Aπό τη Θεσσαλονίκη στο Design Athens με φόρα για τα λάθη

Συνέντευξη στην Έλενα Ταξίδου | Εικόνες © Design Athens

Για 6η συνεχή χρονιά πραγματοποιήθηκε το διήμερο συνέδριο του Design Athens στο ACS στο Χαλάνδρι, το Σαββατοκύριακο 18 & 19 Ιανουαρίου. Το σημαντικότερο -ίσως- συνέδριο οπτικής επικοινωνίας στην Ελλάδα μέχρι σήμερα, στη φετινή του διοργάνωση επικεντρώθηκε στα «λάθη ως βασικά δομικά στοιχεία των διαδικασιών δημιουργίας στην οπτική επικοινωνία».

Στη σκηνή του ανέβηκαν κορυφαίοι επαγγελματίες της οπτικής επικοινωνίας από την Ελλάδα και το εξωτερικό μοιραζόμενοι λάθη που έκαναν ή συνεχίζουν να κάνουν, μιλώντας για λάθη που μπορούν να διδάξουν, για λάθη που θα πρέπει να αποφεύγονται αλλά και για τολμηρά λάθη που δεν θα πρέπει να φοβίζουν.

Ανάμεσα στους εισηγητές και ο Νίκος Γιούρης, σχεδιαστής με έδρα τη Θεσσαλονίκη και το στούντιο οπτικής επικοινωνίας Slab. Με την ολοκλήρωσή της, η παρουσίαση του Νίκου άνοιξε μεγάλη κουβέντα ανάμεσα στο κοινό της διοργάνωσης. Μιλήσαμε μαζί του για όσα είπε στο Design Athens 6 αναφορικά με την κοινωνική ευθύνη του σχεδιαστή και για το πώς τελικά τα σχέδια ενός designer στο στούντιό του, μπορούν να αλλάξουν τον ρου της καθημερινότητας πολλών όπως την γνωρίζ(α)ουνε χωρίς να γίνει αντιληπτό.

Ν.Γ: “Στο Design Athens μίλησα για την κοινωνική ευθύνη του σχεδιαστή, γιατί κάθε σχεδιαστική απόφαση που παίρνουμε, σε μικρό, αλλά καμιά φορά σε γιγάντιο βαθμό, επηρεάζει τον οπτικό πολιτισμό και την κοινωνική συνείδηση.

Ο ρόλος μας, ως σχεδιαστές, είναι κάτι πιο πέρα από τρέντι γραφικά, όμορφες συσκευασίες ή μίνιμαλ λογότυπα. Το ποιος ακριβώς είναι ο στόχος μας πολλές φορές μας ξεφεύγει. Σίγουρα σχεδιάζουμε γιατί μας αρέσει να δημιουργούμε και να κάνουμε κάτι το οποίο περήφανα θα δημοσιεύσουμε, όμως ο κύριος ρόλος του επαγγέλματός μας είναι να πουλήσει ένα προϊόν ή να κάνει αναγνωρίσιμο ένα brand. Παρόλα αυτά το επάγγελμά μας δεν είναι μόνο αυτό. Το επάγγελμά μας εμπεριέχει ένα στοιχείο που είναι ιδιαίτερο. Παράλληλα με τους προαναφερθέντες στόχους φέρνει μαζί του και μια μεγάλη ευθύνη.

Οι γιατροί έχουν εδώ και χιλιάδες χρόνια των όρκο του Ιπποκράτη. Είναι καιρός να ξεκινήσουμε να προβληματιζόμαστε και εμείς γύρω από το πόσο ελαστικοί είμαστε ηθικά όταν σχεδιάζουμε. Αναλογιζόμενοι τις συνέπειες των έργων μας.”

Ο Νίκος εξηγεί πως παραδείγματα άξια προβληματισμού εντοπίζονται σε όλα τα είδη του σχεδιασμού.

Ν.Γ: “Για παράδειγμα η περίπτωση του σοβιετικού μηχανικού και σχεδιαστή Mikhail Kalashnikov, ο οποίος τη δεκαετία του 1940 σχεδίασε το απόλυτα επιτυχημένο και αποτελεσματικό ομώνυμο όπλο.

Το ότι η δημιουργία του χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται παγκοσμίως, και ευθύνεται για τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, τον καθιστά αφελή ή ανεύθυνο;

Περνώντας στο σήμερα, αξίζει να αναφέρω την περίπτωση της Juul. Πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό τσιγάρο σχεδιασμένο έτσι ώστε να είναι θελκτικό και δημοφιλές στους νέους. Μάλιστα λόγω της έλλειψης σχετικού νομοθετικού πλαισίου οι πρώτες καμπάνιες της εταιρίας ήταν εστιασμένες σε εφήβους μέσω των social media.

Το αποτέλεσμα ήταν ο εθισμός χιλιάδων μαθητών στις ΗΠΑ στη νικοτίνη. Συνάδελφοι μου σχεδίασαν αυτές τις καμπάνιες εν γνώσει τους.

Για να δώσω και ένα παράδειγμα σχετικά με τη δική μου προσέγγιση, θα πρέπει να τονίσω πως οι προσωπικές ηθικές αξίες και γνώσεις δεν μπορούν να μην επηρεάσουν την επαγγελματική ζωή. Συνεπώς, σεβόμενος και αγαπώντας τα ζώα δεν αναλαμβάνω εργασίες σχετικές με τους τομείς της γαλακτοβιομηχανίας και της κρεατοβιομηχανίας. Δε θα μπορούσα να δουλέψω για κάτι με στόχο να επιτύχει πωλήσεις με το οποίο είμαι αντίθετος. Αυτό συμβαίνει γιατί μέσω της κατανάλωσης δημιουργούνται ή συντηρούνται συνήθειες, οι οποίες κατ’επέκταση διαμορφώνουν τον πολιτισμό μας. Άρα, θα επέλεγα να μη συνεχίσω να συνδέω τον πολιτισμό μας με τη βία και τις σχέσεις εξουσίας.”

Για το feedback μετά την ομιλία αναφέρει πως “ήδη με την ανακοίνωση της ομιλίας, πολλοί συνάδελφοί μου ενδιαφέρθηκαν για το θέμα. Είναι κάτι το οποίο απασχολεί τη σχεδιαστική κοινότητα, αλλά θεωρώ ότι δεν έχει συζητηθεί αρκετά. Αφού ολοκληρώθηκε η διάλεξη μου στο συνέδριο, οι ερωτήσεις και το ενδιαφέρον με γέμισαν αισιοδοξία, ενώ ακολούθησαν εποικοδομητικές συζητήσεις και αρκετός προβληματισμός.”

Ν.Γ: Στο πλαίσιο του MA in Design, το οποίο ολοκλήρωσα πρόσφατα και μέσω της σχετικής έρευνας, διαπιστώνω πως οι γραφίστες τείνουν να γίνουν εκτελεστικά όργανα της αγοράς.

Αυτό όμως που χρειαζόμαστε, ως δημιουργοί και ως πολίτες, είναι να κατανοήσουμε πως δεν είμαστε έρμαια του εκάστοτε εργοδότη ή πελάτη. Αντιθέτως, είναι χρέος μας προς την κοινωνία και τους εαυτούς μας, να κρίνουμε αν αυτό που ετοιμαζόμαστε να σχεδιάσουμε και να προβάλουμε ανταποκρίνεται στις ηθικές μας αξίες.

Ως οπτικοί μεταφραστές, έχουμε τη δύναμη να επηρεάσουμε την κοινή γνώμη, όχι μόνο με κοινωνικές αφίσες, κάτι τέτοιο δεν είναι αρκετό, αλλά με την καθημερινή μας εργασία.”

*Πληροφορίες για το Design Athens και για το Slab