Δημήτρης Νικολούδης: Aπό τα 10 βήματα στην άμμο, στην άκρη του δρόμου

Ο ξεχωριστός ερμηνευτής Δημήτρης Νικολούδης επιστρέφει στη δισκογραφία με τον ολοκληρωμένο δίσκο «Στην άκρη του δρόμου» (εκδόσεις Μετρονόμος), ένα βιβλίο-cd με δεκατρία τραγούδια που έγραψαν γι’ αυτόν φίλοι και συνεργάτες όπως χαρακτηριστικά λέει στη συνάντηση μας.

Με αφορμή την παρουσίαση του δίσκου στη Θεσσαλονίκη και τις συναυλίες με συνεργάτες του για πέντε Σάββατα στο καφέ «Ζώγια – Βιβλίο, τσάι και συμπάθεια», ο Δημήτρης Νικολούδης μιλάει στην Parallaxi για όλη τη ζωή του και μία πορεία γεμάτη τραγούδια και σπουδαίες συναντήσεις.

Από τον πρώτο του δίσκο με τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου, τη συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη, τα χρόνια στα «Δέκα βήματα στην άμμο» που τον καθόρισαν, τον Μάνο Χατζιδάκι, την Λίνα Νικολακοπούλου, την ΕΡΤ που εργάζεται 30 χρόνια μέχρι τα καινούρια τραγούδια του.

Μια πορεία γεμάτη τραγούδια και ανθρώπους που καθόρισαν την καριέρα του Δημήτρη Νικολούδη, σε μία πόλη που άλλαξε με τη φωνή του…

Από τα Βασιλικά σε μεγάλες σκηνές και μεγάλα τραγούδια. Πώς ξεκίνησε αυτή η σχέση σας με τη μουσική;

Από μικρό παιδί στα Βασιλικά, ήμουν σε μια οικογένεια που το τραγούδι υπήρχε ως ψυχαγωγία, ως διασκέδαση. Όλη η οικογένεια μου είχε σχέση με το τραγούδι χωρίς όμως να είναι κάποιος μουσικός ή τραγουδιστής αλλά το τραγούδι ήταν ένα μέρος της ζωής, της καθημερινότητας τους. Δηλαδή καθόταν να φάνε και κυρίως τις Κυριακές θυμάμαι να υπάρχει πάντα ένα τραγούδι, υπήρχε ραδιόφωνο. Έτσι εγώ, από πολύ μικρός, εθίστηκα σε αυτό το πράγμα. Άρχισα να αγαπάω πάρα πολύ τα τραγούδια και άρχισα να κάνω σενάρια στα παιδικά μου, ακόμα, όνειρα για το πώς θα βρεθώ σε αυτόν τον χώρο. Εκεί κάπου στα μαθητικά χρόνια και επειδή όλοι στην οικογένεια μου έλεγαν πόσο ωραία τραγουδάω και με έβαζαν να λέω τραγούδια, το θεώρησα κάπως φυσιολογικό πως πρέπει να ασχοληθώ. Τότε με κάποιους φίλους κάναμε αυτά τα γνωστά παιδικά συγκροτήματα, κυρίως φωνητικά θυμάμαι γιατί δεν είχαμε ακόμα όργανα στα χέρια μας. Σιγά σιγά λοιπόν, αυτό το πράγμα εξελίχθηκε. Άρχισα να ακούω πάρα πολύ ραδιόφωνο, άρχισα να ξεχωρίζω τους συνθέτες και τα είδη των τραγουδιών. Από το δημοτικό δηλαδή που κυριαρχούσε στα γλέντια των Βασιλικών, πέρασα στο λεγόμενο λαϊκό και έντεχνο, έγινε και η μεταπολίτευση όταν ήμουν ακόμα μαθητής στο γυμνάσιο και σίγουρα υπήρχε τότε ένας πλούτος ακουσμάτων και αυτό με επηρέασε πάρα πολύ. Και όχι μόνο με επηρέασε αλλά και με καθόρισε θα έλεγα.

Και μετά η συνέχεια για εσάς είναι το Ωδείο;

Όταν ήρθα από τα Βασιλικά στη Θεσσαλονίκη, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να πάω στο Ωδείο γιατί θεώρησα πως έπρεπε να αποκτήσω μια γνώση γύρω από αυτό που αγαπούσα. Παρόλο που έκανα πολλές δουλειές τότε για να επιβιώνω, θεωρούσα πάντα πως αυτός είναι ο δρόμος μου. Ο δρόμος δηλαδή της μουσικής, του τραγουδιού. Έτσι από πολύ μικρός, βρέθηκα να τραγουδάω παίρνοντας κάποια χρήματα. Δε μπορώ να πω ότι έβγαζα καλά χρήματα, είχα όμως κάποια αμοιβή. Σε αυτό συντέλεσαν πάρα πολύ και οι συναντήσεις που είχα στο Ωδείο με πάρα πολλά παιδιά όπου η μία γνωριμία έφερνε την άλλη και κάποια στιγμή βρέθηκα σε συναυλίες με κάποια συγκροτήματα και καθοριστική στιγμή ήταν τα «Δέκα Βήματα στην άμμο»

Τα δέκα βήματα στην άμμο έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη πορεία σας νομίζω ώστε να σας δώσουν την ώθηση για να ασχοληθείτε με το τραγούδι. Τι θυμάστε από εκείνη την περίοδο των φοιτητικών χρόνων;

Υπήρχαν βέβαια και δύο τρία άλλα στέκια πριν που πέρασα για μία σεζόν και ίσως και για λιγότερο σε κάποια από αυτά γιατι ίσως δεν είχαν προσωπικότητα αυτά τα στέκια ή δεν ταιριάζαν τα χνώτα μας με τους ανθρώπους που τα είχαν. Στα Δέκα βήματα όμως, ήταν σημαντικό αυτό που έγινε. Με τον κ. Τσιλινίκο που ήταν ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού, αμέσως δέσαμε και έμεινα εκεί θυμάμαι για πέντε σεζόν. Πέντε χρόνια! Ήταν πολύ καθοριστικό το μαγαζί, η παρουσία μας, τα παιδιά που παίξαμε… Πέρα από το ότι ήταν πολύ όμορφα, γιατι ήταν και τα χρόνια της νιότης μας, είχαν και μία ουσία για εμάς. Τότε ήταν που όλο αυτό πήρε για μένα τον δρόμο του. Ήταν συνειδητό και ήξερα πως αυτό θα κάνω και τα επόμενα χρόνια. Απλά ήταν πολύ καλές οι συνθήκες στα Δέκα βήματα που επέμενα εκεί να δουλέυω παρόλο που είχα διάφορες προτάσεις και για καλύτερα χρήματα αλλά και για άλλους δρόμους.

Ήταν τότε και μία άλλη περίοδος για την πόλη και τους ανθρώπους της;

Νομίζω πως κάθε γενιά κάπως ζει τις περιόδους της πόλης στην οποία περνάει τη ζωή του. Η ιστορία μετά τα καθορίζει αυτά και τα τοποθετεί αξιολογικά. Νομίζω όμως ότι η δεκαετία του ’80 για την πόλη ήταν πραγματικά σημαντική και ξεχωριστή, γιατί είχε πάρα πολλά στέκια και είχε και πάρα πολλές ομάδες, είτε μουσικές είτε καλλιτεχνικές και θεατρικές και κάποια στέκια διανοούμενων τα οποία ήταν πραγματικά πηγή δημιουργίας και δίνανε στη πόλη αυτό το κάτι παραπάνω. Το κάτι ξεχωριστό.

Ήταν και η εποχή που δημιουργήθηκε και η περίφημη σχολή της Θεσσαλονίκης άλλωστε

Σε αυτό, νομίζω, για τον χώρο του τραγουδιού, έπαιξε καθοριστικό ρόλο ο Νίκος Παπάζογλου. Όταν έκανε «Τα τραγούδια της γυφτιάς» και «Τα Δήθεν» τα ηχογράφησε εδώ, στο στούντιο το δικό του και ο ίδιος παρέμενε εδώ. Δηλαδή, το εφαλτήριο των εξορμήσεων του ήταν η Θεσσαλονίκη. Έτσι λοιπόν κι εμείς, οι κάπως νεότεροι σκεφτήκαμε ότι ορίστε, αφού το έκανε ο Νίκος γιατι να μη μπορούμε κι εμείς. Έτσι λοιπόν, μείναμε στη πόλη, είχαμε πια και στούντιο για να γράψουμε που παλιά έπρεπε να πας στην Αθήνα για να ηχογραφήσεις τα τραγούδια σου. Εγώ μάλιστα, στις αρχές μου πρόλαβα και το πρώτο πρώτο Αγροτικόν (στούντιο του Νίκου Παπάζογλου) που ήταν στην Παπάφη γιατι το Αγροτικόν που μετέπειτα μεγαλούργησε ήταν το παλιό κτήριο της ΜΕΝΤ. Νομίζω λοιπόν πως ήταν πολύ σημαντικό αυτό που έκανε τότε ο Παπάζογλου, μας έδειξε τον δρόμο κι εμείς εδώ είχαμε μετά κάτι ως σημαδούρα.

Πρώτος δίσκος, το «Αιώνιο Παράπονο» με τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου! Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;

Στο τέλος του ’80 κάπως είχαν ξεκαθαρίσει τα πράγματα και είχε γίνει μία παρέα που παίζαμε σε διάφορα στέκια μαζί και ανταμώναμε. Εγώ, ο Ζερβουδάκης, ο Μάλαμας, η Μαρία Φωτίου, ο Καζαντζής, ο Κώστας Πρατσινάκης… Τότε αρχίσαμε να ανταλλάσουμε κουβέντες του τύπου ξέρεις, έφτιαξα ένα τραγούδι και σκεφτόμουν τη φωνή σου, πάμε να το δοκιμάσουμε και τέτοια. Άρχισε δηλαδή κάτι να γίνεται. Εκείνη την περίοδο, εγώ γνώρισα έναν πολύ σπουδαίο μουσικό, τον Σαράντη Κασσάρα, που με έφερε σε επαφή με μια δισκογραφική εταιρία και αρχίσαμε να ψάχνουμε υλικό. Τότε, σκέφτηκα τα τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου που υπήρχαν σε μια κασέτα χωρίς μάλιστα συνοδεία μουσικής. Τα είχε κάνει ο ίδιος από τις εκδόσεις Διαγώνιος, Η Μικρή Πινακοθήκη Διαγώνιος ήταν άλλωστε ένα σημείο επίσης συγκέντρωσης ανθρώπων του πολιτισμού τότε. Ο Χριστιανόπουλος είχε δώσει τότε χώρο σε ζωγράφους, σε εικαστικούς, σε ποιητές, σε συγγραφείς. Εκεί λοιπόν, μαζεύονταν πολύς κόσμος και γινόντουσαν διάφορες συναντήσεις. Με θράσος θα έλεγα και θάρρος, πιστεύοντας ότι κάνω πολλά πράγματα τραγουδώντας, πήγα στον Ντίνο Χριστιανόπουλο και ζήτησα αυτά τα τραγούδια να τα κάνουμε με μουσική, με ενορχήστρωση και να γίνει ένας δίσκος. Πραγματικά, του άρεσε η ιδέα αλλά αυτό που φάνηκε από τις επόμενες μέρες ήταν ότι ο ίδιος είχε έναν άλλο τρόπο τραγουδίσματος από αυτόν που είχα εγώ μέχρι τότε και έτσι ξεκινήσαμε να κάνουμε πρόβες και κάτι σαν μάθημα. Από τότε, με τον Ντίνο Χριστιανόπουλο μέχρι και το τέλος είχαμε αυτή τη σχέση του μαθητή και του δασκάλου, όπου είχαμε κρατήσει μία μέρα την εβδομάδα όπου συναντιόμασταν και κάναμε συζητήσεις. Για εμένα, ήταν σχολείο όλο αυτό. Έτσι λοιπόν, έγινε το «Πρώτο παράπονο» που μαζί μου ήταν και ο Παναγιώτης Καραδημήτρης που συμπορευτήκαμε και μαζί τραγουδήσαμε τα τραγούδια αυτά. Ο δίσκος αυτός έβαλε και μία βάση, ότι τα επόμενα θα έπρεπε να είναι αντάξια.

Είχατε δηλαδή πάντα το άγχος να δικαιώνετε προηγούμενους συνεργάτες σας με όσα κάνετε μετά;

Ξέρετε, εγώ ξεκίνησα να αγαπάω το τραγούδι από τα δημοτικά τραγούδια αλλά εκεί που πραγματικά λάτρεψα το τραγούδι, ήταν κυρίως από τον Μάνο Χατζιδάκι. Μελετώντας το έργο του ήξερα ότι οτιδήποτε μετά έπρεπε να είναι εκεί τριγύρω. Γιατί, σκεφτόμουν ότι δεν είναι δυνατόν να παίξω κάπου και να μην συμπεριλάβω τραγούδια του, αλλά και του Μίκη Θεοδωράκη. Επομένως, έπρεπε το ρεπερτόριο αυτό να έχει μία ισορροπία. Οπότε μπορώ να πω ότι Χριστιανόπουλος και Χατζιδάκις με το έργο τους με βάλανε στον δρόμο και έτσι τώρα, φτάνουμε «Στην άκρη του δρόμου» (σ.σ. το καινούριο άλμπουμ του Δ. Νικολούδη)

Τι θυμάστε από τον Ντίνο Χριστιανόπουλο;

Κοιτάξτε, νόμιζα ότι τα είχα ταξινομήσει αυτά τα πράγματα, αλλά βλέπω τώρα ότι όλο και προκύπτουν άλλα κι άλλα… Αυτό που εν πρώτης θα έλεγα για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο ήταν η γνώση του και η μεταδοτικότητα του. Ήταν κάτι το τρομερό. Δεν υπήρχε κάτι που να μην έχει γνώση, να μην απαντήσει ή να το συζητήσει. Μάλιστα ήταν και πολύ καλός αφηγητής στις συζητήσεις του που αυτό όλο στο μετέδιδε. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και άλλα, πάρα πολλά. Λείπει. Πρώτα από όλα λείπει η παρουσία του…

Έχετε δουλέψει και με τον Μίκη Θεοδωράκη

Ναι, έχουμε κάνει συναυλίες και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Πολύ μεγάλη μορφή, παγκόσμια! Δηλαδή, στη Γερμανία θυμάμαι, που συμμετείχα σε συναυλίες, είχα ξαφνιαστεί και ενθουσιαστεί από τον τρόπο που οι γερμανοί αγαπούσαν και γνώριζαν το έργο του. Πολύ μεγάλος συνθέτης, μεγάλος δημιουργός, σπουδαίο και το έργο του.

Ένα μεγάλο κεφάλαιο σας είναι η ΕΡΤ, πριν και μετά το μαύρο. Τι αγαπάτε και τι θα θέλατε να διορθωθεί σε αυτήν;

Όπως σας είπα, όλα γινόντουσαν από την παρέα και το ραδιόφωνο τότε. Το λάτρεψα το ραδιόφωνο. Ήταν και συνεχίζει να είναι ένας κόσμος ολόκληρος. Από μικρό παιδί που είχα τα ραδιόφωνα εκείνης της εποχής και άκουγα εκπομπές και τραγούδια ή αθλητικά τα σαββατοκύριακα, δε μπόρεσα ποτέ να καταλάβω μέσα μου και να ξεχωρίζω τι αγαπάω περισσότερο. Αγαπάω να παίξω ένα καλό τραγούδι από το ραδιόφωνο ή να το τραγουδήσω; Μου δίνεται δηλαδή η ευκαιρία έτσι να κάνω τα πάντα γύρω από το τραγούδι. Δε θα μπορούσα να τραγουδάω τα πάντα, όμως στο ραδιόφωνο μπορώ να παίξω πάρα πολλά πράγματα. Επίσης, μέσα στο ραδιόφωνο, πλούτισα την μουσική μου γνώση, γνώρισα δίσκους που ίσως να μη μπορούσα ποτέ να αποκτήσω επειδή τότε δεν ήταν εύκολο να βρεις και κάποιους από αυτούς εύκολα. Αυτό το αγαπάω στην ΕΡΤ λοιπόν, την γνώση που απέκτησα. Τους ανθρώπους που επίσης συναναστράφηκα μέσα στην ΕΡΤ γιατί γνώρισα πολλούς σπουδαίους ανθρώπους την εποχή που οι καλεσμένοι ερχόταν στα στούντιο, πριν γίνουν μόδα οι τηλεφωνικές ή μέσω διαδικτύου οι συνεντεύξεις. Τότε είχαν έρθει στο στούντιο συγγραφείς, ποιητές, ηθοποιοί, συνθέτες. Από την άλλη, τι μπορεί να βελτιωθεί… Θα πρέπει να μπορέσει να συμβαδίσει το ραδιόφωνο την τεχνολογική εξέλιξη. Υπάρχουν ισχυρές προσωπικότητες σε εκπομπές της, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε αυτό.

Τελευταία σας ακούσαμε και σε τραγούδια της Λίνας Νικολακοπούλου καθώς και σε αφιερώματα που επιμελήθηκε η ίδια.

Με τη Λίνα ξεκίνησε η συνεργασία μας το 2010, όπου έκανε στο ZOOM κάθε Τετάρτη ένα αφιέρωμα σε τραγούδια ενός ποιητή. Έτσι λοιπόν, με κάλεσε ενώ δεν γνωριζόμασταν, για να παρουσιάσω τα τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου. Μάλιστα, μου ζήτησε αν ήταν δυνατόν, επειδή δεν τον γνώριζε τον Χριστιανόπουλο, να κατέβει στην Αθήνα για το αφιέρωμα και ο ίδιος ο ποιητής. Τότε ο ποιητής ήταν σε καλή κατάσταση ακόμα και κατεβήκαμε μαζί στην Αθήνα. Όταν ταξιδεύαμε με τον Ντίνο, ήταν πάρα πολύ όμορφα γιατί από τη στιγμή που έμπαινε στο αυτοκίνητο μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας, μιλούσε, έλεγε ιστορίες και ήταν πάντα ευχάριστο το ταξίδι. Έτσι λοιπόν, έγινε μια ωραία βραδιά με απίστευτα πολύ κόσμο μέχρι και στις σκάλες. Έκτοτε είχαμε μία εξαιρετική σχέση. Εγώ την θαυμάζω, την εκτιμώ. Δύο χρόνια μετά, συναντιόμαστε πάλι σε δύο εξαιρετικές συναυλίες για τον Μάρκο Βαμβακάρη στο Ηρώδειο με τραγούδια του διασκευασμένα. Θυμάμαι, συμμετείχαμε εγώ, ο Γιάννης Κότσιρας, ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, η Σοφία Παπάζογλου και ο Απόστολος Ρίζος. Αυτή είναι μία δουλειά που αγαπάω πάρα πολύ. Μετά, συνεχίσαμε με τη Λίνα και σε άλλα ωραία πράγματα, με τελευταίο το 2019 στον Παρνασσό όπου μαζί με τον Θοδωρή Βουτσικάκη και την Δήμητρα Σελεμίδου παρουσιάσαμε τραγούδια της Λίνας από όλο το φάσμα. Αμέσως μετά από αυτό, μας ήρθε και η πανδημία.

Από τη μέση του δρόμου λοιπόν, τώρα «Στην άκρη του δρόμου» όπως είναι ο τίτλος της νέας δισκογραφικής σας δουλειάς.

Όλα ξεκίνησαν από ένα τραγούδι του Χρήστου Βερνάδου με αυτόν τον τίτλο. Ήταν τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του ’20, όταν είχε πλέον ξεκινήσει η πανδημία, όπου μου τηλεφωνεί ο Χρήστος και μου λέει ότι έχει κάνει ένα τραγούδι και είχε τη φωνή μου στα αυτιά του. Έτσι, μου το έστειλε, μου άρεσε πάρα πολύ – είναι σε ποίηση Πρόδρομου Μάρκογλου – και ενώ το κράτησα άρχισε στο μυαλό μου να γεννιέται η ι΄δεα ενός ολόκληρου δίσκου. Τότε, υπήρχαν ήδη και τα δύο τραγούδια του Γιάννη Τσολακίδη που του τα ζήτησα και μετά άρχισα να τηλεφωνώ ανθρώπους που βρέθηκα στην πορεία μου, όπως ο Θανάσης Γκαϊφύλιας, ο Παντελής Θαλασσινός και άλλοι σημαντικοί δημιουργοί και έτσι μάζεψα 13 τραγούδια από διαφορετικούς δημιουργούς. Αυτό μου έδωσε πολύ μεγάλη χαρά γιατί διαπίστωσα πως υπήρχε μία πολύ καλή διάθεση προς το πρόσωπο μου και τη φωνή μου, αλλά μου έδωσε και μία δυσκολία ως προς την συνοχή ενός δίσκου με 10 διαφορετικούς συνθέτες. Εκεί συνέβαλε ο Σάκης Λάϊος που χρόνια συνεργάζομαι μαζί του και είναι ένας εξαιρετικός μουσικός. Ήταν ένας δίσκος που έγινε με πολλή δουλειά στο στούντιο αλλά και στα σπίτια στα δύο χρόνια της πανδημίας.

*Η παρουσίαση του δίσκου «Στην Άκρη του δρόμου» θα γίνει το Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2022 στις 9.30 μ.μ. στο καφέ «Ζώγια-Βιβλίο, τσάι και συμπάθεια» και μαζί με τον ερμηνευτή θα βρεθεί στο χώρο και ο εκδότης του Μετρονόμου Θανάσης Συλιβός. θα ακολουθήσουν τέσσερα Σαββατόβραδα στις 9.30 μ.μ. με μουσικές βραδιές από τον Δημήτρη Νικολούδη και φίλους του. Συγκεκριμένα:

*Σάββατο 12 Νοεμβρίου- Χρήστος Βερνάρδος, Φίλιππος Γράψας, Πάρις Παρασχόπουλος.

*Σάββατο 19 Νοεμβρίου- Κώστας Θωμαΐδης, Χρήστος Κολοβός.

*Σάββατο 26 Νοεμβρίου- Κώστας Πρατσινάκης, Γιάννης Τσολακίδης.

*Σάββατο 3 Δεκεμβρίου -Γιώργος Καζαντζής.