Γιάννης Καλαβριανός: Μακάρι να αλλάζαμε βλέποντας μια παράσταση

Αυτό το καλοκαίρι η Μήδεια, η Αντιγόνη, ένας ψαράς, ο Ιάσονας, μια καλόγρια και ένας αλλόκοτος Χορός συναντιούνται σε ένα πολύχρωμο και απίθανο σύμπαν, αναπάντεχα για «να επικρίνουν τους επικριτάς, να προβληματίσουν τους κριτάς και να ελευθερώσουν τους θεατάς».

Την Δευτέρα 29 Αυγούστου, έρχεται στη Θεσσαλονίκη η «Μήδεια» του Μποστ σε σκηνοθεσία του Γιάννη Καλαβριανού και την εγγύηση του Εθνικού Θεάτρου, ως μία κωμωδία που εντυπωσίασε τους θεατές της πριν από λίγο καιρό στην Επίδαυρο.

Με μια δομή που έχει κάτι από επιθεώρηση αλλά και αρχαία τραγωδία, η «Μήδεια» του Μέντη Μποστατζόγλου, γραμμένη το 1993, καταγράφει μία φαινομενικά παράξενη πραγματικότητα που με άλλα μάτια, γίνεται απόλυτα σημερινή και σχετική με όσα ζούμε.

Ο Μποστ εργάστηκε ως σκιτσογράφος, θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός αλλά και ζωγράφος, χρησιμοποιώντας συνήθως το έξυπνο χιούμορ για να κάνει το σχόλιο του μέσα από τα έργα του.

Ο Γιάννης Καλαβριανός είδε πριν αρκετά χρόνια, πρώτη φορά την «Μήδεια» από το θέατρο «Στοά», τα χρόνια που ζούσε στη Θεσσαλονίκη ακόμα, σε μία περιοδεία της παράστασης. Η πρόταση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Εθνικού, Γιάννη Μόσχου ήταν σίγουρα από τις ευχάριστες εκπλήξεις στη ζωή του, «Οι λόγοι που δεχόμαστε ή απορρίπτουμε κάτι είναι πολυσύνθετοι, άλλοι κατανοητοί και άλλοι ασυνείδητοι. Σίγουρα, η δύναμη του κειμένου, η ευαισθησία του συγγραφέα, το λεπτό χιούμορ και η συνολική του λοξή ματιά πάνω στα πράγματα, με επηρέασαν θετικά.» λέει στη διάρκεια της συζήτησης μας, λίγες ώρες πριν την επιστροφή του στην, αγαπημένη του, Θεσσαλονίκη για μία παράσταση στο Θέατρο Δάσους.

Τι είναι αυτό που κάνει ιδιαίτερους τους χαρακτήρες του Μποστ σε αυτό το έργο;

Ολόκληρος ο κόσμος του Μποστ είναι ιδιαίτερος, πρωτότυπος και εντελώς μοναδικός. Συναντάμε τους βασικούς χαρακτήρες της Μήδειας του Ευριπίδη, αλλά και κάποιους εντελώς αναπάντεχους, όπως μία καλόγρια, τον ίδιο τον Ευριπίδη, τον Οιδίποδα και την Αντιγόνη. Και ενώ ο επώνυμος ρόλος πράττει κάτι φρικτό, ο Μποστ καταφέρνει όλοι οι ήρωες του να μας είναι συμπαθείς, αντανακλώντας μάλλον την ίδια του την αγάπη και την κατανόηση για τους ανθρώπους.

Βοηθάει στη σχέση σας με τους ηθοποιούς και το ότι είστε κι εσείς ηθοποιός;

Σίγουρα βοηθάει, μια και γνωρίζω από μέσα τις δυσκολίες, τις απαιτήσεις, την αφοσίωση και την μακρά προπόνηση που απαιτεί αυτό το επάγγελμα.

Θα μπορούσε αυτή η παράσταση να είναι ένα σχόλιο για την σημερινή κατάσταση στη χώρα;

Όλες οι έντεχνες απόπειρες, εστιάζουν σε ό, τι απασχολεί αυτή τη στιγμή τους ανθρώπους, τους δημιουργούς και το κοινό τους. Ο Μποστ, οξυδερκής, με ιδιαίτερη αντιληπτική ικανότητα, κατάφερε να εντοπίσει τα διαχρονικά κακώς κείμενα της ελληνικής πραγματικότητας -την συχνή αναξιοκρατία, την τεμπελιά, την προχειρότητα, την ημιμάθεια-και να δώσει ένα κείμενο που μοιάζει να γράφτηκε σήμερα.

Σε μια εποχή που η γλώσσα δείχνει να κατακρεουργείται, μέσα από τα social media και είδη μουσικής και τέχνης, ο Μποστ που «παίζει» με τις λέξεις μπορεί να είναι κατανοητός σήμερα σε νεότερες γενιές;

Η γλώσσα πάντα κακοπάθαινε και πριν τα social media. Ήδη από τη δεκαετία του ‘90 ο Μποστ σχολιάζει αυτό το φαινόμενο, φτιάχνοντας ένα ιδιότυπο γλωσσικό κόσμο, με εσκεμμένα συντακτικά και γραμματικά λάθη, παράδοξες κατασκευές και ανατροπές στα νοήματα. Και η μαεστρία του είναι πως το κάνει με τρόπο κατανοητό από όλους, όπως όλοι οι σημαντικοί συγγραφείς.

