Ο Γιάννης Παλαμιώτης μιλάει για τη «Μητροκτονία»

Το βιβλίο του Γιάννη Παλαμιώτη «Μητροκτονία» επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τύρφη. Η «Μητροκτονία» δεν είναι ένα οποιοδήποτε βιβλίο, καθώς διαπραγματεύεται ζητήματα που δύσκολα θίγει κανείς με τον τρόπο που το κάνει αυτό το βιβλίο. Η νοσηρή σχέση με τη μητέρα, η διαπραγμάτευση του αναδυόμενου εαυτού με τον κόσμο, ο συνταρακτική υπόθεση των διαφορετικών ερωτικών επιλογών, ειδικά στην παιδική ηλικία, η τρυφερή σχέση με τον πατέρα, η ένταση και η εφιαλτική σχέση έλξης και ταυτόχρονα καταστροφής αυτού που παθολογικά αγαπάμε, και φυσικά η ανάπτυξη της προσωπικότητας μέσα από μια θαρραλέα εξιστόρηση όσων θεμάτων αντιμετωπίζει στην προσπάθειά του ο άνθρωπος. Αιρετικό, προκλητικό, δίχως ταμπού και προκαταλήψεις το βιβλίο του Γιάννη Παλαμιώτη «Μητροκτονία» έρχεται να ταράξει ίσως ανεπανόρθωτα τα λιμνάζοντα νερά της καθημερινής μας ύπαρξης και να θέσει εκ νέου τους όρους για πολλά από τα αυτονόητά μας.

-Γιάννη, πώς γεννήθηκε η ιδέα να επανεκδοθεί η «Μητροκτονία»;

Για την οποιαδήποτε επανέκδοση, αρκεί να εκδηλώσει ενδιαφέρον ένας εκδότης, που θα θέλει να ξαναφέρει το συγκεκριμένο βιβλίο στην επιφάνεια, είτε γιατί εξαντλήθηκε είτε ως απόπειρα να κάνει «καριέρα» σε νεότερο αναγνωστικό κοινό. Ενώ τα δύο προηγούμενα βιβλία μου («Από το πάρκο στο κενό» και «Οι φίλοι ή Παραχάραξη ηθικής»), που επανεκδόθηκαν από τον Πολύχρωμο Πλανήτη, συνέβη να έχουν περάσει πολλά χρόνια από την αρχική τους εμφάνιση, οπότε πήρα την πρωτοβουλία να τα προτείνω προς επανέκδοση, γιατί ένιωθα την ανάγκη να διορθώσω, να συγχωνεύσω, αλλά και να αφαιρέσω σελίδες (ιδίως από το δεύτερο), η «Μητροκτονία» προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον στον εκδότη Κωνσταντίνο Τέλιο κι έβαλε στόχο να τη συμπεριλάβει στη σειρά της «Τύρφης», αφού προηγήθηκαν στις ίδιες εκδόσεις «Τα σα εκ των σων».

-Την περίοδο που το έγραφες τι ήθελες να πεις μέσα από αυτό;

Την περίοδο που το έγραφα η μάνα μου ήταν εξηντάρα κι ήθελα να εκφράσω όσα αισθάνονται μερικά παιδιά που μεγαλώνουν υπό μητριαρχικό ζυγό. Στη δική μου περίπτωση μάλιστα υπήρχαν και πολλές «παράπλευρες» ιδιαιτερότητες στη σχέση αυτή. Μια μάνα που, όχι από δική της επιλογή, δεν μπόρεσε να παντρευτεί τον πρόωρα πεθαμένο πατέρα μου, η ζωή που ακολούθησε, ο τρόπος που με μεγάλωσε…

-Σήμερα τι έχει να πει η «Μητροκτονία» στο κοινό;

Δεν ξέρω αν λέει πράγματα που δεν έχουν ξαναειπωθεί – ως προς το περιεχόμενο. Ορισμένες φορές πάντως υπερισχύει ο τρόπος που επιλέγεις να εκφραστείς και στην προκειμένη περίπτωση, υιοθετώντας μια γλώσσα διαφορετικών συχνοτήτων απ’ αυτές που έχει συνηθίσει ο μέσος αναγνώστης, κατέληξα σ’ ένα αποτέλεσμα όπου το προσωπικό βίωμα απέκτησε άλλη διάσταση.

-Θα το έγραφες διαφορετικά σήμερα;

Με διαφορετικό στόχο είχα ξεκινήσει τη συγγραφή του, θυμάμαι. Σκόπευα να συνθέσω μια «τοιχογραφία» οικογενειακών σχέσεων, με αναλυτικές περιγραφές, άρα και πολλές σελίδες. Οι αλλεπάλληλες επεξεργασίες του υλικού, όλο και συρρίκνωναν τον όγκο του βιβλίου, περιορίζοντάς το τελικά στις 55! Η μάνα μου πέθανε ακριβώς 20 χρόνια μετά. Παρόλ’ αυτά, δεν ένιωσα την ανάγκη να προσθέσω κάτι παραπάνω ή να διαφοροποιήσω την αρχική του μορφή. Με κάλυπτε πλήρως.

-Η μητέρα σου το είχε διαβάσει;

Κάποιος καλοθελητής βρέθηκε να της δώσει το βιβλίο, αλλά έτσι όπως είναι γραμμένο, ίσως να μην κατάλαβε καν ότι αφορούσε στο πρόσωπό της. Για τα προηγούμενα, που βρέθηκαν στην κατοχή της με παρόμοιους τρόπους, είχε προβεί σε πικρόχολα σχόλια…

-Τι σου είχαν πει την πρώτη φορά που εκδόθηκε;

Παρότι «βλάσφημο» βιβλίο, η «Μητροκτονία» προκάλεσε θετικά σχόλια. Υπήρξαν μάλιστα και ακομπλεξάριστοι διανοούμενοι που εκφράστηκαν με ενθουσιώδη λόγια. Παραδόξως, έγινα αποδέκτης πολύ κολακευτικών απόψεων. Αν και η πρώτη επίσημη κριτική στην «Καθημερινή» από την Ελισάβετ Κοτζιά, πριν καλά καλά προλάβει να κυκλοφορήσει στα βιβλιοπωλεία, το κατέτασσε στη χορεία της «παραλογοτεχνίας».

