Τα μισά από τα είδη πουλιών στον κόσμο απειλούνται και φταίμε εμείς

Σχεδόν τα μισά από τα είδη πτηνών του πλανήτη βρίσκονται σε μείωση του πληθυσμού τους, σύμφωνα με έκθεση που παρουσιάζει την πιο ζοφερή εικόνα της καταστροφής της ζωής των πτηνών.

Η έκθεση State of the World’s Birds, η οποία δημοσιεύεται κάθε τέσσερα χρόνια από το BirdLife International, δείχνει ότι η επέκταση και η εντατικοποίηση της γεωργίας ασκεί “πίεση” στο 73% των ειδών. Η υλοτομία, η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η κλιματική κατάρρευση είναι οι άλλες κύριες απειλές των πουλιών.

Παγκοσμίως, το 49% των ειδών πτηνών μειώνεται, ένα στα οκτώ απειλείται με εξαφάνιση και τουλάχιστον 187 είδη επιβεβαιώνονται ή υπάρχουν υπόνοιες ότι έχουν εξαφανιστεί από το 1500. 

Τα περισσότερα από αυτά είναι ενδημικά είδη που ζουν σε νησιά, αν και εξαφανίζονται τώρα σε μεγαλύτερες χερσαίες μάζες, ιδιαίτερα σε τροπικές περιοχές. Στην Αιθιοπία, για παράδειγμα, η μετατροπή των βοσκοτόπων σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις έχει προκαλέσει μείωση κατά 80% των ενδημικών κορυδαλλών Liben από το 2007. Μόλις το 6% των ειδών πτηνών παγκοσμίως αυξάνεται.

Από το 1970, 2,9 δισεκατομμύρια μεμονωμένα πτηνά (29% του συνόλου) έχουν πεθάνει στη Βόρεια Αμερική. Η εικόνα είναι εξίσου ζοφερή σε άλλα μέρη του κόσμου – από το 1980, 600 εκατομμύρια πτηνά (19%) έχουν πεθάνει στην Ευρώπη, με είδη που προηγουμένως υπήρχαν άφθονα, όπως η κοινή μπεκάτσα και άλλα πολλά που τείνουν πλέον προς εξαφάνιση. Τα πτηνά των γεωργικών εκτάσεων της Ευρώπης παρουσίασαν τις πιο σημαντικές μειώσεις: το 57% εξαφανίστηκε ως αποτέλεσμα της αυξημένης μηχανοποίησης, της χρήσης χημικών και της μετατροπής της γης σε καλλιέργειες. Στην Αυστραλία, το 43% των άφθονων ειδών θαλάσσιων πτηνών μειώθηκε μεταξύ 2000 και 2016.

Ο Δρ Stuart Butchart, επικεφαλής επιστήμονας στο BirdLife International, δήλωσε: «Πρέπει να σταματήσουμε αυτές τις μειώσεις και να αρχίσουμε να μπαίνουμε σε τροχιά ανάκαμψης. Το μέλλον μας, όπως και τα πουλιά του κόσμου, εξαρτάται από αυτό. Αν συνεχίσουμε να ξετυλίγουμε τον ιστό της ζωής, θα συνεχίσουμε να θέτουμε το δικό μας μέλλον σε κίνδυνο».

Η έκθεση αποτελείται από μια σύνοψη άλλων μελετών και επειδή τα πουλιά είναι η καλύτερα μελετημένη ομάδα στον πλανήτη, δίνει μια ιδέα για την κατάσταση της φύσης γενικότερα. «Τα πουλιά είναι χρήσιμα για να μας πουν για την κατάσταση του πλανήτη. Αυτό που λένε είναι ότι η φύση είναι σε κακή κατάσταση, πολλά είδη βρίσκονται σε παρακμή», είπε ο Butchart.

Τα πουλιά είναι ακρογωνιαίοι λίθοι υγιών οικοσυστημάτων, επομένως η εξαφάνισή τους είναι πιθανό να έχει μυριάδες αρνητικές επιπτώσεις. Οι βούκεροι, για παράδειγμα, διασκορπίζουν μεγάλους σπόρους σε τροπικά δάση. Οι γύπες απορρίπτουν οργανικά απόβλητα, ενώ τα θαλασσοπούλια βοηθούν στον κύκλο των θρεπτικών συστατικών μεταξύ θάλασσας και ξηράς, διατηρώντας υγιείς τους κοραλλιογενείς υφάλους.

Η προηγούμενη έκθεση για την κατάσταση των πτηνών του κόσμου , που κυκλοφόρησε το 2018, βρήκε ότι το 40% των ειδών πτηνών παγκοσμίως είναι σε παρακμή.

Οι πυρκαγιές εμφανίζονται πιο έντονα σε αυτήν την έκθεση από ό,τι προηγούμενες χρονιές, αφού έχουν αυξηθεί και ρημάξει ανεπηρέαστες περιοχές μέχρι τότε. Η διαδοχή του καύσωνα, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες τα τελευταία χρόνια οδηγούν σε εκτεταμένες εξαφανίσεις ειδών εάν συνεχιστούν, όπως προειδοποιούν οι ερευνητές, τονίζοντας τη σημασία της αντιμετώπισης των κρίσεων της φύσης και του κλίματος ταυτόχρονα.

Τα αυξανόμενα στοιχεία συνδέουν την υγεία των πληθυσμών των πτηνών με την ανθρώπινη υγεία. Ο Covid-19 είναι μια προειδοποίηση για το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν συνεχίσουμε να καταστρέφουμε τον φυσικό κόσμο, με το 70% των ζωονοσογόνων να προέρχονται από την άγρια ​​ζωή. Μια εξαιρετικά παθογόνος παραλλαγή της γρίπης των πτηνών –το αποτέλεσμα της εντατικής εκτροφής– έχει οδηγήσει σε ταχεία μείωση σε ορισμένους πληθυσμούς πτηνών φέτος. Περισσότερα από 300 κρούσματα έχουν αναφερθεί σε αποικίες θαλάσσιων πτηνών στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η έκθεση έρχεται ενόψει της συνάντησης Cop15 στο Μόντρεαλ τον Δεκέμβριο, μια ευκαιρία που δίνεται κάθε δεκαετία για τη δημιουργία νέας νομοθεσίας για την αντιμετώπιση της κρίσης της βιοποικιλότητας. Ο Butchart ελπίζει ότι τα ευρήματα θα τροφοδοτήσουν την τελική δήλωση από το Μόντρεαλ. «Η βασική δράση που χρειάζονται τώρα οι κυβερνήσεις είναι να διασφαλίσουν ότι θα υιοθετηθεί ένα πραγματικά φιλόδοξο και τολμηρό παγκόσμιο πλαίσιο βιοποικιλότητας. Πρέπει να κάμψουμε αυτήν την καμπύλη, οπότε μέχρι το 2030 θα είμαστε σε μια αποστολή να είμαστε θετικοί στη φύση», είπε.

Αυτό σημαίνει αύξηση του αριθμού και της ποιότητας των προστατευόμενων περιοχών, διατήρηση των εναπομεινάντων οικοτόπων και αποκατάσταση αυτών που έχουν υποβαθμιστεί. Η πρόληψη της παράνομης θανάτωσης πτηνών, η διαχείριση χωροκατακτητικών ειδών, η μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων και η πρόληψη της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων θα βοηθήσουν.

Η έκθεση όμως, δεν είναι όλη ζοφερή όπως θα νομίζαμε. Σύμφωνα με το BirdLife, κάπου μεταξύ 21 με 32 είδη πτηνών θα είχαν εξαφανιστεί από το 1993 χωρίς εργασίες διατήρησης. Επίσης, αναφέρει τη δημιουργία ενός νέου καταφυγίου θαλάσσιων πτηνών στο μέγεθος της Γαλλίας στον Βόρειο Ατλαντικό, που εκτιμάται ότι προστατεύει 5 εκατομμύρια πτηνά.

Η Juliet Vickery, διευθύνουσα σύμβουλος του British Trust for Ornithology, η οποία δεν συμμετείχε στη σύνταξη της έκθεσης, δήλωσε: «Το γεγονός ότι σχεδόν τα μισά είδη πτηνών μειώνονται και ένα στα οκτώ κινδυνεύει να εξαφανιστεί ενισχύει το γεγονός ότι είμαστε ζώντας μέσα από μια κρίση βιοποικιλότητας. Απαιτεί δράση σε κάθε επίπεδο, από τοπικό έως παγκόσμιο. Αυτό φέρει μια ισχυρή προειδοποίηση για την υγεία του φυσικού μας κόσμου».

Πουλιά σε κίνδυνο

• Η άρπυια (harpy eagle) της Νότιας Αμερικής , που έχει ύψος 1 μέτρο και τρέφεται με πιθήκους, είναι ένα από τα μεγαλύτερα αρπακτικά πτηνά στον κόσμο. Περιλήφθηκε ως σχεδόν απειλούμενο έως ευάλωτο στην κόκκινη λίστα της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) το 2021 λόγω ενός συνδυασμού απώλειας δασών, κυνηγιού, λαθροθηρίας και συγκρούσεων με ηλεκτροφόρα καλώδια. Έχει μειωθεί κατά 50% σε 60 χρόνια.

• Το secretary bird, ένα αρπακτικό από την υποσαχάρια Αφρική, μετατράπηκε από ευάλωτο σε απειλούμενο το 2020 μετά την υποβάθμιση των οικοτόπων λόγω της καύσης λιβαδιών και της εντατικής βοσκής των ζώων. Πουλιά αιχμαλωτίζονται επίσης για το εμπόριο άγριας ζωής.

• Το lesser florican, ένα είδος ενδημικό στην ινδική υποήπειρο, του οποίου τα αρσενικά εκτελούν τελετουργίες πηδήματος για να τραβήξουν την προσοχή των θηλυκών, μειώθηκε κατά 90% σε 20 χρόνια, κυρίως λόγω της απώλειας των λιβαδιών και της θήρευσης των νεοσσών του από άγριους σκύλους. Πιστεύεται ότι έχουν απομείνει λιγότερα από 1.000 ώριμα άτομα και πλέον βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση.

• Οι εντυπωσιακές φωνητικές ικανότητες του yellow-naped Amazon της Κεντρικής Αμερικής τον έχουν κάνει έναν από τους πιο περιζήτητους παπαγάλους στο εμπόριο κατοικίδιων ζώων. Έχει μειωθεί περισσότερο από 80% σε 30 χρόνια, κυρίως λόγω της λαθροθηρίας και της επέκτασης της γεωργίας, και από το 2022 κινδυνεύει κρίσιμα.

• Το Bahama warbler το 2019 επλήγη πολύ από τον τυφώνα Ντόριαν, ​​ειδικά στο Γκραντ Μπαχάμα, όπου πιστεύεται ότι έχει καταστραφεί το 95% του οικοτόπου του. Καταγράφηκε ως υπό εξαφάνιση το 2020.

Με πληροφορίες από The Guardian