Πες μου γιατί: Γίνονται καθρέφτες οι βιτρίνες

της Λίας Καραμπατέα

Και φυσικά, ποιος και ποια από εμάς δεν το έχει κάνει; Ίσως οι γυναίκες αναγνώστριες πιο συχνά, όμως όλοι μας έχει τύχει να δούμε το είδωλό μας στην τζαμαρία ενός καταστήματος καθώς προχωράμε στο δρόμο. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Είναι καταρχήν κάτι, που δεν αποτελεί «προνόμιο» των μαγαζιών. Κάποιοι πιο παρατηρητικοί θα έχετε προσέξει πως με έναν παρόμοιο τρόπο λειτουργεί κάθε τζάμι. Όταν είναι μέρα και κοιτάμε μέσα από το παράθυρο, διακρίνουμε έξω κάθε λεπτομέρεια. Όταν είναι βράδυ όμως, βλέπουμε πάνω στο τζάμι το είδωλό μας και οτιδήποτε άλλο καθρεφτίζεται πάνω του, ενώ για να δούμε έξω πρέπει να πλησιάσουμε πιο πολύ.

Προφανώς αυτό που αλλάζει στις δύο αυτές περιπτώσεις είναι ο φωτισμός. Το φως κατά τη διάδοσή του, υφίσταται ανάκλαση και διάθλαση. Ο αναλυτικός υπολογισμός που αφορά τη μελέτη αυτών των φαινομένων όμως περιλαμβάνει τη γωνία πρόσπτωσης του φωτός και τον δείκτη διάθλασης του υλικού. Πώς γίνεται επομένως το ίδιο αντικείμενο, φτιαγμένο πάντα από το ίδιο υλικό, να αλλάζει συμπεριφορά επειδή είναι μέρα ή νύχτα;

Ίσως τελικά αυτό το θέμα να μην απαντάται αμιγώς από τη Φυσική. Ας αναλογιστούμε κάτι άλλο, επίσης σύνηθες και οικείο σε όλους μας… Όταν είμαστε σε ένα δωμάτιο με φως και ξαφνικά σβήσουν όλα τα φώτα και γίνει σκοτάδι, δε βλέπουμε απολύτως τίποτα. Όσο μένουμε όμως στο σκοτάδι και προσπαθούμε να παρατηρήσουμε, τα μάτια μας αρχίζουν σιγά σιγά να διακρίνουν οτιδήποτε φωτίζεται έστω και αμυδρά.

Αυτό λοιπόν που συμβαίνει στην περίπτωση του τζαμιού που λέγαμε πριν έχει να κάνει όχι απλά με Φυσική, αλλά με τη συμπεριφορά της όρασής μας απέναντι σε αυτή.

Ας δούμε αρχικά την περίπτωση όπου είναι βράδυ, είμαστε μέσα και προσπαθούμε να δούμε έξω από το παράθυρο. Έχοντας αναμμένα φώτα στον χώρο μας, και θεωρώντας το τζάμι μια διαχωριστική επιφάνεια, εμείς είμαστε από την πλευρά της φωτεινής πηγής. Το φως που πέφτει πάνω μας και σε καθετί άλλο στον χώρο που είμαστε, πέφτει στο παράθυρο, ανακλάται κατά ένα μέρος, και κατά ένα άλλο διαθλάται, δηλαδή διαπερνά το τζάμι και συνεχίζει την πορεία του. Από αυτό που θα συνεχίσει την πορεία του προς έξω, επειδή θα υπάρξουν πάλι ανακλάσεις και λοιπές απώλειες διάδοσης, πολύ λίγο είναι αυτό που τελικά θα επιστρέψει πίσω προς εμάς. Άρα αυτό που μένει να υπερισχύσει στα μάτια μας, είναι η ανάκλαση του χώρου μας (και του ειδώλου μας) στο παράθυρο. Θα παρατηρήσετε πως αν σβήσουμε τα φώτα, αρχίζουμε να παρατηρούμε πιο εύκολα και τον εξωτερικό χώρο.

Μια άλλη περίπτωση είναι όταν είναι μέρα, είμαστε έξω και καθρεφτιζόμαστε σε ένα τζάμι παραθύρου. Το φως του εξωτερικού χώρου σαφώς υπερισχύει από αυτό των εσωτερικών χώρων μαγαζιών και σπιτιών κ.ο.κ.

Τελικά, μάλλον το φως βρίσκει πάντα τον δρόμο και τον τρόπο να βγαίνει νικητής…