"Δε μετανιώνω για τη στάση μου" – Ο Άρης Σερβετάλης απαντά σε όλα

Ο Άρης Σερβετάλης είναι από τους ηθοποιούς που, όσο κι αν ασχολούνται μαζί του τα ΜΜΕ και το κοινό για χίλιους δύο λάθος λόγους, πάντα βρίσκονται όλοι δίπλα του για τον έναν και πιο σωστό λόγο. Το ταλέντο και την αφοσίωση του σε όσα κάνει.

Η επιλογή του αυτό το καλοκαίρι να παρουσιάσει μαζί με την σκηνοθέτη και σύντροφο του Έφη Μπίρμπα το “Όνειρο ενός γελοίου” του Ντοστογιέφσκιμ και, μάλιστα, να έρθει για δύο βραδιές και στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο της πανελλαδικής περιοδείας του, έγινε αφορμή για να μιλήσουμε και να πούμε, τελικά, πολλά κια για όλα όσα κάνει.

Από την συνύπαρξη του με την Έφη Μπίρμπα πάνω στη σκηνή, μέχρι την “Αγέλη Προβάτων” στα θερινά σινεμά και τον δύσκολο χειμώνα που πέρασε και όλα όσα του άφησε όλο αυτό που στάθηκε αφορμή για να τον κατηγορήσουν πολλοί τότε, όταν αποχώρησε από παράσταση επειδή τα μέτρα απαγόρευαν την είσοδο στα θέατρα όσων δεν είχαν πιστοποιητικό εμβολιασμού. 

Ξεκινώντας όμως, το σπουδαίο κείμενο του Ντοστογιέφσκι, είχε προτεραιότητα στη συζήτηση μας…

Πώς έγινε η επιλογή του συγκεκριμένου έργου;

Το διάβασα. Είναι ένα εξαιρετικό κείμενο που γράφτηκε το 1877. Όταν το διάβασα μου άφησε τους προβληματισμούς του. Ο χαρακτήρας μέσα από όνειρο βιώνει μία αλήθεια και μεταστρέφεται όλη του η ζωή. Από εκεί και πέρα, νοηματοδοτείται. Αισθάνθηκα λοιπόν πολύ οικείο το κείμενο και ένιωσα μία ανάγκη να μπω σε μία διαδικασία μαζί με την Έφη να το μελετήσουμε και να προσπαθήσουμε, να κάνουμε μία απόπειρα να το ανεβάσουμε. Επίσης, στην αρχή υπήρξε ως σκέψη ότι δε θα θέλαμε να κάνουμε ένα έργο με πολλούς ηθοποιούς που, αν αλλάξουν οι συνθήκες της πανδημίας, θα τους έχουμε δεσμεύσει. Είναι ένα έργο που λειτουργεί και ως απάντηση και εκπροσωπεί όλο τον μηχανισμό της σκέψης μας. Ο ρόλος που κάνει η Έφη, είναι αυτός ο οδηγός, αυτό το πλάσμα που οδηγεί τον ήρωα σε αυτές τις διαφορετικές συνθήκες

Το κείμενο σας έβαλε σε μία διαδικασία να δείτε τον εαυτό σας ξανά μέσα από την ανάγνωση του;

Αυτό το κείμενο θέτει προβληματισμούς και είναι κοινοί. Θέλω να πω ότι παρουσιάζει μεν έναν άνθρωπο που βρίσκεται μέσα σε ένα αδιέξοδο, αδιαφορεί για τα πάντα και δε βρίσκει νόημα σε τίποτα και λίγο πριν μπει σε μία διαδικασία να αυτοκτονήσει, βλέπει το όνειρο και βιώνει μία αλήθεια. Βλέπει πώς θα μπορούσαν να ήταν τα πράγματα ακόμα και τώρα, πώς ήταν παλιά και πώς ζούσαν οι άνθρωποι. Αυτό το βίωμα λοιπόν, τον μετακινεί τελείως. Είναι αυτό που σου συμβαίνει κάτι και μετά σου αποκαλύπτεται ένας καινούριος κόσμος ή ένας κόσμος ο οποίος μπορεί να υπήρχε ως έκφραση ότι κάτι μπορεί να υπάρχει και ξαφνικά σου παρουσιάζεται μπροστά και αλλάζεις ολόκληρος, γιατί σου έχει αποκαλυφθεί κάτι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που είσαι.

Κάθε αναγνώστης του κειμένου μπορεί να πάρει πολύ διαφορετικά πράγματα. Ισχύει το ίδιο και για την παράσταση σας;

Σίγουρα. Έχει γραφτεί από διάφορους κριτικούς, ότι είναι ένα από τα πιο αισιόδοξα αλλά και μυστηριώδη και αινιγματικά κείμενα του Ντοστογιέφσκι. Ο ίδιος το χαρακτηρίζει ως ένα φανταστικό αφήγημα. Είναι ένα κείμενο εκτός ρεαλισμού. Ο χαρακτήρας κάνει κάτι ταξίδια στο διάστημα μέχρι ο οδηγός του να τον μεταφέρει σε αυτή την άλλη γη. Βλέπει πώς λειτουργούν τα πράγματα μέσα σε μία αρμονία, όπως τα ζώα, η φύση, τα δέντρα, τα νερά. Ακόμα και τα ίδια τα άστρα, οι πλανήτες ζουν σε μία αρμονία. Προβληματίζεται λοιπόν σε σχέση με αυτό, πώς δηλαδή μέσα από την απόλυτη αρμονία έχουμε βρεθεί στην απόλυτη δυσαρμονία. Στο απόλυτο χάος. Στη σύγχυση. Στη μη επικοινωνία του ενός από τον άλλον. Του ενός με τον άλλον λαό. Μία ψυχή με την άλλη ψυχή που δεν επικοινωνούν πια ή που δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν. Και πώς έχει διαμορφωθεί σιγά σιγά η πορεία του ανθρώπου από το όμορφο στην παραμόρφωση.

«Έτσι κι αλλιώς αγώνισμα είναι η ζωή…»

Αυτά τα κείμενα είναι διαχρονικά και περιγράφουν τελικά κάθε εποχή με έναν τρόπο

Ναι, είναι πανανθρώπινα τα κείμενα αυτά. Σκιαγραφούν τον ψυχισμό του ανθρώπου και όποτε και να τα διαβάσεις θα σου αποκαλύψουν κάτι νέο. Οπότε και η απόπειρα να το παραστήσουμε ένα τόσο μεγάλο κείμενο, είναι απλά μία απόπειρα. Δε μπορείς να καλύψεις το εύρος και το μέγεθος αυτών των γραπτών.

Νιώσατε το ίδιο και στις αναγνώσεις του έργου; Σας αποκαλύφθηκαν νοήματα;

Στη διάρκεια των προβών, σου εμφανίζονται νέα πράγματα και εξαρτάται και από την ανάγνωση που κάνει κάθε καλλιτέχνης σε σχέση με το έργο που έχει στα χέρια του. Στη δική μας περίπτωση, η Έφη που έχει κάνει και τη σκηνοθεσία κι εγώ ανακαλύψαμε πράγματα. Εμείς στην παράσταση παίζουμε με το νερό. Με μία δεξαμενή νερού και όλο αυτό έχει άμεση σχέση με το νερό και με τον ίδιο τον άνθρωπο και το ίδιο το έργο.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τον ήρωα;

Είναι ένας άνθρωπος που βλέπουμε την πορεία της ανακαίνισης σου. Πώς δηλαδή αναμορφώνεται, πώς ξαναγεννάται μετά από ένα βίωμα που του συμβαίνει μετά το όνειρο και βιώνει μία αλήθεια και πώς τελικά αυτή η αλήθεια τον μεταμορφώνει.

Είναι εύκολο σήμερα να αλλάξει ένας άνθρωπος;

Νομίζω πως μας δίνονται οι ευκαιρίες σε καθημερινά επίπεδα να μπούμε σε διαδικασίες αναμόρφωσης και επαναπροσδιορισμού. Το θέμα είναι κατά πόσο εμείς έχουμε τη διάθεση να βουτήξουμε μέσα σε αυτό, γιατί είναι επώδυνη διαδικασία. Αν μπεις σε τέτοιου είδους πράγματα, μετά έχεις την ευθύνη – το λέει και το κείμενο και ο χαρακτήρας του «Γελοίου» ότι αναλαμβάνεις την ευθύνη μετά – γιατί αφού έχεις βιώσει ορισμένα πράγματα νιώθεις πως έχεις ευθύνη σε σχέση με αυτό που είδες και που είσαι. Σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους, με τις κινήσεις στην καθημερινότητα σου και αυτό νομίζω σου δίνει τη δύναμη και την δυνατότητα να αγωνιστείς για να πηγαίνεις προς αυτόν τον στόχο, παρόλο που είναι επώδυνη και δύσκολη διαδικασία. Έτσι κι αλλιώς αγώνισμα είναι η ζωή…

