Πες μου γιατί κεραυνός και αστραπή δεν είναι το ίδιο!

της Λίας Καραμπατέα Εικόνα: Γιώργος Κουρτίδης

Είμαστε μόλις στο ξεκίνημα του καλοκαιριού, ωστόσο η διάθεση του καιρού δεν δείχνει ιδιαίτερη κατανόηση γι’ αυτό. Όταν κάπου ανάμεσα στη διάρκεια μιας δυνατής βροχής, βλέπουμε (ή/και ακούμε; χμμ..!) κεραυνούς και αστραπές, ξέρουμε πώς να τα διαχωρίζουμε;

Η αστραπή είναι μία ηλεκτρική εκκένωση μεταξύ δύο νεφών, ή μεταξύ δυο διαφορετικών τμημάτων του ίδιου νέφους. Λέγοντας ηλεκτρική εκκένωση, εννοούμε τη δημιουργία μιας διαφοράς δυναμικού λόγω αντίθετα φορτισμένων ηλεκτρικά νεφών, η οποία ευνοείται από τη συσσώρευση στατικού ηλεκτρισμού και την υγρασία του αέρα σε περίπτωση βροχόπτωσης. Ο κεραυνός αποτελεί την περίπτωση της αστραπής που εκδηλώνεται μεταξύ νέφους και εδάφους. Πέραν της χαρακτηριστικής αυτής διαφοράς τους, η αστραπή εκτείνεται σε μεγαλύτερο μήκος απ’ ότι ο κεραυνός. Παρόλο που εννοιολογικά απευθύνονται σε διαφορετικά συμβάντα οι δύο λέξεις, έχει επικρατήσει, ακόμη και σε επιστημονικό επίπεδο, συχνά να ταυτίζονται οι δύο έννοιες.

Η απελευθέρωση μεγάλων ποσών ενέργειας τη στιγμή της αστραπής, προκαλεί μεγάλη αύξηση θερμοκρασίας στον αέρα, επομένως και διαστολή του. Το αποτέλεσμα είναι ο χαρακτηριστικός ήχος που συνοδεύει το οπτικό φαινόμενο της αστραπής, γνωστός ως βροντή.

Ο λόγος που εικόνα και ήχος δεν συγχρονίζονται είναι, όπως ίσως ήδη ξέρουν πολλοί, οι διαφορετικές ταχύτητες διάδοσης φωτός και ήχου. Ενώ ο ήχος μπορεί να διαδίδεται σε συνθήκες κενού με ταχύτητα 340μέτρα/δευτερόλεπτο, το φως έχει ταχύτητα 300.000 χιλιόμετρα/δευτερόλεπτο!

Τη στιγμή λοιπόν που παρακολουθεί κάποιος διαδοχικές αστραπές και κεραυνούς, κάνοντας έναν πρόχειρο υπολογισμό του χρονικού διαστήματος που μεσολαβεί ανάμεσα στην παρατήρηση φωτός και το άκουσμα του ήχου, μπορεί προσεγγιστικά να βρει σε τι απόσταση από τον ίδιο έλαβε χώρα το φαινόμενο!

Ακόμη και όταν ο καιρός δεν ευνοεί για μπάνια στη θάλασσα λοιπόν, μπορείτε να διασκεδάσετε με το ρόλο ενός μικρού επιστήμονα!