Η Δέσπω

Μια από τις μεγαλύτερες ντάμες του ελληνικού σινεμά και θεάτρου. Αγαπημένη φίλη της Μελίνας, μούσα του Γούντι Άλλεν, βασίλισσα στο ΚΘΒΕ. Γύρισε 38 ταινίες, βασικό στέλεχος το Εθνικού Θεάτρου, έκανε καριέρα στην Αμερική και λατρεύτηκε για δεκαετίες. Γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου 1916  και πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου 2004.

Η συνέντευξη αυτή έγινε τον Νοέμβριο του 1996 στο σπίτι της Ελένης Λαζαρίδου, στενής φίλης της Δέσπως Διαμαντίδου. Στο σπίτι αυτό περνούσε τις περισσότερες από τις μέρες της στη Θεσσαλονίκη, καθώς και τις πρώτες μέρες της αρρώστιας της. Καθισμένη αναπαυτικά σε μια πολυθρόνα χάιδευε στοργικά δυο γάτες.

-Χρειάζονται αγάπη, ξεκίνησε γελώντας.

-Εσείς είστε χορτασμένη από αγάπη;

-Νομίζω πως ναι. Είχα πάντα τόσους ανθρώπους να με αγαπούν. Τόσους πολλούς φίλους.

-Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;

-Γεννήθηκα στον Πειραιά. Είχα μια γερμανίδα νταντά, από όπου πήρα και μια γερμανοτραφή ανατροφή και αργότερα όταν πήγα σε γερμανικό σχολείο πήραμε γαλλίδα νταντά και έτσι έμαθα τόσες γλώσσες.

-Η οικογένεια σας ήταν εύπορη να υποθέσω; Σας άνοιξε δρόμους;

-Ήταν ευκατάστατη. Αυτό βέβαια δεν με βοήθησε με το θέατρο. Δεν είχαν καμιά δουλειά με το θέατρο. Όταν τους το είπα σεβάστηκαν την επιλογή μου, το αντιμετώπισαν καλά αλλά δεν μπορούσαν να με βοηθήσουν. Μόνη μου τα κατάφερα. Πήγαινα πολύ με τη μητέρα μου σε συναυλίες και παραστάσεις και κει μου μπήκε το σαράκι. Ο πατέρας μου ήταν ένας πολύ πολιτισμένος άνθρωπος. Δεν είχα δυσκολίες να του το πω. Με μεγάλωσε σαν αγόρι και με άφηνε πάντα να κάνω ότι θέλω.

-Το θέατρο το αγαπήσατε, όμως το σινεμά σας ανέδειξε.

-Όχι το σινεμά. Ο Ντασέν. Μετά ήρθαν τα Φανάρια και ακολούθησαν τέλος οι ξένοι. Πήγα και δεκαπέντε χρόνια στην Αμερική. Έμεινα πολύ ομολογουμένως. Όμως δεν ήθελα να μείνω για πάντα. Έκλεισε ο κύκλος το 75, γύρισα, πήγα άλλα τρία χρόνια και μετά πηγαινοερχόμουν μέχρι να αποφασίσω να μείνω οριστικά.

-Πώς ήταν οι ξένοι εκείνη την εποχή απέναντι σας;

-Επιφυλακτικοί. Ξέρετε το πρόβλημα της γλώσσας είναι μεγάλο. Πρέπει πάντα να τύχει η κατάλληλη στιγμή, η κατάλληλη συγκυρία. Εμείς πήγαμε με ένα έργο, με ένα ρόλο που είχε τεράστια επιτυχία. Στην Αμερική πρέπει να σε ζητήσουν, δεν πας ποτέ να ζητήσεις εσύ.

