Γιασμίν Λάρι: Η Πακιστανή αρχιτέκτονας που αρνήθηκε ισραηλινό βραβείο λόγω γενοκτονίας στη Γάζα
Συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική με την κοινωνική δικαιοσύνη και προσφορά
Σε μια είδηση που προκάλεσε θετικές εντυπώσεις στον κόσμο, η χρυσή βραβευμένη με το RIBA Γιασμίν Λάρι απέρριψε το φετινό βραβείο Wolf, το οποίο απονέμεται από το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα Wolf Foundation με έδρα το Ισραήλ, επικαλούμενη ως λόγο τον πόλεμο στη Γάζα.
Το ετήσιο Βραβείο Wolf που θεσπίστηκε το 1978, αναγνωρίζει επιστήμονες και καλλιτέχνες που εργάζονται «προς το συμφέρον της ανθρωπότητας και των φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών».
Το Ίδρυμα Wolf Foundation έδωσε στη δημοσιότητα τους αποδέκτες του βραβείου του στις 10 Μαρτίου. Η Λάρι ευχαρίστησε την κριτική επιτροπή και το ίδρυμα για την υποψηφιότητα, αλλά αρνήθηκε το βραβείο και το χρηματικό έπαθλο των 100.000 δολαρίων.
«Αν και είμαι εξαιρετικά ευγνώμων για την τιμή αυτή, δυστυχώς, λόγω της θλιβερής συνεχιζόμενης γενοκτονίας στη Γάζα, δεν είμαι σε θέση να αποδεχθώ το βραβείο και το χρηματικό έπαθλο ούτε καν από έναν οργανισμό που είναι ανεξάρτητος από την κυβέρνηση», έγραψε η Λάρι.
Η ανάρτηση της Γιασμίν στις 11 Μαρτίου στο Instagram.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το Ίδρυμα Wolf δεν έχει απαντήσει δημοσίως στην απόφαση της Λάρι να αρνηθεί το βραβείο. Ενώ το βραβείο το παρέλαβε ο Κινέζος αρχιτέκτονας Xu Tiantian του DnA_Design and Architecture είναι το μοναδικό πρόσωπο στον τομέα της αρχιτεκτονικής που λαμβάνει το βραβείο φέτος.
Η πρώτη γυναίκα αρχιτέκτονας του Πακιστάν
Η Γιασμίν Λάρι γεννήθηκε το 1941 στην πόλη Dera Ghazi Khan. Ο πατέρας εργαζόταν σε μεγάλα αναπτυξιακά έργα στη Λαχόρη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Πακιστάν και σε άλλες πόλεις. Έτσι η Λάρι ήρθε σε επαφή με την αρχιτεκτονική από μικρή ηλικία.
Οι σπουδές και επιστροφή στην πατρίδα της
Οι διακοπές στο Λονδίνο με τους γονείς της, στα 15 της, κατέληξαν στο να μείνει για κάποια χρόνια της ζωής της και εκεί παρέμεινε για σπουδές με τα αδέρφια της. Αρχικά την απέρριψαν από τη σχολή αρχιτεκτονικής και σπούδασε για δύο χρόνια τέχνες στο Λονδίνο μέχρις ότου γίνει δεκτή στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Oxford Brookes University.
Σε ηλικία 23 ετών επέστρεψε με τον σύζυγό της στην πατρίδα της και άνοιξε το αρχιτεκτονικό της γραφείο. Ήταν η πρώτη γυναίκα αρχιτέκτονας στο Πακιστάν. Αρχικά, αντιμετώπισε δυσκολίες καθώς οι εργαζόμενοι σε εργοτάξια την αμφισβήτησαν λόγω του φύλου της.
Η Γιασμίν ξεχώρισε σε κάποια έργα όπως αυτά των, Angoori Bagh Housing (ABH) το 1978 και εμπορικά κτίρια όπως το Taj Mahal Hotel στο Καράτσι το 1981, το Κέντρο Οικονομικών και Εμπορίου το 1989 και το Pakistan State Oil House στο Καράτσι το 1991.
Ο τραγικός απολογισμός του μεγάλου σεισμού στο Πακιστάν
Η Γιασμίν Λάρι, γνωστή για τα βιώσιμα και κοινωνικά ευαισθητοποιημένα κτίριά της, σχεδίασε και έχτισε οικολογικά σπίτια σε πολλές άπορες οικογένειες. Επίσης βοήθησε στην κατασκευή περισσότερων από 50.000 αντισεισμικών και φιλικών προς το περιβάλλον κατοικιών για οικογένειες που έχασαν τα σπίτια τους από τον σεισμό στο Πακιστάν. Παράλληλα έμαθε στους συμπατριώτες της να εργάζονται δημιουργώντας πήλινες πλάκες και να μην ασχολούνται με το εμπόριο για να βγάζουν τα προς τα ζην.
Το 2005 ένας σεισμός 7,6 ρίχτερ έπληξε την χώρα και το αποτέλεσμα αυτού ήταν να σκοτωθούν 80.000 άνθρωποι και 400.000 οικογένειες να μείνουν άστεγες.
Η Γιασμίν τότε εργάστηκε με τις οικογένειες που έχασαν τα σπίτια τους και βοήθησε να ξαναχτιστούν τα σπίτια μονάχα με λάσπη, πέτρα, ασβέστη και ξύλο από τα εναπομείναντα ερείπια.
“Ένιωσα ότι έπρεπε να πάω και να βοηθήσω. Για μια οικογένεια το πιο σημαντικό είναι να έχει στέγη. Δεν είχα ιδέα τι θα μπορούσα να κάνω ως αρχιτέκτονας. Δεν είχα αναλάβει ποτέ παρόμοια εργασία, ή έργα στα βουνά. Δεν είχα ανθρώπινο δυναμικό. Αλλά ανακάλυψα ότι αν κάνεις κάτι πέρα από τη συνηθισμένη σου “ζώνη άνεσης”, έρχεται πάντα βοήθεια”, έχει πει σε συνέντευξή της.
Η αρχική ιδέα
Η αρχιτέκτονας αρχικά σκέφτηκε πως δεν χρειάζεται να περιμένουν διεθνή βοήθεια και να ξεκινήσουν τις εργασίες με τα υλικά από τα σπίτια που έπαθαν ζημιές από το σεισμό και ο στόχος ήταν να χρησιμοποιηθούν οικολογικά προϊόντα και να δείξει πως με βασικές γνώσεις κατασκευής μπορεί ο κάθε ένας να φτιάξει το δικό του σπίτι. Ταυτόχρονα, με την βοήθεια εθελοντών εκπαίδευσε τους ανθρώπους εκεί να χρησιμοποιούν ό,τι υλικά ήταν διαθέσιμα για την κατασκευή ασφαλέστερων σπιτιών. Έτσι καταφέραν να φτιάξουν χιλιάδες σπίτια ενός υπνοδωματίου, με μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Σε διάστημα πέντε μηνών ωφελήθηκαν περίπου 840.000 άτομα!
Οι βραβεύσεις και ο τρόπος εργασίας
Η Γιασμίν Λάρι εφαρμόζει παραδοσιακές τεχνικές δόμησης με τοπικά υλικά, όπως μπαμπού και λάσπη.
Το 2018, σχεδίασε μια οικονομική και βελτιωμένη chulah (σόμπα) που δεν έβγαζε τοξικό καπνό στα σπίτια των Πακιστανών, όπως οι παραδοσιακές σόμπες. Το σχέδιο κέρδισε το βραβείο World Habitat την ίδια χρονιά.
Η Λάρι είναι η πρώτη γυναίκα αρχιτέκτονας του Πακιστάν και τιμήθηκε με το Βασιλικό Χρυσό Μετάλλιο του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων το 2023.
Μετάφραση από: De zeen. Πληροφορίες από: Μηχανή του χρόνου