Από την άλλη, είναι κι ένας συγγραφέας που απευθύνεται σε πολλούς ο Μποστ;

Εννοείται! Γράφει σε 15σύλλαβο, τον πιο φυσικό και εγγεγραμμένο στη συλλογική μνήμη μετρικό ρυθμό, χρησιμοποιεί έναν πασίγνωστο μύθο και φτιάχνει χιούμορ που δυναμιτίζει το μυαλό σου. Δεν είναι κατανοητός μόνο σε όσους δεν γνωρίζουν ελληνικά ή δεν αναγνωρίζουν το ευφυές χιούμορ.

Βλέποντας το εξαιρετικό τρειλερ, αυτό που αρχικά κρατάς ως θεατής, είναι τα κοστούμια. Τι ακριβώς θέλατε να δώσετε με αυτή την αμφίεση των ηρώων;

Χαίρομαι πολύ που ξεχωρίσατε τα πολύ όμορφα κοστούμια της Βάνας Γιαννούλα. Πολύ συχνά σε παραστάσεις κωμωδίας, οι δημιουργοί, δίνουν αλλού την προτεραιότητά τους και αφήνουν σε δεύτερη μοίρα την όψη, με αποτέλεσμα αυτή να υστερεί και να δείχνει πρόχειρη ή κακοφτιαγμένη. Θελήσαμε να φτιάξουμε μία όμορφη και φροντισμένη σε κάθε λεπτομέρειά της κωμωδία και η παραγωγή του Εθνικού, τα συνεργεία, οι τεχνικοί και οι κατασκευαστές των σκηνικών, των κοστουμιών, του μακιγιάζ και των περουκών, μας βοήθησαν να έχουμε ό,τι χρειαζόμασταν.

Τι μπορεί να αλλάξει μέσα μας βλέποντας την παράσταση σας, αλλά και γενικότερα ποιος ο ρόλος του θεάτρου σήμερα;

Μακάρι να μπορούσαμε να αλλάξουμε βλέποντας μια παράσταση, παρακολουθώντας μια ταινία ή διαβάζοντας ένα βιβλίο… Η τέχνη δεν είναι ένα μαγικό χάπι λύσεων και αλλαγών. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να μας δείξει και άλλες ανθρώπινες συμπεριφορές και τρόπους διαχείρισης της ζωής.

Τι άλλαξε στο δικό σας μέσα η ενασχόληση με το θέατρο;

Με έκανε πιο τολμηρό, πιο υπομονετικό, με μεγαλύτερη κατανόηση για τις ανθρώπινες αδυναμίες και με έκανε να ξεντραπώ.

Είμαστε σε μία εποχή που έχουμε ανάγκη και την κωμωδία με όσα συμβαίνουν;

Το χιούμορ, μιλώντας με όρους της κοινωνικής ανθρωπολογίας, υπήρξε ένας ισχυρός δεσμός, μία κατανοητή από όλους γλώσσα, που μας βοηθά να ανακουφιστούμε, να ξαναδούμε διαφορετικά τον κόσμο και να φτιάξουμε μια κοινότητα. Ιδιαίτερα σε δύσκολες εποχές, που παλεύουμε με την ασχήμια, το χιούμορ γίνεται ένα ακόμη πιο ισχυρό και απαραίτητο όπλο.

Τι νιώθετε κάθε φορά που μία δουλειά σας ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη;

Η χαρά και η αγωνία είναι πολλαπλασιασμένες.

Διαβάζοντας συνεντεύξεις σας, βλέπω πως πολλοί συνάδελφοι σας ρωτάνε για την Ιατρική και την απόφαση σας να την παρατήσετε. Εγώ θα ήθελα να μάθω αν υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ θεάτρου και Ιατρικής;

Και τα δύο μπορούν να λειτουργήσουν ιαματικά, απαιτούν μεθοδικότητα, αφοσίωση και μεγάλη αγάπη για τον άνθρωπο. Φανερή η κρυμμένη.

Το επόμενο βήμα σας ποιο θα είναι;

Θα γίνει τον Σεπτέμβριο μια περιπατητική παράσταση-εγκατάσταση στον χώρο της Πέτρινης Αποθήκης στο Λιμάνι του Πειραιά, με τους θεατές να περιηγούνται ελεύθερα στον χώρο και να στέκονται όπου θέλουν. Ολόκληρος ο χώρος της Αποθήκης είναι αφιερωμένος στο ζήτημα της αυτοδικίας και ο τίτλος θα είναι «Αίμα στο αίμα». Έπειτα θα έρθουμε στη Θεσσαλονίκη, με την παράσταση «Μικροί πυροβολισμοί μέσα στη νύχτα», που παρουσιάσαμε τον χειμώνα στο Θέατρο Τέχνης. Η παράσταση θα παιχτεί 12 με 16 Οκτωβρίου στο Θέατρο Αυλαία.

* Η “Μήδεια” του Μποστ για μία παράσταση στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Δάσους, την Δευτέρα 29 Αυγούστου 2022 στις 21.00 

*Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή