έχουμε απλά αρκετές γνώσεις και για επιχειρηματικότητα, και για καινοτομία και ανάπτυξη ιδέας και για design, θα θέλαμε να δούμε τι θα μπορούμε να κάνουμε. 

Είχαμε και καλή συνεργασία και δεθήκαμε σαν ομάδα, ειδικά στο πλαίσιο του τελικού, οπότε μας δίνει κι αυτό μια μικρή ώθηση ώστε να το συνεχίσουμε και να πάμε παρά πέρα”.

Υπήρχε στήριξη από το ΑΠΘ;

Αναφορικά με τα έξοδα, ήταν όλα πληρωμένα από το Πανεπιστήμιο του Τέξας που διοργανώνει κάθε χρόνο τον διαγωνισμό ενώ όσον αφορά το ΑΠΘ “είχαμε βοήθεια αρκετή και από τον καθηγητή που έχει την συμφωνία με το Τέξας και ο κύριος Βύρων Χρυσοβέργης από το Walk Auth, που ήταν μέντοράς μας καθ’ όλη τη διάρκεια του διαγωνισμού.

Επίσης μας βοήθησε με το να μας φέρει κι άλλους μέντορες από εταιρίες όπως, για παράδειγμα τον Νίκο  Τσονιώτη, τον Νίκο Φυτιάνο από την Alumil, που μας βοήθησαν και αυτοί να αναπτύξουμε την ιδέα μας και να την τελειοποιήσουμε, και ο κύριος Νίκος Μιχαηλίδης που ήταν ο καθηγητής από τους Μηχανολόγους, που στην ουσία έφερε και τον διαγωνισμό στο Πανεπιστήμιο και μας βοήθησαν και με το 3d printing και την κατασκευή της μακέτας, έγινε στα εργαστήρια του ΑΠΘ. Πηγαίναμε στον χώρο του Walk Auth, μας είχαν δώσει τον χώρο τους για να δουλεύομε, που ήταν πάρα πολύ σημαντικό γιατί είχαμε έναν ωραίο χώρο όσο εργαζόμασταν που είχε και οθόνες, ήταν πολύ καλά εξοπλισμένος”.