H Δήμητρα Τσάκου κι αυτός που έκανε ό,τι ήθελε

Η Δήμητρα Τσάκου μας συστήνει την παράσταση, «Αυτός που έκανε ό,τι ήθελε» για τη σύλληψη και τη σκηνοθεσία της οποίας, οφείλεται η ίδια. «Αυτός που έκανε ό, τι ήθελε» είναι ένας σύγχρονος άνθρωπος εγκλωβισμένος σε μια εγωιστική ουτοπία που άγεται και φέρεται με μοναδικό σκοπό την ικανοποίηση του θεοποιημένου του εγώ. Παραδόξως πως, κατορθώνει να επιβιώνει και να ελίσσεται, δημιουργώντας στον θεατή μια αίσθηση ονείρωξης, ταυτόχρονα θαυμασμό, αλλά και φθόνο. Το κύριο ερώτημα που διατρέχει την παράσταση είναι το κατά πόσο τελικά είναι «ελεύθερη» η ελεύθερη βούληση. «Εγώ θα αρκεστώ να πω πως σε μια εποχή που όντως η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου έχει καταστρατηγηθεί όσο ποτέ, το γεγονός ότι μας απασχολεί και συζητάμε γι’ αυτήν, αποτελεί από μόνο του μια πράξη επαναστατική.»

«Αυτός που έκανε ό,τι ήθελε». Άνθρωπος της σύγχρονης κοινωνίας ή ο τύπος ανθρώπου που συναντάμε σε κάθε κοινωνία. Ο συγκεκριμένος ήρωας ανήκει στην σύγχρονη κοινωνία και αναφέρεται στο σήμερα, παρόλα αυτά θα μπορούσε να ανήκει σε οποιαδήποτε κοινωνία και οποιαδήποτε ιστορική εποχή, καθότι ο προβληματισμός σχετικά με την ελεύθερη βούληση διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία ανά τους αιώνες.

Ο σημερινός άνθρωπος πολλές φορές ζει τη ζωή του  αδιαφορώντας αν γύρω του ξεσπά πόλεμος, αν έξω από την πόρτα του άνθρωποι πεινούν. Νομίζω πως είναι φύση αδύνατο να διαφοροποιηθεί κανείς από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, αφού όλοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, είμαστε μέρος αυτής. Παρόλα αυτά δεν νομίζω πως ήταν αυτή η προσωπική μου αφετηρία. Πιο πολύ με ιντρίγκαρε η σκέψη του να δημιουργήσω έναν ήρωα που θα μπορούσε εν δυνάμει να πράττει κατά βούληση, χωρίς να λαμβάνει υπόψην του κανέναν και τίποτα. Ας πούμε ότι ήταν μια ανάγκη για ονείρωξη μέσα στην άγρια πραγματικότητα.

«Αυτός που έκανε ό,τι ήθελε» ένας άνθρωπος εγκλωβισμένος σε μια εγωιστική ουτοπία. Προφανώς. Πρόκειται για έναν, όπως αγαπώ να τον αποκαλώ εγωιστή ηδονιστή (ορισμός του Hobbes), που στόχος του είναι η ικανοποίηση όλων των επιθυμιών του διαπαντός. Ωστόσο, μια τέτοια υβριστική συμπεριφορά αναπόφευκτα επιφέρει την τίση, θέλοντας να υπενθυμίσει στον άνθρωπο τις πεπερασμένες δυνατότητες του και την ανάγκη του για συνύπαρξη της ατομικής του ωφέλειας με την συνολική.

Πάνω στην σκηνή. Θα παρακολουθήσετε την ιστορία ενός ανθρώπου του σήμερα, που ζει ανάμεσα μας και κατορθώνει κατά κοινώς λεγόμενο να κάνει ό,τι θέλει, αψηφώντας τους κοινωνικούς και νομικούς θεσμούς, το φιλικό και κοινωνικό περιβάλλον. Αυτή είναι η πρώτη εικόνα με την οποία θα έρθει σε επαφή ο θεατής. Σταδιακά ωστόσο, αρχίζει και ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας προσπαθώντας να ανακαλύψουμε πως και γιατί συμβαίνει αυτό. Καθοριστικό ρόλο θα παίξει η σχέση που έχει ο άνθρωπος αυτός με έναν επιστήμονα φυσικό, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στο να αποδείξει πως η ελεύθερη βούληση μπορεί να προβλεφθεί. Τότε όμως είναι που μπαίνει εντελώς απρόοπτα στη ζωή του μια γυναίκα, που αποτελεί το αντίπαλο δέος. Εκπροσωπεί όλους εκείνους τους ανθρώπους που ζουν μέσα από τους άλλους και για τους άλλους και αυτό είναι που θα αλλάξει τελείως τα δεδομένα της ζωής του. Όλα τα παραπάνω το κοινό θα έχει την ευκαιρία να τα παρακολουθήσει με διάφορους αφηγηματικούς τρόπους, όχι μόνο μέσα από τον λόγο, αλλά και μέσα από τον συμβολισμό και τις τεχνικές του σωματικού θεάτρου, καθώς το σώμα χρησιμοποιείται συχνά ως αφηγηματικό μέσο κατά τη διάρκεια της παράστασης.

Η αφίσα είναι έργο του Σύριου εικαστικού, Fadi Yagizi. Με τον Fadi Yagizi ήρθαμε σε επαφή μέσο του ευρύτερου φιλικού περιβάλλοντος, με αφορμή την έκθεσή του στο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης τον περασμένο Οκτώβριο, στα πλαίσια των εκδηλώσεων «Πρόσφυγες της τέχνης», όπου και συμμετείχα στην έναρξη των εγκαινίων της έκθεσης με ένα θεατρικό δρώμενο. Πρόκειται για έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, από τους πιο σημαντικούς του αραβικού κόσμου και για έναν εξαιρετικό άνθρωπο, με τον οποίο από την πρώτη στιγμή είχαμε μια ιδιαίτερη καλλιτεχνική χημεία. Όταν ήρθα σε επαφή με το εν λόγω έργο θεώρησα ότι απεικονίζει απόλυτα τον ήρωα που έχω δημιουργήσει και ο Fadi με μοναδική γενναιοδωρία μου επέτρεψε την χρήση του. Πιστεύω και εύχομαι πως είναι μια συνεργασία  και μία διαπροσωπική σχέση που θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

«Κύκλωμα Τέχνης».

Το «Κύκλωμα Τέχνης» είναι ένας νεοσύστατος πολιτιστικός οργανισμός της Θεσσαλονίκης, στον οποίο συμπράττει μια πλειάδα καλλιτεχνών και ανθρώπων των γραμμάτων, με πρώτη του θεατρική δράση την παράσταση «Αυτός που έκανε ό,τι ήθελε». Στόχος του είναι αφενός η προώθηση και επικοινωνία της τέχνης του θεάτρου στο ευρύ κοινό μέσα από τη δημιουργία και διοργάνωση θεατρικών παραστάσεων, και αφετέρου η συνύπαρξη και ανάδειξη όλων των μορφών της τέχνης (των εικαστικών, του χορού, της μουσικής)  με ποικίλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο καλλιτεχνικό κύκλωμα στη Θεσσαλονίκη, ένα «Κύκλωμα Τέχνης».

Ελευθερία και ελεύθερη βούληση.

Η αίσθηση ότι έχεις το δικαίωμα της επιλογής, ότι μπορείς ανά πάσα στιγμή να παρέμβεις στη ζωή σου και να αλλάξεις την ροή των γεγονότων, μια αέναη ανάγκη για αυτοπροσδιορισμό.

Αν ρωτήσουμε το μέσο Έλληνα αυτή την περίοδο για το αν κάνει ό,τι θέλει, μια μητέρα, ένα παιδί, έναν εργαζόμενο θα πάρουμε μάλλον αρνητικές απαντήσεις.