-Ζήσατε τόσα χρόνια στο Broadway. Υπάρχει η λάμψη που φανταζόμαστε;

-Όχι πιστεύω. Οι άνθρωποι είναι πιο απλοί. Ζουν απλούστερα από δω. Δουλεύουν πιο σκληρά γιατί ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος. Αλλά ξέρεις πως ότι πάρεις, ότι κερδίσεις είναι δικό σου. Έκανα σπουδαίους φίλους εκεί. Μου άνοιξαν τα σπίτια τους και το εκτιμώ.

-Είχατε μια περσόνα διαφορετική από τις γυναίκες της εποχής που ήταν μόδα στο σινεμά. Σας δυσκόλεψε αυτό;

-Αυτός ήταν ο λόγος που δεν με παίρνανε να παίξω. Με πήρανε αργά. Χρειάστηκε να με ανακαλύψει ο Ντασέν. Το στυλ μου στάθηκε εμπόδιο. Εδώ δεν παίρνανε τη Μελίνα θα μου πείτε. Μετά έσπασε ο πάγος. Άρχισαν να με φωνάζουν και ξεκίνησα να παίζω διαφορετικά πράματα από τις άλλες.

-Κινδυνέψατε ποτέ να τυποποιηθείτε;

-Πήγανε να με τυποποιήσουνε. Επειδή έπαιξα μια πόρνη ήθελαν να με βάζουν να παίζω όλο την πόρνη συνέχεια. Είπα δεν γίνεται. Μερικοί νόμιζαν ότι είμαι σκληρή σαν γυναίκα γιατί έπαιζα τη σκληρή. Ευτυχώς ο κόσμος με αγαπούσε. Με σταματούσαν στο δρόμο. Προσπάθησα να τα παίξω όλα. Ξέρετε σε μια μικρή χώρα δεν έχεις πολλά να διαλέξεις. Τα κάνεις όλα. Στο σινεμά θυμάμαι το ‘’Ποτέ την Κυριακή’’. Είχε το κλίμα της χαράς της ζωής. Ο Ντασέν είχε μια ωραία ματιά για την Ελλάδα. Δημιούργησε τον τουρισμό με αυτό το φιλμ. Μετά φύγαμε. Μείναμε όλοι έξω, έψαξα δουλειά και ευτυχώς βρήκα και δούλεψα καλά στην Αμερική.

-Η Μελίνα είναι από τα πιο μεγάλα κεφάλαια της ζωής σας.

-Αγαπούσε όλο τον κόσμο ξέρετε. Μετά το χαμό της ήρθε το τέλος των μύθων. Ο θάνατος της είναι κάτι που δεν μπορώ να το ξεπεράσω. Μου λείπει ο καφές που πίναμε, τα λόγια μας. Η Μελίνα ήταν απαισιόδοξος άνθρωπος από κέφια αλλά έψαχνε πάντα λύσεις. Μου λείπει. Αναγκάζομαι να συμβιβάζομαι και να συνεχίζω.

-Η εμπειρία Γούντι Άλεν;

-Φανταστική. Δούλευε με δικό του τρόπο. Χωρίς κείμενο. Αυτοσχεδιάζαμε. Είναι έξυπνος και πολύ συνεσταλμένος. Το αγάπησα πολύ. Και αυτά που λένε για τα κοριτσάκια δεν τα πιστεύω. Του άρεσαν πάντα όχι παιδούλες αλλά θεόρατες γυναίκες, σαν Γερμανίδες Βαλκυρίες.

-Η ζωή σας φέρθηκε καλά;

