Byzantine Tales: Ζωντανεύοντας ιστορικές στιγμές και προσωπικότητες μέσα από εικονογραφημένα βιβλία
Συναρπαστικές ιστορίες από την Ελληνική και Βυζαντινή ιστορία που ξεδιπλώνονται μπροστά μας ως κόμικ
Δεν θυμάσαι τίποτα από τα όσα διδάχτηκες στο σχολείο, και ας είχες 19 στον έλεγχο, γιατί το μόνο που έκανες ήταν να παπαγαλίζεις το βιβλίο της Ιστορίας για να τα γράψεις όλα στις εξετάσεις;
Θα ήθελες να μάθεις περισσότερα, αλλά θεωρείς κουραστικό το να διαβάζεις τόμους ολόκληρους από ιστορικά βιβλία;
Πώς θα σου φαινόταν λοιπόν η ιδέα εάν πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν ιστορικές περιόδους πολλούς αιώνες πριν, «ζωντάνευαν» μπροστά στα μάτια τους ως κόμικ;
Οι «Byzantine Tales» ή κατά κόσμον Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου (εικονογράφος) και ο Θεοχάρης Σπύρος (συγγραφέας), είναι οι άνθρωποι που τα δημιουργήματά τους γράφουν τη δική τους… ιστορία δημιουργώντας graphic novels και κόμικς με επίκεντρο την ιστορία της ελληνίζουσας χριστιανικής Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Μεσαίωνα, γνωστής ως Βυζαντινής, και άλλων ιστορικών περιόδων.
Οι άνθρωποι πίσω από αυτή την εξαιρετική προσπάθεια μιλούν στην Parallaxi για τη «γέννηση» της ιδέας, τα έργα τους, τη διαδικασία που ακολουθούν, το feedback που παίρνουν από τους αναγνώστες, αλλά και τα μελλοντικά τους σχέδια.
Έτσι ξεκίνησαν όλα…
«Το 2020 ξεκινήσαμε με μια αυτοεκδοτική προσπάθεια να μεταφέρουμε σε μια εικονοποιημένη μορφή την Βυζαντινή Ιστορία. Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα graphic novel που διαδραματίζεται στην βυζαντινή εποχή, επειδή η εικόνα που υπάρχει για το Βυζάντιο είναι συνήθως στερεοτυπικά μονόπλευρη. Με την οπτικοποίηση της ιστορίας δημιουργείται μεγαλύτερη κατανόηση για το Βυζάντιο. Πρόκειται για το graphic novel “Θεοφανώ: Μια Βυζαντινή Ιστορία” το οποίο βγήκε πρώτα στα αγγλικά και την άνοιξη του 2021 βγήκε στα Ελληνικά. Το αναγνωστικό κοινό αγκάλιασε αυτή την προσπάθεια και έτσι αποφασίσαμε να συνεχίσουμε να προβάλλουμε το Βυζάντιο αλλά και άλλες εποχές, μέσω της ένατης τέχνης».
Τα έως τώρα έργα τους:
«Εκτός από το “Θεοφανώ: Μια Βυζαντινή Ιστορία”, σε χρονολογική σειρά έχουμε δημιουργήσει το επετειακό “1821: Η Αρχή της Επανάστασης” που πραγματεύεται τα γεγονότα με την Φιλική Εταιρεία και το ξέσπασμα της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία μέσα από την αφήγηση του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Άλλο ένα επετειακό graphic novel 256 σελίδων είναι το “1914-1922: Το Χρονικό της Μικρασιατικής καταστροφής” στο οποίο υπερισχύει η ιστορική παρουσίαση των γεγονότων. Πρόκειται για ένα από τα πιο ευπώλητα έργα μας καθώς είναι μια πρωτότυπη προσπάθεια ανάλυσης μιας μεγάλης και πολύπλοκης αλυσίδας γεγονότων που γίνεται περισσότερο κατανοητή με την συνοδεία εικόνων.
Επίσης, τα τελευταία 2 χρόνια δουλεύουμε πάνω σε ένα γιγάντιο έργο, το οποίο το εκδίδουμε σε τεύχη των 50-60 σελίδων, με τίτλο Βασίλειος Βασιλεύς. Πρόκειται για την ιστορία των νεανικών χρόνων του αυτοκράτορα Βασίλειου Β’. Μέσα από το graphic novel αποκαλύπτονται πολλές ιστορικές πτυχές εκείνης της εποχής που εκπλήσσουν ακόμα και ακαδημαϊκούς που είναι γνώστες εκείνης της εποχής και παράλληλα αντικατοπτρίζεται μέσα από το πρόσωπο του πρωταγωνιστή η θεματική πεποίθηση πως κάθετι που μας συμβαίνει, είτε θετικό είτε αρνητικό επηρεάζει τη μετέπειτα ζωή μας σε βαθμό που δεν το αντιλαμβανόμαστε. Αυτό το τελευταίο κομμάτι είναι η κεντρική ιδέα πίσω από όλα τα τεύχη τα οποία θα είναι πέντε στο σύνολο. Προς το παρόν έχουν βγει τα πρώτα τέσσερα και το επιλογικό ελπίζουμε να βγει την άνοιξη του 2025.
Τέλος, σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Νίκο Παπαμιχαήλ εκδίδουμε τη σειρά «Κατάφρακτος», η οποία είναι και η πρώτη μας έκδοση με πλοκή που μπλέκει τη φαντασία, τον τρόμο και το μυστήριο με τη Βυζαντινή εποχή. Είναι μια σειρά κόμικ με πρωτότυπο περιεχόμενο που προσφέρει κάτι το διαφορετικό σε όποιον αγαπάει την πλοκή και τη φαντασία αλλά δε θέλει να διαβάσει κάτι καθαρά ιστορικό».
Φοβηθήκατε ότι ίσως υπάρξουν αντιδράσεις για το γεγονός ότι μεταφέρεται ιστορικά γεγονότα μέσα από μια τέτοια μορφή;
«Όχι, γιατί πρώτον, πριν από εμάς είχαν βγει πολλά graphic novel με ιστορικό περιεχόμενο και δεν είχε υπάρξει κάποια αντίδραση. Το μόνο που κάναμε εμείς ήταν να το πάμε ένα βήμα πιο πέρα και να καλέσουμε πανεπιστημιακούς να γράψουν σημειώματα στα οπισθόφυλλα των βιβλίων μας και να εμβαθύνουμε λίγο παραπάνω στην βιβλιογραφία για να παρουσιαστεί μια σοβαρή δουλειά που να είναι ικανή να ψυχαγωγήσει πρωτίστως και δευτερευόντως να αποτινάξει βαθιά ριζωμένα στερεότυπα για συγκεκριμένες ιστορικές εποχές.
Από τη στιγμή που η ιστορική πιστότητα της παρουσίασης των γεγονότων και των προσώπων είναι ικανοποιητική σε βαθμό που πολλά από τα βιβλία μας είναι ψυχαγωγική επιλογή για ενήλικες αλλά και για ανήλικους τότε αισθανόμαστε ότι αυτό που κάνουμε είναι σωστό. Ιδιαιτέρως, χαιρόμαστε διπλά όταν μας έρχονται άτομα όλων των ηλικιών που μας λένε ότι πήραν για πρώτη φορά κόμικ και το είδαν με άλλο μάτι εξαιτίας της δουλειάς μας».
Ready for the medieval festival of Andravida, the once capital of the Frankish Princedom of Achaea . Behind me there’s the only medieval remnant of the town. The gothic church of Saint Sophia. pic.twitter.com/Mb8Gp5eWbV
— Byzantine Tales (@byzantinetales) July 12, 2024
Ποια είναι λοιπόν τα βήματα που ακολουθούν οι δημιουργοί και ποιες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν;
«Οι πρώτες μας δουλειές ήταν καθαρά πρωτότυπες. Με αυτό εννοώ ότι τα ιστορικά γεγονότα που αφηγούνται δεν θα ήταν και από τις πρώτες επιλογές κάποιου που θα επιθυμούσε να εκδώσει ένα ιστορικό κόμικ. Συνεπώς, οι πρώτες συζητήσεις έχουν πάντα να κάνουν με την θεματολογία και κατά πόσο αυτή μπορεί να διδάξει κάτι καινούργιο στον αναγνώστη ή να μεταφέρει κάποια κεντρική ιδέα ή κάποιο μοτίβο που αφορά τη διαχρονική φύση του ανθρώπου.
Ύστερα, δημιουργείται ένα σενάριο και με βάση αυτό δημιουργούνται τα πρώτα προσχέδια. Αυτό το κομμάτι ίσως είναι και το πιο δύσκολο και χρονοβόρο καθώς η διαδικασία εικονοποίησης ενός σεναρίου στα στενά πλαίσια λίγων σελίδων και περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου δεν είναι και τόσο απλή. Μετά την διαδικασία του προσχεδιασμού έρχεται η καλλιτεχνική παραγωγή που κρατά για ολόκληρους μήνες και έπειτα η επεξεργασία του τελικού αρχείου και η εκτύπωση.
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι ο χρόνος. Η παραγωγή ενός κόμικ απαιτεί χρόνο και υπομονή. Ειδικά εδώ στην Ελλάδα πρέπει κανείς να έχει μεράκι να το κάνει γιατί δυστυχώς δεν είμαστε μια χώρα με μεγάλη αναγνωστική βάση, πόσο μάλλον δε, αναγνωστική βάση για κόμικς. Πρέπει κάθε δημιουργός να συμβιβάζεται με το γεγονός ότι οι εκατοντάδες ώρες που αφιερώνει στο έργο του ίσως να μην αποφέρουν».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Είναι ικανό όμως το ιστορικό υπόβαθρο να παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ή χρειάζεται κάποιες φορές και ο αυτοσχεδιασμός;
«Οπωσδήποτε χρειάζεται ο αυτοσχεδιασμός. Το ιστορικό graphic novel είναι μια διαδραστική μορφή αφήγησης. Η στείρα παρουσίαση της ιστορίας δεν βοηθά καθόλου. Συνεπώς, στα μυθιστορηματικά μας έργα η αναλογία ιστορίας και μυθιστορίας είναι στο 90 με 10% αντίστοιχα.
Εδώ θέλω να προσθέσω και κάτι σημαντικό. Μετά από χιλιάδες σελίδες ιστορικής έρευνας αντιλαμβανόμαστε το γεγονός ότι και η ίδια η ιστορία, και ειδικότερα αυτή της προβιομηχανικής εποχής, βασίζεται κατά πολύ σε γεγονότα που αν δεν διασταυρώνονται από τουλάχιστον δύο ή τρεις πηγές ή κάποια αρχαιολογική ανακάλυψη τότε δεν μπορούμε να τα λάβουμε ως πλήρως αξιόπιστες ιστορικές πληροφορίες. Με πιο απλά λόγια, την ιστορία την έχουν γράψει ιστορικοί μεν, αλλά και άνθρωποι που είχαν υποκειμενική άποψη, προτιμήσεις και κίνητρα».
Και ποια είναι λοιπόν η ανταπόκριση των αναγνωστών;
«Το γεγονός ότι, παρά τις πολλές δυσκολίες, συνεχίζουμε να δημιουργούμε graphic novels εδώ και τέσσερα χρόνια πιστεύω μιλάει από μόνο του για την ανταπόκριση που έχουμε. Εκτιμούμε ιδιαιτέρως το feedback αναγνωστών που ενώ δεν είχαν τόσες ιστορικές γνώσεις, μας είπαν ότι έμαθαν πράγματα και επίσης αυτών που υποτιμούσαν το graphic novel ως σοβαρό μέσο ψυχαγωγίας να αλλάζουν γνώμη.
Τα παιδιά γενικά λατρεύουν να ακούνε ιστορίες και ιδιαίτερα ιστορίες που έχουν κάτι να τους διδάξουν όσον αφορά την ίδια τους τη ζωή. Τώρα πως κατάφερε η ιστορία να γίνει ένα μισητό/βαρετό μάθημα για ένα μεγάλο μέρος των μαθητών, δεν είναι δική μας δουλειά να το αναλύσουμε. Σε παρουσιάσεις που έχουμε κάνει σε σχολεία, θα σταθώ στο γεγονός πως η εικόνα και το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα αποτελούσε το έναυσμα να τα ξεφυλλίσουν και να τα διαβάσουν».