Πρόκειται για ένα ερώτημα που απασχολεί την φιλοσοφική και επιστημονική κοινότητα από καταβολής κόσμου με αντικρουόμενες απόψεις που η κάθε μία φέρει τη δική της αλήθεια. Εγώ θα αρκεστώ να πω πως σε μια εποχή που όντως η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου έχει καταστρατηγηθεί όσο ποτέ, το γεγονός ότι μας απασχολεί και συζητάμε γι’ αυτήν, αποτελεί από μόνο του μια πράξη επαναστατική.

«Αυτός που έκανε ό,τι ήθελε» προφανώς σταμάτησε να το πράττει από τον αόριστο του ρήματος. Δεν ξέρω αν σταμάτησε τελικά να το πράττει, ξέρω σίγουρα πως άλλαξε οπτική απέναντι στα πράγματα. Και σε αυτό συνετέλεσαν αφενός η ουσιαστική συνύπαρξη με τον Άλλο, μέσα από την συνάντηση του με αυτή τη γυναίκα και αφετέρου η αποδοχή της οδύνης, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής.

Η παράσταση: «Αυτός που έκανε ό,τι ήθελε» πράττει κατά βούληση, χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό ή κοινωνικό περιορισμό. Αν και αποτελεί έναν άνθρωπο του σήμερα, χωρίς κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, παρόλα αυτά συμπεριφέρεται ανάλογα με την διάθεση του, αψηφώντας τόσο τις κοινωνικές και πολιτικές δομές, όσο και το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Παραδόξως πως, κατορθώνει να επιβιώνει και να ελίσσεται, δημιουργώντας στον θεατή μια αίσθηση ονείρωξης, ταυτόχρονα θαυμασμό, αλλά και φθόνο. Σταδιακά, ωστόσο, αρχίζουν να δημιουργούνται αμφιβολίες για το κατά πόσο αυτή η δύναμη της θέλησης πηγάζει από τον ίδιο ή είναι υποκινούμενη. Ένας επιστήμονας, με τον οποίο ο άντρας συνδέεται από παλιά, θα παίξει καταλυτικό ρόλο στο ερώτημα αυτό.

Ωστόσο, μια γυναίκα που μπαίνει με το έτσι θέλω στη ζωή του, θα ανατρέψει εντελώς τα δεδομένα. Άραγε ο άνθρωπος αυτός κάνει πραγματικά ό,τι θέλει; Και με ποιον τρόπο θα πληρώσει τις συνέπειες των πράξεων του, που είναι αναπόφευκτες;

Η θεματική Το κύριο ερώτημα που διατρέχει την παράσταση είναι το κατά πόσο τελικά είναι «ελεύθερη» η ελεύθερη βούληση. Με άλλα λόγια, είναι το θέλω μας στην σύγχρονη κοινωνία ετεροκαθοριζόμενο και αν ναι, από ποιους παράγοντες επηρεάζεται; Η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται από εξωτερικούς παράγοντες ή από μια ατομική πράξη θέλησης; Διαμορφώνουν άραγε τα γονίδια τις κοινωνικές μας επιθυμίες; Το δίκαιο και η ηθική είναι αιτήματα της φύσης ή των κοινωνικών θεσμών; Μπορεί ο άνθρωπος να πάρει μέρος στην δημιουργία του και να αυτοπροσδιοριστεί; Και κατ’ επέκταση, υπάρχει τελικά τρόπος να κάνουμε ό,τι θέλουμε;

Ελεύθερη βούληση: κατασκευασμένη αλήθεια ή αναγκαία ψευδαίσθηση;

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ: www.viva.gr, Public, Παπασωτηρίου, Seven spots, Ιανός, Reload και στα ταμείο του Θεάτρου Αυλαία και του BlackBox ΩΡΕΣ ΤΑΜΕΙΟΥ: Τετάρτη – Κυριακή 10:30-13:30, 17:30-21:00

*15/2-15/3, Θέατρο Αυλαία, Ώρες: Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00, Τηλ. 2310 237700