-Μου τα ‘φερε όλα χωρίς δυσκολίες. Έπρεπε όμως και να προσέχω. Όταν μου έδιναν ένα ρόλο να δω αν μου πάει. Πώς να ζητήσω να παίξω μια τρελή αμερικάνα από το Μπρούκλιν; Έπρεπε να μουν μια ξένη. Έτσι έπαιρνα τους ρόλους. Δεν σε παίρνουν έξω σε πράματα που δεν ταιριάζεις γιατί ρισκάρουν λεφτά. Έκανα δέκα ταινίες εκεί και δέκα θέατρα και δέκα τηλεοπτικά. Η τηλεόραση τους δεν είναι η καλύτερη του κόσμου. Αλλά και παντού φορά την ίδια μάσκα. Δεν βλέπω πια τη βαρέθηκα. Χάλασε ακόμα περισσότερο. Βλέπω σινεμά και θέατρο. Έχει περάσει παντού ένας οδοστρωτήρας. Επηρέασε τόσο πολύ και ο αμερικάνικος κινηματογράφος. Τον μιμήθηκαν τόσο πολύ. Φτάσαμε πάτο. Δεν ξέρω τι θα γίνει. Είναι δύσκολο να υπάρξει κάτι διαφορετικό. Στην Ευρώπη δούλεψα στο Παρίσι που κάναμε την ‘’Υπόσχεση την αυγή’’ και στη Γερμανία που κάναμε τα ‘’Μαύρα τριαντάφυλλα για τη νύφη’’. Ο κόσμος με αντιμετώπισε το ίδιο. Δεν δέχομαι αυτό που λένε ότι ο κόσμος είναι αλλιώτικός εδώ. Ο οδοστρωτήρας που λέγαμε.

-Σας ακούω απαισιόδοξη.

-Δεν βλέπω πια νέες ιδέες, κανένα φως. Βλέπω δύσκολους καιρούς να έρχονται για όλους. Γι αυτό χαίρομαι που φεύγω τώρα και δεν φτιάχνω την καριέρα μου. Δεν ξέρω αν θα δούμε ξανά φως. Περιμένω. Βλέπετε γίνανε και όλα τόσο απότομα. Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, τα Βαλκάνια, οι πρόσφυγες. Εγώ τα αγαπώ πολύ τα Βαλκάνια και ένοιωθα πάντα Βαλκάνια. Αλλά αργούν να συνέλθουν. Δεν είμαι απαισιόδοξη. Πιστεύω σε αυτό που οι άγγλοι λένε The matter of fact. Αντικρύζω την πραγματικότητα όπως είναι.

-Γεννιέται τίποτε καλό;

-Οι νέοι φίλοι. Δεν περιορίστηκα ποτέ σε αυτό. Το τραγικότερο που έζησα είναι όταν έχασα ανθρώπους που αγαπούσα. Με συγκλόνισε. Μου πεθάνανε και πολλοί άνθρωποι στην Αμερική από AIDS. Μου είναι δύσκολο να γυρίσω εκεί. Με δυσκολεύει που δεν τους ακούω πια στο τηλέφωνο. Περιμένω να χτυπήσει να μου μιλήσουν. Είπα και στο γιο μου που είναι καθηγητής πανεπιστημίου, Βυζαντινολόγος στην Αμερική εγώ δεν ξανάρχομαι. Να έρχεσαι εσύ. Από την άλλη δεν θέλω να του επιβάλω κάτι. Παιδιά δεν έχει αλλά δεν του γκρινιάζω. Βλεπόμαστε ένα μήνα το χρόνο. Δεν θέλω να του γκρινιάζω. Δεν θυμώνω ποτέ με πράγματα. Καμιά φορά αγανακτώ αλλά προσπαθώ να τα καταλαγιάζω. Έκανα ότι ήθελα, δεν έχω παράπονο. Αγάπησα πολύ τα ταξίδια. Ήταν η ζωή μου. Στα ταξίδια πήγαινα πάντα πιο πίσω από κει που πάνε οι τουρίστες. Ήθελα να δω τα πράγματα βαθύτερα. Να γνωρίσω ανθρώπους.

-Μοιάζετε άνθρωπος που δεν σας ενδιέφερε ποτέ η λάμψη.

