Πες μου γιατί τα μαγνητάκια κολλάνε στο ψυγείο!

της Λίας Καραμπατέα

Από τη λίστα με τα ψώνια της ημέρας, ρομαντικά ραβασάκια, μέχρι και μια συλλογή από τις τοποθεσίες που έχουμε επισκεφθεί… Ποιος δεν έχει έστω ένα «μαγνητάκι» (όπως τα λέμε) πάνω στο ψυγείο του;

Ας δούμε λοιπόν τι ακριβώς είναι ένας μαγνήτης, ποια η ιστορία του και πώς «δουλεύει»…

Όπως ο ηλεκτρισμός είχε πάρει την ονομασία του ιστορικά από το ήλεκτρο (κεχριμπάρι), ομοιοτρόπως η λέξη μαγνήτης είναι εμπνευσμένη από το μαγνητίτη, το ορυκτό δηλαδή που παρατηρήθηκε να έχει τη συμπεριφορά έλξης αυτή, στην οποία εστιάστηκε η προσοχή αργότερα και αποδείχθηκε να αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα και άλλων υλικών, όπως το κοβάλτιο και το νικέλιο.

Ο διαχωρισμός των μαγνητών γίνεται είτε με κριτήριο το αν είναι φυσικοί ή τεχνητοί, δηλαδή στοιχεία που εκ φύσεως παρουσιάζουν μαγνητική συμπεριφορά και υλικά τα οποία αποκτούν αυτόν τον χαρακτήρα ύστερα από ανθρώπινη παρέμβαση. Οι δε τεχνητοί, μπορούν να είναι μαγνήτες είτε μόνιμου είτε πρόσκαιρου χαρακτήρα.

Ο μαγνητικός χαρακτήρας έχει εντοπιστεί να είναι κυρίως πιο έντονος στις ακριανές περιοχές ενός μαγνήτη, οι οποίες ονομάζονται και βόρειος και νότιος μαγνητικός πόλος. Η κεντρική περιοχή, σχεδόν αποδυναμωμένη από μαγνητικές δυνάμεις, χαρακτηρίζεται ουδέτερη. Το ενδιαφέρον βέβαια είναι, πως ακόμη κι αν κόψουμε έναν μαγνήτη σε κομμάτια, δεν θα καταφέρουμε να απομονώσουμε τον βόρειο από το νότιο πόλο, αλλά σε κάθε κομμάτι θα εμφανιστεί εκ νέου βόρειος και νότος πόλος ξανά.

Από πού όμως οι δύο περιοχές ενός μαγνήτη πήραν αυτή την ονομασία; Είναι σύμπτωση οι δύο μαγνητικοί πόλοι με τους πόλους της γης; Όχι…!

Πειραματικά βρέθηκε πως όταν αφεθεί ελεύθερη σε κίνηση μια μαγνητική βελόνα λαμβάνει πάντα την ίδια συγκεκριμένη κατεύθυνση, με τη μία της πλευρά να δείχνει προς τον βόρειο πόλο της γης και την άλλη το νότιο. Έτσι λοιπόν, η περιοχή του μαγνήτη που δείχνει προς τον βόρειο πόλο είναι ομώνυμα ο βόρειος μαγνητικός πόλος, και αντίστοιχα ο νότιος μαγνητικός πόλος.

Μετά την ονομασία και την ιστορία των μαγνητών, ποια είναι εν τέλει η χαρακτηριστική αυτή συμπεριφορά του μαγνητίτη και των υπόλοιπων παρεμφερών υλικών που ομαδοποιήθηκαν δίνοντάς μας τους «μαγνήτες»;

Μαγνήτης κρίνεται το υλικό που όπως ειπώθηκε συμπεριφέρεται όπως ο μαγνητίτης, δηλαδή δημιουργεί γύρω του ένα μαγνητικό πεδίο, έναν χώρο άσκησης μαγνητικών δυνάμεων. Εφόσον δεν είναι κάτι χειροπιαστό, εμείς σαν παρατηρητές, μπορούμε να το αντιληφθούμε είτε από την εμφάνιση έλξης προς κομμάτια σιδήρου είτε με την ταύτιση προσανατολισμού σύμφωνα με το γήινο μαγνητικό πεδίο.

Τελικά, πόση Φυσική μπορεί να εντοπίσει κάποιος ακόμη και στην πόρτα του ψυγείου του;