Γιώργος Νταλάρας – Γιάννης Κότσιρας : Η κοινή συνέντευξη

Είναι δύο καλλιτέχνες που εκπροσωπούν διαφορετικές γενιές, τουλάχιστον σχετικά με την εκκίνηση τους, αλλά που βρήκαν κοινούς κώδικες στη μουσική και στα τραγούδια τους, ως άλλα βήματα.

Ο Γιώργος Νταλάρας και ο Γιάννης Κότσιρας, ενώ συναντήθηκαν τον περασμένο – δύσκολο, όπως λένε και οι ίδιοι – χειμώνα, η απόφαση τους να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι αυτό το καλοκαίρι με ακριβή τους αποσκευή τα τραγούδια τους, ενθουσίασε το κοινό όλης της χώρας που πάντα πηγαίνει να τους ακούσει.

Με αφορμή την συναυλία τους στη Θεσσαλονίκη, την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου, οι δύο σπουδαίοι ερμηνευτές δίνουν στην Parallaxi μία μοναδική κοινή συνέντευξη, μιλώντας για την περιοδεία και όλα όσα απασχολούν την κοινωνία τους τελευταίους μήνες. 

Άλλωστε, είναι δύο άνθρωποι που όλα τα χρόνια της καλλιτεχνικής τους πορείας, έχουν μιλήσει για την κοινωνία, έχουν τραγουδήσει τα προβλήματα αλλά και τις χαρές της και είναι, σίγουρα, από τους πιο κατάλληλους να μπουν μπροστά σε όσα γίνονται, με τον τρόπο που αυτοί επιθυμούν. 

Τα χρόνια της πανδημίας, στέρησαν από τον κόσμο την δυνατότητα να απολαύσει μεγάλα θεάματα και καλλιτέχνες που αγαπάει. Κάπως έτσι, ξεκίνησε και η συζήτηση…

Ο κόσμος διψάει για συναυλίες και θέατρα φέτος. Το νιώθετε εσείς με όσα σας λένε πως υπάρχει φέτος ανάγκη για λίγη χαλάρωση του κόσμου;

Γ. Νταλάρας – Πολύ σωστό. Όλοι το νιώθουμε. Και φαίνεται ότι δεν είναι μόνο ανάγκη του κόσμου αλλά και ανάγκη δική μας. Εδώ και δύο χρόνια ο κόσμος πιέστηκε πολύ. Κι αν αναλογιστεί κανείς πως πριν από την πανδημία ήταν η οικονομική κρίση και εδώ και λίγους μήνες ο πόλεμος στην Ουκρανία, καταλαβαίνουμε όλοι αυτή τη δίψα για τις συναυλίες και για το θέατρο. Για ό, τι δίνει ανάσες και παρηγοριά. Αυτό το καλοκαίρι συναυλίες λοιπόν.

Πώς είναι να επιστρέφετε φέτος σε κάτι που τόσο αγαπάτε και σας είχαν στερήσει για δύο σχεδόν χρόνια;

Γ. Κότσιρας – Το συναίσθημα είναι μοναδικό. Και για εμάς αλλά από τις αντιδράσεις που εισπράττω και από τους θεατές. Οι συναυλίες είχαν λείψει σε όλους μας.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη συνύπαρξη σας αυτό το καλοκαίρι;

Γ. Κότσιρας – Είναι ένα όνειρο που είχα από τότε που ξεκίνησα. Για μένα, όπως φαντάζομαι και για τους περισσότερους από τους συναδέλφους της γενιάς μου, ο Νταλάρας είναι ένας μύθος. Το να συνεργάζεσαι λοιπόν με έναν από τους μύθους σου είναι μεγάλη τιμή αλλά και τύχη ταυτόχρονα. Είναι μία συνεργασία που με τον ήρεμο και αγαπησιάρικο τρόπο που εξελίσσεται, δεν θα την ξεχάσω ποτέ.

Γ. Νταλάρας – Με τον Γιάννη ξεκινήσαμε τον περασμένο δύσκολο χειμώνα, στη σκηνή του Christmas Theater. Ο κόσμος ήταν πολύ ζεστός κι ενθουσιώδης με αυτή τη συνεργασία, εμείς περάσαμε καλά κι αποφασίσαμε να τη συνεχίσουμε. Αυτό το καλοκαίρι ως και τον Σεπτέμβριο θα είμαστε μαζί. Παίξαμε ήδη στην Αθήνα και στην Κύπρο και ο κόσμος μας υποδέχτηκε παντού με μεγάλη αγάπη. Η 1η του Σεπτέμβρη θα μας βρει στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Γης. Μια συναυλία που, όπως φαίνεται, ο κόσμος περιμένει με αγάπη. Ο Γιάννης Κότσιρας ξεχώρισε για τις πολύ καλές επιλογές του και για το ειλικρινές και διαρκές ενδιαφέρον του για το καλό ελληνικό τραγούδι. Δείχνει να μην επαναπαύεται και τελευταία διαπίστωσα πως γράφει πολύ ωραίους στίχους. Επιπλέον, δείχνει σεβασμό κι αγάπη στους δημιουργούς κι αυτό για μένα είναι μια ιδιαίτερη αρετή.

Σε μία εποχή που και οικονομικά και κοινωνικά μοιάζει να υπάρχει ένα καζάνι που βράζει, ποιος κατά τη γνώμη σας θα μπορούσε να είναι ένας άλλος δρόμος για τον Έλληνα που είναι ήδη πολύ απογοητευμένος;

Γ. Νταλάρας – Νομίζω πως δεν είναι μόνο ο Έλληνας απογοητευμένος αλλά και οι κοινωνίες στην Ευρώπη αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς υπάρχει η πεποίθηση πως ο κόσμος μας αντί να προσπαθεί να πετάξει τα δεσμά του άκρατου νεοφιλελευθερισμού και να δημιουργήσει μία φωτεινή διέξοδο απέναντι στην ανέχεια, οδεύει όλο και πιο επικίνδυνα σε μία κατάσταση οδυνηρή. Ανασφάλεια, αδιαφορία, κοινωνικές παροχές με το σταγονόμετρο και υποτίμηση της πολιτικής. Άλλος δρόμος; Δεν ξέρω. Το μόνο που θα μπορούσα να προτείνω από την πείρα μου κι όσα μας έχει διδάξει η ιστορία, είναι ψυχραιμία, αλληλεγγύη, σοβαρότητα κι ένα μεγάλο όχι στο διχασμό. Όσο είμαστε διχασμένοι τόσο χειρότερα θα γίνονται τα πράγματα.

Πιστεύετε ότι τόσο οι καλλιτέχνες, όσο και όλοι μας θα πρέπει να βγούμε μπροστά και να αντιδράσουμε στην εποχή μας για όσα γίνονται;

Γ. Κότσιρας – Το έχω πει πολλές φορές και θα το λέω όσο χρειαστεί. Όσοι έχουμε δημόσιο λόγο, δεν τον έχουμε επειδή έτσι έτυχε. Μας τον έδωσε ο κόσμος. Η κοινωνία. Είναι υποχρέωση μας να γινόμαστε η φωνή της. Γνωρίζω ότι υπάρχει κόστος. Το έχω ζήσει στο πετσί μου. Όμως αυτό δεν ακυρώνει το χρέος μας απέναντι σε αυτούς για τους οποίους τραγουδάμε. Όταν σταματάμε να μιλάμε και να πολεμάμε το άδικο, τότε η δημοκρατία είναι άρρωστη.

Είναι πολλοί όμως αυτοί που νιώθουν πως είναι μάταιες οι όποιες αντιδράσεις τους, όταν βλέπουν γύρω να γίνονται απροκάλυπτα τόσα άδικα. Από τον Ζακ μέχρι τον Λιγνάδη και από εκεί στην στάση του Υπουργείου Πολιτισμού απέναντι στον πολιτισμό, πάντα όλα δείχνουν να έχουν δύο στρατόπεδα χωρίς ποτέ αυτά να βρίσκουν κοινό σημείο. Απογοητεύεται ο κόσμος…

Γ. Κότσιρας – Γι’ αυτό υπάρχουμε εμείς. Για να δίνουμε κουράγιο να στηρίζουμε και να ζωντανεύουμε την ελπίδα. Όσο και αν τα πράγματα αρχικά δείχνουν απογοητευτικά, στο τέλος το δίκαιο βρίσκει τον δρόμο του. Ίσως χρειάζεται λίγη επιμονή, υπομονή και υποστήριξη αλλά το φως στο τέλος πάντα νικάει το σκοτάδι. Ειδικά το πολιτικό σκοτάδι.