-Καθόλου. Δεν μπορούσα να κυνηγήσω τη ζωή που συνεπάγονταν όλα αυτά. Όσα ακολουθούσαν τη δημοσιότητα. Εξάλλου τότε ούτε δημόσιες σχέσεις υπήρχαν. Η Βουγιουκλάκη τις ξεκίνησε. Δεν το επιζητούσαμε τότε. Έλεγα στη Μελίνα δεν θέλω πια να παίξω. Χόρτασα. Ότι ήθελα το έπαιξα. Σήμερα δεν υπάρχουν μεγάλοι ηθοποιοί με προσωπικότητα. Ο Τζόν Γουέιν, η Μάρλεν Ντίντριχ δεν βγαίνουν πια. Ίσως και να μην τους θέλουν πια, γι αυτό δεν βγαίνουν. Ακόμα και γω τέλειωσα τον κύκλο μου. Είπα ως εδώ. Τελειώνει. Καλά παίξαμε, καλά ζήσαμε, ας καθίσουμε να ξεκουραστούμε. Δεν έχω πίκρα για το τέλος. Αντιμετωπίζω την πραγματικότητα. Είναι πολύ άσχημο για τον ψυχικό σου κόσμο να γραπωθείς από μια εικόνα.

*Γεννήθηκε στην Καστέλλα του Πειραιά, όπου και μεγάλωσε. Ήταν εγγονή του μηχανικού Σπυρίδωνα Κριτσιλή (ή Κριτσίλη), ο οποίος διατέλεσε πολλές φορές και βουλευτής. Κατά τα παιδικά της χρόνια υπήρξε στενή φίλη του -επίσης Πειραιώτη- Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος ως αρκετά μεγαλύτερός της, την είχε υπό την φροντίδα του.Αργότερα, η οικογένειά της μετακόμισε στην Αθήνα, στο Κολωνάκι και η Διαμαντίδου πήγε στη Γερμανική Σχολή Αθηνών, από όπου και αποφοίτησε.

Η Δέσπω Διαμαντίδου είχε ιδιαίτερη αγάπη στη μελέτη και τα βιβλία, καταφεύγοντας σε αυτά με κάθε ευκαιρία, αφού κατά δήλωσή της διάβαζε συνολικά πέντε ως έξι ώρες καθημερινά, ακόμα και ανάμεσα στις παραστάσεις. Μιλούσε τέσσερις ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ρωσικά), κάτι που τη βοήθησε στη μετάφραση πλήθους ξένων θεατρικών έργων, με την οποία επίσης ασχολήθηκε, χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία.

Από τον γάμο της με τον επίσης ηθοποιό Ανδρέα Φιλιππίδη απέκτησε ένα γιο.

Την άνοιξη του 1967 η Δέσπω Διαμαντίδου είχε συμμετάσχει σε θεατρική περιοδεία στις ΗΠΑ ανεβάζοντας το έργο “Illya Darling” (θεατρική μεταφορά της ταινίας “Ποτέ την Κυριακή”) στο Θέατρο Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής της έγινε στην Ελλάδα το απριλιανό πραξικόπημα. Η Διαμαντίδου αποφάσισε να μην ξαναγυρίσει στην Ελλάδα υπό αυτές τις συνθήκες και παρέμεινε “εξόριστη” στις ΗΠΑ ως τη μεταπολίτευση, αφού γύρισε στην Ελλάδα μόλις αργά το καλοκαίρι του 1974. Αξιοσημείωτη στο πλαίσιο της παρουσίας της στις ΗΠΑ είναι η συμμετοχή της το 1975 στην ταινία του Γούντι Άλεν Ο ειρηνοποιός, υποδυόμενη τη μητέρα του πρωταγωνιστή.[8] Σταθμό στην καριέρα της αποτέλεσε η συμμετοχή της το 1960 στην ταινία Ποτέ την Κυριακή του Αμερικανού σκηνοθέτη Ζυλ Ντασέν με πρωταγωνίστρια τη Μελίνα Μερκούρη, που υπήρξε αδελφική φίλη της.

Κηδεύτηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 2004 στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών