Το νησί όπου «συλλαμβάνονται» περισσότερα κατσίκια απ’ ό,τι άνθρωποι

Υπάρχει ένα νησί, κάπου στο Αιγαίο, όπου «συλλαμβάνονται» περισσότερα κατσίκια, απ’ ό,τι άνθρωποι. Ακούγεται αδιανόητο, αλλά στην Ικαρία μοιάζει να είναι καθημερινότητα. Στην πραγματικότητα, το νησί τα τελευταία χρόνια, έχει καταλήξει να θυμίζει έναν απέραντο βοσκότοπο.

Το καλοκαίρι του ’18, σε μία επίσκεψή μας, ο αδελφός μου ρώτησε ένα ντόπιο ψαρά, ποιο είναι το καλύτερο ικαριώτικο ψάρι. Εκείνος του είπε πως είναι «τα κατσίκια». Αυτή του η απάντηση, στηρίζεται σε ένα χρονικό προ δεκαετιών, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση μοίραζε επιδοτήσεις σε κτηνοτρόφους -της επαρχίας κυρίως- για να ενισχύσει την εκτροφή του κατσικίσιου κρέατος. Αυτό που ακολούθησε όμως, ήταν η αταξία. Σήμερα, στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, τα ζώα βόσκουν ανεπιτήρητα, προκαλώντας -εκτός από τις προφανείς περιβαλλοντικές καταστροφές- υλικές ζημιές, μέχρι και τροχαία.

«Έχουμε ένα μοντέλο κτηνοτροφίας, που στην ουσία είναι αποίμενη. Πέρα από την Ικαρία, παρατηρείται και σε άλλα νησιά, όπως στη Σαμοθράκη, την Κρήτη, και τώρα τελευταία στις Κυκλάδες και τη Ρόδο. Εκατοντάδες ζώα δεν φορούν καν ενώτια, το σκουλαρίκι δηλαδή που αναγράφεται ο αριθμός τους, παρόλο που υποτίθεται ότι είναι επιδοτούμενα. Οπότε, ακόμα και αν γίνουν αγροζημιές, δεν μπορείς να εντοπίσεις πραγματικά σε ποιον ανήκουν», εξηγεί ο Λευτέρης Τρικιριώτης, κάτοικος του νησιού, που αυτοαπασχολείται ως αγρότης, μικροκαλλιεργητής και ξεναγός υπαίθρου.

«Οι περισσότεροι αγρότες έχουν μπει στην αναγκαστική διαδικασία περίφραξης. Αντί δηλαδή, να λύσουμε το θέμα με τα αδέσποτα ζώα που περιπλανιούνται ανεξέλεγκτα, οι άνθρωποι φράζουν τις καλλιέργειές τους, μιλάμε για χιλιάδες ευρώ σε σύρματα. Το νησί έχει γίνει ένα ατελείωτο συρματόπλεγμα», προσθέτει.

Οι συνέπειες πλέον, είναι αντιληπτές ευρύτερα στην κοινωνία. «Όταν κάτι μεγαλώνει σαν δραστηριότητα σε ένα μικρό μέρος, είναι λογικό πως η ζημιά γίνεται ακόμα πιο αισθητή σε όλους. Ειδικά μετά από τόσες δεκαετίες, η πληγή είναι τεράστια», διευκρινίζει ο κ.Τρικιριώτης, παραθέτοντας πως εξαιτίας της ανεξέλεγκτης υπερβόσκησης παρατηρείται, μεταξύ άλλων, η απογύμνωση της γης, με την εμφάνιση διάβρωσης και ξηρασίας, καθώς και μόλυνση των πόσιμων υδάτων, καταστροφές σε υποδομές, δρόμους και καλλιέργειες.

Η ρίζα του «κακού», όπως ο ίδιος αναφέρει, συναντάται στη μη επιτέλεση των προβλεπόμενων ελέγχων, με τις υπηρεσίες ως επί το πλείστον να υπογράφουν δια αλληλογραφίας τα αιτήματα των κτηνοτρόφων, χωρίς να εμφανίζονται και να εξετάζουν τα ζώα και τους βοσκότοπους.

Ως επακόλουθο, σύμφωνα με την καταγγελία, το κρέας διακινείται στο νησί χωρίς ελέγχους από σφαγεία και σφραγίδες. Όσον αφορά το Πάσχα και το καλοκαίρι (με το ικαριώτικο πανηγύρι), εκεί καταγράφεται η μέγιστη κατανάλωση του «παράτυπου» κρέατος, με τους επισκέπτες να χρηματοδοτούν άθελά τους, αυτό το καταστροφικό μοντέλο, βαθαίνοντας σε ένα βαθμό τη ρωγμή του νησιού, στο οποίο ήρθαν για να διασκεδάσουν.

Καθοριστικό στοιχείο για την έκβαση της παροντικής κατάστασης στο νησί θεωρείται το γεγονός πως πολλοί από τους επιδοτούμενους δεν είναι επαγγελματίες κτηνοτρόφοι· Μερικοί μπορεί να είναι συνταξιούχοι ή να διαμένουν σε άλλο μέρος από εκείνο που είναι δηλωμένο το κοπάδι τους. Δεν έχουν εκπαιδευτεί καταλλήλως και επομένως, δεν βρίσκονται σε θέση να φροντίζουν τα ζώα τους. Κάπως έτσι, ελεύθεροι από κάθε έλεγχο και παίρνοντας μεγάλα ποσά στο χέρι, αποφασίζουν να ακολουθήσουν την πιο ανώδυνη οδό: «Αμολήστε τα ζώα έξω, με το λιγότερο κόστος που είναι δυνατόν».

Ο Ηλίας Γαγλίας, Δημοτικός Σύμβουλος με την Αυτόνομη Συσπείρωση Πολιτών Ικαρίας, κάνει λόγο για έναν φαύλο κύκλο σχετικά με την επίλυση του χρόνιου αυτού προβλήματος.

«Η υπόθεση δεν κινείται. Έχει μείνει στο συρτάρι. Εδώ και χρόνια βρισκόμαστε σε μια αγρανάπαυση. Ούτε οι τοπικές αυτοδιοικήσεις πιάνουν το θέμα, γιατί υπάρχει ένα εκλογικό κόστος. Αυτό που τους νοιάζει ουσιαστικά είναι να κρατήσουν κοντά τους τη φατρία των κτηνοτρόφων, οπότε πάνε με τα νερά τους. Ο ένας πετάει στον άλλον το μπαλάκι της ευθύνης. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, όλοι είναι τακτοποιημένοι και έχουν επαναπαυθεί».

Μιλώντας για τις κινητοποιήσεις από πλευράς των κατοίκων, τονίζει πως «ανά τα χρόνια, έχουν γίνει διάφορες ενέργειες, ζητώντας λύση στο ζήτημα της υπερβόσκησης των κατσικιών και της ερημοποίησης του νησιού. Συγκεντρώθηκαν υπογραφές, κάτοικοι ακολούθησαν τη δικαστική οδό, με την υπόθεση να φτάνει έως τα Ευρωπαϊκά δικαστήρια. Εν τω μεταξύ, θα μπορούσε εάν ενδιέφερε την Ευρώπη, να δώσει λύσεις, γιατί οι επιδοτήσεις δίνονται σύμφωνα με τον κώδικα της δημιουργικής πρακτικής, δίνουν δηλαδή το χρηματικό ποσό, με την προϋπόθεση να διατηρηθεί το περιβάλλον τουλάχιστον στην αρχική κατάσταση που το βρήκε ο επιδοτούμενος. Αυτό όμως, δεν συμβαίνει. Δεν τηρείται ο κώδικας, αλλά ούτε αυτό ίδρωσε το αυτί τους, γιατί δυστυχώς όλα είναι τυπικά».

Στη συνέχεια σημειώνει: «Από τα ζώα που υπήρχαν έπρεπε να μείνουν περίπου τα μισά. Και αυτά όχι ανεπιτήρητα, να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ περιβάλλοντος, κοινωνίας και κτηνοτροφίας. Να μπορέσουν να συμβαδίσουν αυτά. Επιστήμονες χτύπαγαν το καμπανάκι, τονίζοντας πως τα επικείμενα χρόνια θα ήταν δύσκολα και όντως βλέπουμε την κατάσταση χρόνο με χρόνο να επιδεινώνεται. Δυστυχώς δεν έγινε τίποτα. Πλέον κάποιες περιοχές έχουν γίνει έρημος Σάχαρα και όλο πάμε από το κακό στο χειρότερο».

Παράλληλα, ο κ.Τρικιριώτης καταγγέλλει πως  από τον ΟΠΕΚΕΠΕ επιχειρείται μια «κάλυψη» των κτηνοτρόφων, καθώς δεν παραχωρούνται τα στοιχεία τους ούτε καν σε δικηγόρους. «Ζητάμε τα στοιχεία αγοροενοικίασης βοσκοτόπων, προκειμένου να κάνουμε έναν παραλληλισμό, για να δούμε αν όντως αυτά συνάδουν με τα επίσημα δεδομένα, αλλά δεν μας τα δίνουν. Επικαλούνται το απόρρητο».

«Εάν η κοινωνία δεν αλλάξει στάση και δεν πάρει στα σοβαρά το θέμα, ούτε η κυβέρνηση, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε κανείς δεν θα βοηθήσει. Και η κοινωνία, να μην ξεχνάμε πως είναι άμεσα διαπλεκόμενη, γιατί δεν είναι μόνο οι κτηνοτρόφοι, αλλά και οι οικογένειές τους, οι υπάλληλοί τους· Όλοι αυτοί αποτελούν μια κρίσιμη μάζα. Θέλουμε τους κτηνοτρόφους, αλλά σε μια υγιή βάση, να μην θίγονται όλες οι άλλες δραστηριότητες στο νησί. Γιατί για παράδειγμα, εμείς έχουμε και μελισσοκομεία. Ο μελισσοκόμος όμως, θέλει βότανο για να βοσκήσει το μελίσσι του και όταν από την άλλη, έχει την κατσίκα που τα καταστρέφει, δεν μπορεί ο ίδιος να επιβιώσει. Πρέπει όλοι να μάθουμε να συνυπάρχουμε αρμονικά», αναφέρει καταληκτικά ο κ. Γαγλίας.