-Τα βιβλία σου είναι κατά βάση αυτοαναφορικά. Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο;

Κάτι κουτσογράφω καιρό τώρα, που θα μπορούσε χαρακτηριστεί «αυτοαναφορικό» αλλά και όχι ακριβώς. Θέμα του το θέατρο στη μικροκλίμακα που το έζησα εγώ, αλλά παράλληλα και στην ευρύτερη έννοιά του. Δεν έχω όμως βρει ακόμα τον τρόπο να δέσω μεταξύ τους τα σκόρπια κομμάτια του.

Απόσπασμα:

«Μελέτησα ἐξονυχιστικά ὅσα βιβλία τῆς βιολογίας ἔπεσαν κατά καιρούς στά χέρια μου, μπάς καί μέ φωτίσουν οἱ νόμοι τῆς κληρονομικότητας, ἄν εὐθυνόταν ἀποκλειστικά ἡ ἴδια πού διαμόρφωσε ἕναν τόσο σκοτεινό καί πανοῦργο χαρακτήρα ἤ ἄν οἱ προκαθορισμένοι παράγοντες μιᾶς διεστραμμένης γενετικῆς βάσης τήν ἔπλασαν ἔτσι. Κυρίως ὅμως ἤθελα νά προμαντέψω τί περίμενε ἀργότερα ἐμένα.

Τή φανταζόμουν γκαστρωμένη στό τρίτο καί τελευταῖο της παιδί, καί μέ τριβέλιζε ἡ ἀπορία πῶς καί δέν εἶχε διαισθανθεῖ, ἀπό τήν ἀποκτημένη πείρα τόσων γεννοβολημάτων καί ἐκτρώσεων, τήν ἐκτρεφόμενη στά σπλάχνα της ἀνωμαλία, ὥστε νά θανατώσει ἐγκαίρως τόν καρπό πού κυοφοροῦσε; Ἀπό τήν ἄλλη, πῶς αὐτό τό παιδί, ἐγώ δηλαδή, καταδέχτηκε νά παραμείνει ἐπί ἐννιάμηνο μέσα σέ μιά ἄθλια καί χυδαία μήτρα;

Ἄν εἶχα συνείδηση, θά ἔκανα — εἶμαι βέβαιος — θηλιά τόν ὀμφάλιο λῶρο γύρω στόν εὔθραυστο λαιμό μου καί ἴσως νά προκαλοῦσα ἐκεῖνες τίς ἐπιπλοκές πού θά μᾶς ὁδηγοῦσαν μαζί στό θάνατο. Ἀλλά δέν μοῦ ‘κοφτε ἀκόμα τότε. Καί τώρα μάταια δοκιμάζω τό ἕνα σύστημα παρακολούθησης πίσω ἀπό τό ἄλλο, γιά νά διακρίνω τά προμηνύματα τῶν ἐκρήξεών της καί νά προφυλάγομαι. Ἀντί νά τήν ἐλέγχω ὅμως, συνθλίβομαι στίς συμπληγάδες τῶν ἀνακολουθιῶν της.

Παραδέχομαι πώς ἔχασα τό κουράγιο νά στήνω καρτέρι στήν ἄγονη πεδιάδα τοῦ μυαλοῦ της, ὅπου, πρίν κἄν βλαστήσουν τά ψωραλέα ἐλλοβόκαρπα τῆς ἐχεφροσύνης της, ξεραίνονται ἐπιτόπου καί δέν ἐμφανίζονται ποτέ ξανά κάτω ἀπό τίς ἴδιες συνθῆκες.Πάντως, ἐπειδή ἀκόμα τή λυπᾶμαι, ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν τῆς ὑποδεικνύω μεθόδους θεραπείας τοῦ ὑποσυνείδητου καί ἀφύπνισης τῆς λογικῆς. Ἀντιστέκεται καί ἀρνιέται, ὄχι γιατί δέν τίς βρίσκει σωστές· ἀλλοῦ σκοντάφτει: πῶς εἶναι δυνατόν νά δεχτεῖ συμβουλές ἀπό τό ἀνθρωποειδές πού, μέ τίς ἐρωτικές ἰδίως ἐπιλογές του, καταπατάει τούς φυσικούς κανόνες;

Τόσο μεγάλη μάλιστα εἶναι ἡ ἐνοχή πού μ’ ἔφερε στόν κόσμο, ὥστε συχνά ἡ ἀποσβολωμένη ἔκφρασή της μοιάζει μέ ἑνός ἀτζαμῆ πυρηνικοῦ ἐπιστήμονα πού, ἀπό λάθος τραγικό στούς χειρισμούς, ἄφησε νά διαχυθεῖ στό περιβάλλον μιά τρομακτική ποσότητα ραδιενέργειας, ἡ ὁποία καί ἀπειλεῖ τήν ἀνθρωπότητα μέ ἀνυπολόγιστες καταστροφές.»

*Οι φωτογραφίες είναι από την παρουσίαση της νέας έκδοσης, όπου μίλησαν για το βιβλίο ο Δημήτρης Δημητριάδης και ο Κωνσταντίνος Τέλιος, ενώ αποσπάσματα διάβασε ο ηθοποιός Άκης Σακελλαρίου.

Η «Μητροκτονία» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τύρφη.