Διστάσατε καθόλου για την επιλογή του έργου για καλοκαιρινή περιοδεία, εννοώ αν θα «τρόμαζε» κάποιος ακούγοντας Ντοστογιέφσκι;

Όχι, δεν το σκεφτήκαμε καθόλου. Ανοίξανε τα θέατρα τώρα για όλους, δεν διαχωρίζονται πια οι θεατές που μπορούν να μπουν σε ένα θέατρο και είχαμε μία επιθυμία να κάνουμε ένα έργο τώρα το καλοκαίρι που για εμάς ήταν ανάγκη. Δηλαδή, δε σκεφτήκαμε καθόλου ότι είναι καλοκαίρι ώστε να κάνουμε κάτι άλλο. Έτσι κι αλλιώς αυτό το έργο του Ντοστογιέφκι είναι ένα αισιόδοξο μήνυμα, μια αισιόδοξη ματιά πάνω στη προσπάθεια του ανθρώπου να εξελιχθεί. Αυτό είναι το έργο.

Είστε από τους ανθρώπους που σας επιτέθηκαν την περίοδο της πανδημίας για την απόφαση σας να αποχωρήσετε από παράσταση επειδή δε μπορούσαν να μπουν όλοι οι θεατές. Ποια αίσθηση σας άφησε εσάς εκείνη η περίοδος της πανδημίας.

Ήταν αποκαλυπτική περίοδος. Το γεγονός ότι υπήρξε αυτή η υποχρεωτικότητα και ο διαχωρισμός, ήταν κάτι που εγώ δεν μπορούσα και δεν μπορώ να το υποστηρίξω, ούτε να συμμετέχω σε κάτι τέτοιο. Επομένως, θέλω να πω πως δεν μετανιώνω για τη στάση μου και θα εξακολουθήσει να είναι η ίδια αν δυστυχώς ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο. Εύχομαι να μη συμβεί βέβαια και οι άνθρωποι να μην διαχωρίζονται σε σωστούς και μη σωστούς , σε υπό προϋποθέσεις κατάλληλοι και σε άλλους που είναι ακατάλληλοι και να μπορέσει να μπει κάποιος μέσα σε έναν χώρο πολιτισμού και να παρακολουθήσει ένα δρώμενο.

«Με την Έφη υπάρχει κοινός κώδικας»

Επιστρέφω στην παράσταση και θα ήθελα να μου πείτε ποια είναι τα υλικά που χρησιμοποιήσατε με την Έφη Μπίρμπα για να φτιάξετε αυτή την παράσταση

Το βασικό υλικό είναι αυτό το μεγαλειώδες κείμενο του Ντοστογιέφσκι και το πώς ένας άνθρωπος από μηδενιστής, πεσιμιστής που είναι λίγο πριν την αυτοκτονία, ξαφνικά βιώνει μία αλήθεια, μεταστρέφεται και αγαπάει ακόμα κι αυτούς που τον κοροϊδεύουν και τον χλευάζουν. Αρχίζει να βιώνει την ουσιαστική αγάπη και την δύναμη που μπορεί να έχει αυτή στους ανθρώπους. Ότι η αγάπη είναι η κινητήριος δύναμη για το οτιδήποτε. Λέει ο Ντοστογιέφσκι ότι δε χρειάζεται τίποτα περισσότερο από το να αγαπάει ο ένας τον άλλον.

Πώς είναι να δουλεύετε οι δύο σας με την Έφη Μπίρμπα φέτος; Έχει διαφορές από άλλες φορές σας;

Ήταν πολύ ωραία η συγκυρία που συνέβη τώρα, γιατί είναι ένα κείμενο που το αγαπάμε και οι δύο. Σκεφτόμασταν εδώ και πολύ καιρό να καταπιαστούμε με αυτό και τώρα ήρθαν έτσι τα πράγματα που μας δόθηκε η ευκαιρία να το κάνουμε αυτή τη χρονική περίοδο. Είχαμε τρία χρόνια με την Έφη να κάνουμε κάτι, είχαμε πάρει μία απόσταση και έκανε ο καθένας δικά του πράγματα αλλά εγώ αισθάνομαι ευλογημένος γιατί είναι η ματιά πάνω στο έργο και η ανάγνωση και πώς διαμορφώνεται η παράσταση. Ξεκινάς από το μηδέν και έχει αυτή την όμορφη και την άγρια ομορφιά όπου κάθε παράσταση δεν είναι κονσέρβα. Αναπνέει και λειτουργεί στον παρόντα χρόνο. Στον ενεστώτα. Κάθε μέρα δηλαδή έχει μικρές διαφοροποιήσεις, διαφορετικές αποχρώσεις. Με την Έφη υπάρχει κοινός κώδικας και μία κοινή γραμμή.

Αλήθεια, σε μία τέτοια περίπτωση, μεταφέρεται το έργο και στο σπίτι;

Η αλήθεια είναι ότι δεν διακόπτουμε. Το φέρουμε μέσα στην καθημερινότητα μας. Ειδικά κατά τη διάρκεια των προβών. Όταν αρχίσουν οι παραστάσεις, συνεχίζονται οι πρόβες σε μικρότερο βαθμό αλλά δε σταματούν ποτέ κι αυτό είναι το ωραίο σε αυτή τη συνεργασία. Όταν τελειώνουν οι πρόβες και ξεκινάει μία παράσταση, είναι σαν να ξεκινάει και μία δεύτερη φάση προβών. Δεν είναι ότι έχει σταματήσει η διαδικασία της διαμόρφωσης του έργου, ενώ σε άλλες δουλειές ξεκινάει μία παράσταση και προσπαθείς να τη διατηρήσεις σε ένα σημείο.

Έχω την αίσθηση ότι αγαπάτε πολύ και τον κινηματογράφο. Είναι σωστή;

Μου αρέσει πάρα πολύ, αυτό είναι αλήθεια! Είναι ένα καταπληκτικό μέσο, μακάρι να γινόντουσαν ταινίες πολύ πιο συχνά και όχι τόσο επώδυνα γιατί για να κάνει κάποιος μία ταινία πρέπει να τη γράψει τώρα και να την κάνει σε πέντε χρόνια…

Φέτος βλέπουμε ταινία σας στα θερινά σινεμά

Ναι, είναι η «Αγέλη Προβάτων» που έκανε πρεμιέρα στις 23 Ιουνίου. Η ταινία γυρίστηκε στην Τρίπολη, όπου βρίσκουμε μία παρέα ανθρώπων που ήταν κάπως φίλοι, κάποτε και μετά απομακρύνθηκαν και τώρα τους ενώνει ένα εμπόδιο που έρχεται να αντιμετωπίσουν. Κάπως μπλέκουνε και επειδή τα πράγματα γίνονται λίγο πιο σοβαρά, βλέπουμε πώς λειτουργεί ο καθένας και πώς λειτουργεί μία ομάδα όπου κανείς τους δεν έχει ξεκαθαρίσει πράγματα με τον εαυτό του. Έτσι βλέπουμε και τις παθογένειες της κοινωνίας. Αν τα πράγματα και τα πρόσωπα νοσούν, βλέπουμε ότι νοσεί και η κοινωνία.

«αντίσταση στον παροξυσμό»

Σας αρέσει να επιλέγετε διαφορετικά πράγματα να κάνετε στον κινηματογράφο

Νομίζω ότι η διαδικασία του ηθοποιού είναι αυτή. Να μπαίνει σε διαφορετικές συνθήκες. Ο χαρακτήρας του Αποστόλη στην «Αγέλη Προβάτων» έχει ένα παντοπωλείο, ψιλικατζίδικο στη Τρίπολη, έχει πάθος με το αλκοόλ, είναι βυθισμένος, δε μπορεί να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, τη γυναίκα του και νομίζω ότι αυτή η συνθήκη είναι μία πρόκληση πώς μπορείς να αποπειραθείς να τη ζωντανέψεις.

Θα κάνετε περιοδεία με το «Όνειρο ενός γελοίου»;

Ναι, θα κάνουμε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα

Παρακολουθώντας την πορεία σας όλα αυτά τα χρόνια, αντιλαμβάνομαι μία ηρεμία που την νιώθω και σε αυτή τη συζήτηση μας. Πώς το καταφέρνετε αυτό σε μία τρελή εποχή που ζούμε;

Δε ξέρω, κάποια πράγματα είναι και εκ γενετής. Είναι κάποια χαρακτηριστικά που τα έχει ο καθένας. Είναι ξέρετε και αντίσταση στον παροξυσμό αυτό.

Ποιες είναι οι δικές σας ανησυχίες για εσάς, την Έφη, το θέατρο, τον κόσμο ίσως όλο;

Η παραμόρφωση των πραγμάτων, ο αποπροσανατολισμός, το να διαφυλάξεις τη δική σου πορεία μέσα σε όσα γίνονται. Να αναλογιστούμε τις ευθύνες μας. Αυτό λέμε κι εγώ με την Έφη, να κοιτάμε τη δική μας πορεία και σιγά σιγά έχει ο θεός… Δε μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο, δε γίνεται. Απλά, παρακολουθείς αυτά που συμβαίνουν και λες πως σίγουρα δε πάει κάτι καλά. Μη κάνουμε ότι είμαστε καλά, τα πράγματα είναι σε δυσλειτουργία. Υπάρχει καρκινογένεση. Επομένως, προσπαθείς τα λίγα που μπορείς να κάνεις, τα ελάχιστα στον μικρόκοσμο σου, κάπως να τοποθετείσαι και ευχόμενος σιγά σιγά αυτό να επεκταθεί και να αλλάξουν κάποια πράγματα ή να αλλάξεις εσύ ο ίδιος. Γιατί, αν αλλάξεις εσύ βλέπεις και τον κόσμο διαφορετικά.

Τηλεόραση δε κάνετε εδώ και χρόνια. Τι θέση έχει για εσάς;

Δεν μου έχει προταθεί κάτι που να έχει κάποιο ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να μη κάνω κάτι. Δεν είμαι αρνητικός με την τηλεόραση απλά δεν έχει τύχει κάτι που να με εκφράζει. Γίνονται όμως προσπάθειες τελευταία για κάποιες καλές παραγωγές, εύχομαι αυτό να συνεχιστεί και να είναι και ουσιαστική αυτή η αλλαγή.

Αν με κάποιες από τις δουλειές σας θα έπρεπε να σας περιγράψουν στο μέλλον, ποιες θα θέλατε να ήταν αυτές;

Είναι πολύ δύσκολη ερώτηση, γιατί σε όλα είναι ένα κομμάτι του εαυτού μου, δηλαδή δίνομαι 100% μέσα σε αυτές τις δουλειές που κάνω. Ίσως να ξεχώριζα αυτές τις δουλειές με την Έφη, τον «Δον Κιχώτη» για παράδειγμα, η οποία ήταν μία δουλειά που δεν έπαιξε πολύ και εμπλακήκαμε με μεγάλη αυτοαφοσίωση επειδή ήταν μία πολύ ιδιαίτερη δουλειά.

Είχατε έρθει και τότε θυμάμαι στη Θεσσαλονίκη η οποία σας αγαπάει ιδιαίτερα.

Είναι αγαπημένη μας η Θεσσαλονίκη. Θέλουμε πάντα να κάνουμε παραστάσεις εδώ και εύχομαι κάποια στιγμή να μπορούμε να μένουμε και περισσότερο.

Η παράσταση φτιάχτηκε μόνο για το καλοκαίρι ή υπάρχουν σκέψεις να συνεχιστεί και τον χειμώνα;

Θα μπορούσε σίγουρα να συνεχιστεί και τον χειμώνα, απλά δε ξέρω και με τις συνθήκες που θα υπάρχουν τι θα γίνει, πώς θα είναι τα μέτρα, τι αποφάσεις θα παρθούν. Όλα αυτά θα παίξουν ρόλο.

* «Το Όνειρο ενός Γελοίου» του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι στο Θέατρο Κήπου, την Παρασκευή 8 και το Σάββατο 9 Ιουλίου στις 21.30 | Σκηνοθεσία Έφη Μπίρμπα | Απόδοση-δραματουργία: Άρης Σερβετάλης – Έφη Μπίρμπα | Ερμηνεύουν: Άρης Σερβετάλης, Έφη Μπίρμπα | Μουσική: Vangelino Currentzis