Ποιος πληρώνει για την κλιματική κρίση;

Η κλιματική κρίση, δημιουργεί παγκόσμιες ανισότητες, οι οποίες, κατά κύριο λόγο, επικεντρώνονται στο ότι οι επιπτώσεις της δεν είναι οι ίδιες για όλες τις χώρες και όλους τους ανθρώπους. 

Παράλληλα, δεν έχουν όλες οι χώρες την ίδια δυνατότητα να ανταπεξέλθουν σε αυτές τις επιπτώσεις, γεγονός που μας οδηγεί στην έννοια της κλιματικής δικαιοσύνης, στην ανάγκη δηλαδή να αποδοθούν ευθύνες για την κλιματική κρίση και να αναλάβουν την ευθύνη οι χώρες που ευθύνονται περισσότερο γι’ αυτήν, στηρίζοντας τις χώρες που ευθύνονται λιγότερο αλλά πλήττονται περισσότερο.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από το 1990 μέχρι το 2015, το πλουσιότερο 10% του κόσμου ευθυνόταν για το 52% των σωρευτικών εκπομπών άνθρακα, ενώ το φτωχότερο 50% για το 7%*. 

Στο Πακιστάν, το 1/3 της χώρας καλύφθηκε από τις πλημμύρες, τουλάχιστον 1.300 άτομα σκοτώθηκαν και υπολογίζεται πως έχουν εκτοπιστεί εσωτερικά περισσότεροι από 33 εκατομμύρια άνθρωποι. Παράλληλα, λόγω της ξηρασίας και της ανόδου της τιμής του σιταριού εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, υπολογίζεται πως σχεδόν 20 εκατομμύρια άνθρωποι στην Κένυα, την Αιθιοπία και τη Σομαλιλάνδη βρίσκονται σε ακραία πείνα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καύσωνες, ξηρασίες και πλημμύρες σαρώνουν όλο κα συχνότερα χώρες της Αφρικής και της Ευρώπης, καθώς και τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.

Η ανεξάρτητη οργάνωση ActionAid δραστηριοποιείται διεθνώς στο κομμάτι της κλιματικής δικαιοσύνης με σκοπό μέσα από την εκπαίδευση, την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση των νέων να διεκδικήσει ένα πιο δίκαιο και βιώσιμο μέλλον για όλους τους ανθρώπους. Η κλιματική αλλαγή δε γνωρίζει σύνορα, ποιος όμως έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη γι’ αυτήν; 

Εδώ, η απάντηση είναι μάλλον ξεκάθαρη, καθώς η ευθύνη πάει στις πλούσιες οικονομίες που είναι και οι μεγάλοι ρυπαντές, ανάμεσά τους η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ανάγκη για ανάληψη ευθύνης δεν είναι μόνο ένα ζήτημα απονομής δικαιοσύνης αλλά μία έκτακτη ανάγκη που απαιτεί άμεση προσοχή, ανταπόκριση και μέτρα από την παγκόσμια κοινότητα.

Οι απώλειες σε ζωές και είδη και οι ζημιές σε περιουσίες και υποδομές, όρος που αναφέρεται ως «loss and damage», για τις περιοχές που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή είναι πολλές φορές ανυπολόγιστες, καθιστώντας την ανάγκη για δράση και χρηματοδότηση των χωρών αυτών επιτακτική. 

Οι οικονομίες των χωρών που ευθύνονται για την κλιματική κρίση είναι εκείνες που πρέπει να στηρίξουν τις ευάλωτες κοινότητες και για τις ζημιές που έχουν προκληθεί σε υποδομές, καλλιέργειες, δρόμους κλπ. καθώς και για τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και σε είδη. Για τους ευάλωτους πληθυσμούς που ζουν στις χώρες που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή, η απόδοση των ευθυνών και η οικονομική στήριξη είναι ζήτημα βιοπορισμού. 

Το κόστος για να ξαναχτιστούν σχολεία, νοσοκομεία και σπίτια, είναι πολλές φορές απαγορευτικό για τις ευάλωτες κοινότητες, ενώ η αποζημίωση και η στήριξη των αγροτών και όσων εκτοπίστηκαν επειδή έχασαν τις περιουσίες τους, τα σπίτια τους και τις σοδειές τους είναι απαραίτητη.

Όσο ο πλανήτης θερμαίνεται, οι ζημιές στις φτωχές χώρες αναμένεται να αυξηθούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας και των αέριων μαζών στην Καραϊβική θα μπορούσε να δημιουργήσει μέσα στα χρόνια μια υπερθύελλα που θα προκαλούσε ζημιές 7,9 δισ. λιρών. 

Οι χώρες που έχουν υποστεί κλιματικές καταστροφές διατρέχουν τον κίνδυνο να πέσουν όλο και πιο βαθιά στο χρέος από τις οικονομικές απώλειες και το τεράστιο κόστος ανάκαμψης. Οι πλούσιες και ρυπογόνες χώρες οφείλουν να προσφέρουν αποζημιώσεις στις χώρες και τις κοινότητες που υφίστανται σοβαρή ζημιά από τη συσσωρευμένη ρύπανση που έχει προκληθεί μετά από δεκαετίες εκβιομηχάνισης και εξορύξεων.

Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα COP 27, που θα γίνει τον Νοέμβριο στην Αίγυπτο, οι κυβερνήσεις πρέπει να συμφωνήσουν στη δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση απωλειών και ζημιών, μέσω του οποίου κεφάλαια από πλούσιες χώρες, ρυπογόνες εταιρείες καθώς και καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία μπορούν να διοχετευθούν για τη στήριξη των ευάλωτων χωρών. Η ActionAid θα βρίσκεται εκεί μαζί με άλλες οργανώσεις, στο πλαίσιο της εκστρατείας της για το κλίμα #ClimateOfChange, ζητώντας δεσμεύσεις από τους παγκόσμιους ηγέτες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και διεκδικώντας κλιματική δικαιοσύνη.

*Πηγή OXFAM.