Οι συνεργασίες

Από τις συνεργασίες που είχατε από πολύ νέος κ. Νταλάρα, μέχρι τώρα, ποιες είναι αυτές που νιώθετε να σας έχουν καθορίσει τόσο καλλιτεχνικά, όσο και ως άνθρωπο στο πέρασμα των χρόνων;

Γ. Νταλάρας – Είναι αλήθεια πως είμαι από τους τυχερούς ανθρώπους σε αυτή τη δουλειά. Γνώρισα σπουδαίους δημιουργούς που μου εμπιστεύτηκαν τα τραγούδια τους. Θέλησαν να εκφραστούν μέσα από τη φωνή μου. Είναι πολλές οι συνεργασίες αλλά πώς να μην σταθώ στον συνθέτη που με καθόρισε και που είναι και δικός σας άνθρωπος, Θεσσαλονικιός; Ο Σταύρος Κουγιουμτζής μου έδωσε φωνή σε δύσκολες εποχές, με πίστεψε και νομίζω πως τα τραγούδια του τα ταξιδέψαμε παντού σε όλο τον κόσμο. Ο Μίκης Θεοδωράκης που ήταν για μένα ο λαϊκός μου ήρωας. Έφερε την ποίηση στα στόματα των Ελλήνων και το έργο του και η ζωή του ενέπνευσε κι εμψύχωσε πολλούς ανθρώπους. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο Μάνος Ελευθερίου που με ”προίκισαν” με τους στίχους τους, την ποίησή τους σε καιρούς που μας καρτερούσαν ”μαστιγωτές και συμπληγάδες”. Αλλά και ο Λοίζος και ο Απόστολος Καλδάρας. Το καλοκαίρι αυτό – εκτός από τις συναυλίες με τον Γιάννη – ετοιμάσαμε και το αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα, με τη συμμετοχή της Εστουδιαντίνας Νέας Ιωνίας Βόλου. Ο Καλδάρας είναι ένας σπουδαίος λαϊκός συνθέτης, βαθύς γνώστης της βυζαντινής μουσικής, ένας δημιουργός με μεγάλη αγάπη για τους τραγουδιστές. Τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Απόστολου Καλδάρα συμπίπτουν με τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε με αυτή τη συγκυρία τιμάμε έναν μεγάλο συνθέτη και θυμόμαστε μια πολύ πικρή στιγμή της ιστορίας μας.

Στο πρόγραμμα σας φέτος το καλοκαίρι, τι άλλο έχετε ετοιμάσει να ακούσουμε;

Γ. Νταλάρας – Τραγούδια που αγάπησε πολύ ο κόσμος αλλά και που αγαπήσαμε κι εμείς πολύ. Διασκευές παλιότερων τραγουδιών, ντουέτα, κλασσικά ελληνικά τραγούδια και δημιουργίες που έχει ταυτίσει ο κόσμος μαζί μας και του αρέσει να ζητά για να τα τραγουδάμε παρέα. Πρέπει να πω πως είμαστε εμείς στη σκηνή αλλά έχουμε και πολλούς καλούς τραγουδιστές στις κερκίδες… Μαζί μας είναι και η Ασπασία Στρατηγού, μια πολύ ταλαντούχα ερμηνεύτρια που γνωρίζει καλά και το παραδοσιακό τραγούδι αλλά στέκεται εξίσου άξια στη σύγχρονη δημιουργία.

Ο Σασμός

Να σας πάω κ. Κότσιρα στα μουσικά και να πούμε για τη μεγάλη επιτυχία σας στα τραγούδια του “Σασμού” τον χειμώνα που πέρασε. Ήταν μεγάλη έκπληξη για εμάς αυτή η τόσο παραγωγική πλευρά σας στιχουργικά

Γ. Κότσιρας – Η αλήθεια είναι ότι αυτό που συνέβη δεν το επεδίωξα. Ήρθε τυχαία. Συγκεκριμένα ξεκίνησε ως ένα μικρό πείραμα να γράψω στίχους για το ομότιτλο τραγούδι επειδή είχα διαβάσει το βιβλίο, είχα φιλία και με τον Σπύρο Πετρουλάκη και με τον Νίκο Τερζή αλλά κυρίως γιατί ξέρω την Κρήτη βαθιά. Ξέρω πολύ καλά το πόσο σοβαρό θέμα είναι ο Σασμός και πόσο βαθιά πηγαίνει στην ιστορία της Κρήτης. Έτσι λοιπόν αυτό που έγραψα άρεσε πολύ. Ο Νίκος λοιπόν μου πρότεινε να δοκιμάσω και στο δεύτερο τραγούδι της σειράς που είπε αριστουργηματικά ο άλλος μας φίλος, ο Δημήτρης Μπάσης. Τελικά κατέληξα να γράψω στίχους σε όλα τα τραγούδια. Δεν ξέρω αν είναι καλά ή όχι. Μπορεί να αρέσουν αλλά η πραγματική δύναμη φαίνεται στο χρόνο. Θα δούμε…

Νομίζω πως από τη γενιά σας, είστε ο πιο παραγωγικός και με τις περισσότερες μεγάλες συνεργασίες καλλιτέχνης. Ποια είναι τα στοιχεία που σας κρατάνε ακόμα τόσο ορεξάτο σε αυτό που κάνετε και, όπως φαίνεται, ανοιχτό σε καινούριες συγκινήσεις;

Γ. Κότσιρας – Τώρα που το λέτε… Δεν ξέρω. Ίσως είναι γιατί δεν έχω σταματήσει ποτέ να ψάχνομαι. Την αγαπώ πολύ την μουσική. Ως εραστής της και όχι ως κατακτητής. Πάντα μισούσα τους κατακτητές. Έχω πολλά να κάνω ακόμα. Ελπίζω να προλάβω να τα πραγματοποιήσω όσο έχω αντοχές.

Είστε ο πιο κατάλληλος για μένα κ. Νταλάρα, να κρίνετε το ελληνικό τραγούδι σήμερα. Πόσο έχει αλλάξει, ποια είναι τα άσχημα του αλλά και ποια τα ωραία του;

Γ. Νταλάρας – Είμαι πάνω από 50 χρόνια στη δισκογραφία και όλα αυτά τα χρόνια είδα και τις καλές στιγμές του τραγουδιού και τις κακές. Δυστυχώς εδώ και χρόνια το τραγούδι δυσκολεύεται να γίνει αυτό που λέμε ή εννοούσαμε εμείς ως λαϊκό. Υπάρχουν πάντα καλοί συνθέτες και ωραίες φωνές. Ποτέ δεν είχαμε έλλειμμα από καλές φωνές. Δεν υπάρχουν οι τρόποι εκείνοι όμως για να αναδείξουν το καλό τραγούδι. Η δισκογραφία περνά μεγάλη κρίση και ξέρετε το ζητούμενο πάντα είναι τα καλά τραγούδια ή τα τραγούδια που θα αντέξουν στο χρόνο, τα τραγούδια που θα τραγουδιούνται από τον πολύ κόσμο και δεν θα ξεχαστούν αλλά θα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του.

“Είναι πολύ δύσκολες οι συνθήκες για τα νέα παιδιά”

Μπορούν τα νέα παιδιά σήμερα να φτιάξουν μια πορεία γεμάτη μεγάλα τραγούδια και σπουδαίες συνεργασίες ή είναι, λίγο πολύ, «όμηροι» εταιρειών και δημοσίων σχέσεων;

Γ. Νταλάρας – Υπάρχουν πολλά νέα παιδιά με ταλέντο κι έμπνευση. Δεν σας κρύβω ότι είναι ένα από τα βασικά κίνητρα για να συνεχίζω τη δουλειά μου, ιδιαίτερα στο στούντιο. Είναι υποχρέωσή μου, όπως τη θεωρώ, να σταθώ δίπλα τους και να στηρίξω τη δουλειά τους κι επιπλέον είναι και δική μου χαρά γιατί περνάω πολύ ωραία μαζί τους. Δεν ξέρω αν τα τραγούδια τους θα γίνουν μεγάλα αλλά πιστεύω στο ταλέντο τους και στις ειλικρινείς προθέσεις τους. Ε, κι αν δεν γίνουν μεγάλα τραγούδια, ας μείνουν ως τραγούδια που μπορούν να αγαπηθούν και να εκφράσουν τους ανθρώπους. Πρέπει να πούμε πως είναι πολύ δύσκολες οι συνθήκες για τα νέα παιδιά. Αλλά όλοι οι καλλιτέχνες, ειδικά οι νέοι, αντιμετώπισαν πίκρα, απογοήτευση έως και ανέχεια τα τελευταία δύο χρόνια. Πολλοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν. Αυτή την απογοήτευση πρέπει όσοι κι όσο μπορούμε να τη μετατρέψουμε σε δημιουργία.

Αν είχατε να δώσετε μόνο μία ευχή για την Ελλάδα και τους Έλληνες, ποια θα ήταν αυτή;

Γ. Νταλάρας – Δεν πιστεύω πολύ στις ευχές. Δουλειά, μελέτη, σοβαρότητα, ψυχραιμία κι αλληλεγγύη χρειάζεται. Νομίζω πως και η Ελλάδα και οι Έλληνες θα είναι καλύτερα αν την έννοια της αλληλεγγύης την κάνουν οδηγό τους κι αν τη διχόνοια την βγάλουν από κάθε σκέψη της καθημερινότητάς τους. Επιμένω σε αυτό γιατί πιστεύω πως όσο ήμασταν ενωμένοι πάντα τα πράγματα πήγαιναν καλύτερα. Και βέβαια, δεν αναφέρομαι στη διαφορετικότητα, στη διαφορετική άποψη ή στη διαφορετική πολιτική αντίληψη. Δεν γίνεται άλλωστε όλοι να είμαστε ίδιοι. Αναφέρομαι στον τρόπο που μπορεί να εκφραστούμε κι αυτός ο τρόπος δεν μπορεί να είναι αποδεκτός όταν κυριεύεται από δηλητηριώδη φανατισμό ή από μισαλλοδοξία.

“Η αγαπημένη μου στιγμή είναι όταν ακούω τον Νταλάρα να τραγουδάει το τσιγάρο”

Υπάρχει κάποια στιγμή στις συναυλίες σας που να ξεχωρίζετε;

Γ. Κότσιρας – Η αγαπημένη μου στιγμή είναι όταν ακούω τον Νταλάρα να τραγουδάει το “Τσιγάρο”. Τον υποχρέωσα να “βάλει στο στόμα του” κάτι που απεχθάνεται και ταυτοχρόνως είναι αυτό που από όλους όσους προσπάθησαν, είναι ο μόνος που κατάφερε να με πείσει να το κόψω.

Γ. Νταλάρας – Περνάμε ωραία! Νομίζω πως αυτό που μέχρι τώρα νιώθουμε και εισπράττουμε είναι η ειλικρινής συμμετοχή του κόσμου που τραγουδά μαζί μας σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της συναυλίας. Αυτό μας δίνει μεγάλη χαρά.

Τι σας προσφέρει η κάθε φορά που έρχεστε στη Θεσσαλονίκη;

Γ. Κότσιρας – Έναν εξαιρετικό λόγο για να ξανάρθω… Απεριόριστη αγάπη!

Η αγάπη σας κ. Νταλάρα για τη Θεσσαλονίκη είναι γνωστή. Ποια πρόσωπα και στιγμές της κρατάτε για πάντα ως ανάμνηση;

Γ. Νταλάρας – Γνωστή και παντοτινή. Στη Θεσσαλονίκη έρχομαι από το ξεκίνημά μου στο τραγούδι. Από τότε ακόμη, διαπίστωσα πως το κοινό της Θεσσαλονίκης αν σε αγκαλιάσει την πρώτη φορά τότε θα σε έχει στην καρδιά του για πάντα. Έχω ζήσει πολύ ωραίες και σπουδαίες στιγμές, φέραμε προγράμματα που έκαναν πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη ή ετοιμάστηκαν ειδικά για τη Θεσσαλονίκη. Έχω κάνει φίλους πολλούς στην πόλη. Είναι και οι δημιουργοί της, οι ποιητές της, οι συνθέτες της, οι τραγουδοποιοί της. Είναι ο Σταύρος μου (Σταύρος Κουγιουμτζής), ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Γιώργος Ζήκας, ο Νίκος Παπάζογλου, ο Δημήτρης Μυστακίδης, ο Γιώργος Καζαντζής. Και βέβαια είναι η μεγάλη και διάσημη χορωδία της Θεσσαλονίκης. Αυτή τη χορωδία περιμένω με ανυπομονησία να ακούσω και πάλι στο Θέατρο Γης να τραγουδά μαζί μας. Καλή αντάμωση!

*Γιώργος Νταλάρας και Γιάννης Κότσιρας στο Θέατρο Γης | Πέμπτη 01 Σεπτεμβρίου 2022, Ώρα έναρξης : 21.00

*Κεντρική φωτογραφία: Θοδωρής Ψιάχος