Ακόμα και οι ίδιοι οι δημιουργοί παραδέχονται ότι βγαίνουν κερδισμένοι από πλευράς απόκτησης περαιτέρω γνώσεων μέσω της διαδικασίας που ακολουθούν:
«Θα σταθώ στην εποχή του Βυζαντίου για την οποία αρχικά και εμείς είχαμε κάποιες επιφανειακές γνώσεις που έχει ο περισσότερος κόσμος. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου αυτές πολλαπλασιάστηκαν και μας έκαναν να εκτιμούμε ακόμα περισσότερο αυτή την εποχή καθώς πάρα πολλά επιτεύγματα της είναι σχετικά άγνωστα στο ευρύ κοινό και ακόμα πιο άγνωστη είναι η τεράστια επιρροή που είχε αυτή η εποχή στην Ελλάδα του σήμερα, και δεν αναφέρομαι στον πνευματικό τομέα που είναι και ο προφανής».
Θα μπορούσαμε λοιπόν να δούμε τη βυζαντινή ιστορία να μεταπηδά κάποια στιγμή από τα κόμικ και στη μεγάλη οθόνη;
«Εύκολα. Παρακολουθούμε ταινίες και σειρές μεσαιωνικής φαντασίας όπως το house of the dragon ή το rings of power και πιστέψτε με η ιστορία του Βυζαντίου έχει να επιδείξει σενάρια που ξεπερνούν κατά πολύ σε ενδιαφέρον ακόμα και την ίδια την φαντασία. Αυτός είναι άλλωστε και ένας λόγος που φτιάξαμε τα κόμικς.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος όμως, θέλει το Βυζάντιο να βρίσκεται σε ένα περίεργο ιστορικό πλαίσιο το οποίο πρόσφατα άρχισε να επανανακυλύπτεται και στη Δύση. Ακόμα και εδώ στην Ελλάδα η μόνη εικόνα που έχει ο μέσος άνθρωπος για το Βυζάντιο, είναι κυρίως η εκκλησιαστική του κληρονομιά. Η κοσμική καλλιτεχνική παραγωγή, τα κοσμικά κτίρια, ο ρουχισμός και ο πολεμικός εξοπλισμός του Βυζαντίου αποτελούν άγνωστα εικονικά πεδία στο ευρύ κοινό και ίσως τα κόμικ μας να έχουν μια δημοφιλία επειδή τα απεικονίζουμε όλα αυτά.
Συνεπώς, οι ξένες παραγωγές θα είχαν μεγάλη δυσκολία να αναπαραστήσουν μια εποχή για την οποία απαιτούνται αρκετά εξειδικευμένες γνώσεις. Παράδειγμα, αποτελεί η σειρά Vikings η οποία αναπαριστά τους αυτοκράτορες με παράξενο ρουχισμό και τους στρατηγούς με αρχαίες Ρωμαϊκές πανοπλίες».
Τι να περιμένουμε λοιπόν από εσάς στο μέλλον;
«Δουλεύουμε το τελευταίο τεύχος της σειράς “Βασίλειος Βασιλεύς” το οποίο θα είναι αρκετά μεγάλο και θελουμε να είναι όσο πιο εντυπωσιακό γίνεται ως ένα μικρό ευχαριστώ για όσους/ες έχουν πάρει όλη τη σειρά. Στο μέλλον φιλοδοξούμε να συνεχίσουμε με τη Βυζαντινή θεματολογία. Ιδέες έχουμε πολλές, το κυριότερο ζήτημα είναι ο χρόνος και η οικονομική διαχείριση.
Παράλληλα, εξερευνούμε και άλλες εποχές. Πρόσφατα εκδώσαμε μια Γαλλική παραγωγή για τον Μ. Αλέξανδρο που φέρει την υπογραφή καθηγητή του πανεπιστημίου της Σορβώννης. Το φέραμε ως συνδετικό κρίκο για μια πολύ ενδιαφέρουσα δική μας παραγωγή που ετοιμάζουμε σχετικά με την Ελληνιστική περίοδο. Το τελευταίο θα είναι έτοιμο τον Σεπτέμβριο και όπως με τα άλλα graphic novel μας θα έχει πολλά άγνωστα ιστορικά στοιχεία και μια όμορφη πλοκή που αυτή τη φορά όμως θα συγκλίνει περισσότερο προς το μυθιστόρημα λόγω της έλλειψης πηγών στο ιστορικό πλαίσιο που λαμβάνει χώρα».
Βρες τους «Byzantine Tales»
Website: Byzantinetales.com
Facebook: Byzantine tales
Instagram: byzantine__tales
Pinterest: Theophano a Byzantine tale
YouTube: Byzantine Tales
