H ουτοπία είναι εδώ!

Το 18^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έφτασε στο τέλος του όμως πολλά ντοκιμαντέρ που εμφανίστηκαν στο Φεστιβάλ συνεχίζουν το ταξίδι τους επιστρέφοντας και πάλι στη Θεσσαλονίκη. Μία από τις ταινίες που ξεχώρισαν ήταν το «Next Stop: Utopia», το οποίο θα προβάλλεται από 24 Μαρτίου στην αίθουσα Σταύρος Τορνές στις 19.45 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το «Next Stop: Utopia» κατέγραψε τις προσπάθειες των εργατών της ΒΙΟ.ΜΕ. αφού έκλεισε, όταν δοκίμασαν κάτι επαναστατικό: να το καταλάβουν και να το λειτουργήσουν μόνοι τους με τις αρχές της άμεσης δημοκρατίας.

Η κάμερα του Απόστολου Καρακάση ακολούθησε τον αγώνα αυτών των θαρραλέων ανθρώπων και μοιράστηκε με το κοινό τα όσα βίωσαν και τις προσπάθειες που κατέβαλλαν. Ο Απόστολος Καρακάσης μίλησε στην «Παράλλαξη», μας μύησε στην ταινία του, στα όσα αντιμετώπισε και βίωσε.

Τι είναι η ΒΙΟ.ΜΕ. και τι είναι το «Next Stop: Utopia»;

Η ΒΙΟ.ΜΕ. ήταν ένα εργοστάσιο που παρήγαγε δομικά υλικά και ήταν θυγατρική μιας από της πιο δυναμικές εταιρίες της Βορείου Ελλάδος της Filkeram Johnson. Μιλάμε για μια πάρα πολύ υγιή επιχείρηση που για πενήντα χρόνια απασχόλησε γενιές γενεών. Όταν ήρθε η κρίση αυτός ο γίγαντας έκλεισε. Το πώς και το γιατί δεν τα εξετάζει η ταινία. Η ταινία ξεκινάει τη στιγμή που οι άνθρωποι διασταυρώνονται με την ιστορία, που λέγεται κρίση στην περίπτωση μας και πως διαφορετικές συνειδήσεις προσαρμόζονται σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Πρέπει προφανώς να αλλάξουν ταυτότητα, γιατί αυτά που ξέρανε μέχρι τώρα δεν μπορούν να τους διασφαλίσουν μία αξιοπρεπή ζωή στο μέλλον. Και τους έρχεται η επαναστατική ιδέα να πάρουν το εργοστάσιο στα χέρια τους και μέσα από κινηματικές διαδικασίες να μεταφέρουν στην Ελλάδα το πείραμα των ανακτημένων εργοστασίων της Αργεντινής.

Πόσα χρόνια κράτησαν τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ;

Εμείς ξεκινάμε να τους παρακολουθούμε από την ημέρα που κάνουν τη συμβολική κατάληψη του εργοστασίου και είμαστε μαζί τους για δυο χρόνια περίπου, σχεδόν σε καθημερινή βάση, στις βάρδιες του και παρακολουθούμε όλη αυτή την περιπετειώδη και αγωνιώδη προσπάθεια να τα καταφέρουν.

Πώς πήραν οι εργαζόμενοι της ΒΙΟ.ΜΕ. αυτή τη γενναία απόφαση;

Όπως πάντα υπάρχει ένας πυρήνας. Υπήρχε ένας πυρήνας κάποιων εργατών, ένα δυναμικό σωματείο, το οποίο συμμετείχε σε κινητοποιήσεις στο παρελθόν, οπότε ήταν σε επαφή κάπως με τέτοιες ιδέες. Άρχισαν να εξετάζουν την ιδέα αυτή και μετά ήρθε ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης ανθρώπων που είχαν παρόμοια προστάγματα και μια άλλη φιλοσοφία ζωής σχετικά με την αυτοδιαχείριση και με το να πάρουν οι εργάτες τα μέσα παραγωγής στα χέρια τους. Για όλο αυτό τον κόσμο η κρίση κατά κάποιον τρόπο ήταν μια ευκαιρία αυτές οι ιδέες να εφαρμοστούν στην πράξη.

Και κατά τη διάρκεια του αγώνα τους όλα αυτά τα χρόνια αυτοί οι άνθρωποι ενέπνευσαν πάρα πολλούς ανθρώπους και ακούστηκαν σχεδόν σε όλο τον κόσμο.

Ακριβώς, η απήχηση που είχανε όχι μόνο στην Ελλάδα ή πανευρωπαϊκά, αλλά και σε όλο τον κόσμο είναι κάτι το απίστευτο. Κάθε ημέρα όσο ήμασταν εκεί εμφανίζονταν δημοσιογράφοι από όλο τον πλανήτη, από συστημικά και εναλλακτικά media. Οι κάμερες μπαινοέβγαιναν συνέχεια. Και η συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις και σε κινητοποιήσεις άλλες, όπως ο χρυσός, η ΕΡΤ και το Κοινωνικό Ιατρείο, όλα αυτά κάπως ενοποιήθηκαν και προχώρησαν ως ένας μεγάλος κοινός αγώνας που ήταν συνοδοιπόροι.

Τι θυσίες απαιτεί το να αναλάβεις να διοικήσεις με διαδικασίες άμεσης δημοκρατίας ένα τέτοιο εργοστάσιο;

Το βασικό είναι να διαμορφώσεις μία καινούργια αντίληψη για την εργασία, για τη ζωή σου και για τον τρόπο που συσχετίζεται η ζωή σου με την κοινωνία. Αυτός ο μετασχηματισμός ο προσωπικός είναι κατά κάποιο τρόπο το κύριο θέμα της ταινίας. Γιατί υπάρχουνε δραματικές συγκρούσεις σε κάθε επίπεδο στην ταινία. Υπάρχουν εξωτερικές δραματικές συγκρούσεις με το κράτος επειδή είναι ένα εγχείρημα που κινείται στα όρια της νομιμότητας. Υπάρχουν όμως και μέσα στην ομάδα συγκρούσεις και τριβές, γιατί δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, ούτε έχουν τις ίδιες επιθυμίες και το ίδιο μεράκι και ούτε είναι όλοι εξίσου συνειδητοί γι’ αυτό που γίνεται. Για κάποιους ήταν η τελευταία σανίδα σωτηρίας. Μπορεί να μην είχαν καμία σχέση με τα κοινωνικά κινήματα πριν, αλλά μπροστά στην απελπισία της χρόνιας ανεργίας σκέφτηκαν γιατί να μην δοκιμάσουν και αυτό. Να κάνουμε ότι χρειάζεται να κάνουμε, ώστε να αποκτήσουμε μια προοπτική. Και η άλλη εσωτερική σύγκρουση που υπάρχει είναι ότι πρέπει ξαφνικά στα πενήντα σου να αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου και το πώς κερδίζεις την αίσθηση της αξιοπρέπειας και της δημιουργικότητας μέσα από την επαγγελματική σου ενασχόληση.

Καθ’ όλη αυτή τη διάρκεια οι σχέσεις εργοδοσίας και εργαζομένων ποιες ήταν;

Οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες και πριν κλείσει το εργοστάσιο. Η απόφαση των εργαζομένων όταν έκαναν κατάληψη ήτανε κανένας από τα διοικητικά στελέχη της εταιρίας να μην συμμετέχει στο εγχείρημα. Και οι εργάτες του λευκού κολάρου ας πούμε δεν συμμετείχαν στο εγχείρημα. Ήταν αποκλειστικά οι εργαζόμενοι της παραγωγής αυτοί που το στελεχώσανε.

Σήμερα ποιοι είναι οι στόχοι των εργαζόμενων;

Ο στόχος τους είναι πάντα μέσα από τις κινηματικές τους διαδικασίες αφού κατακτήσουν μία κοινωνική νομιμοποίηση να αναγκαστεί το κράτος να βρει μία λύση νομιμότητας, ώστε να μπορούν να έχουνε μία εναλλακτική επιχειρηματική δραστηριότητα εκεί μέσα χωρίς όμως να φοβούνται από στιγμή σε στιγμή το ότι θα μπει η αστυνομία.

Στα γυρίσματα τι προβλήματα αντιμετώπισεατε;

Πάντα σε ένα ντοκιμαντέρ, όπου δεν επινοείς τα πρόσωπα και το σενάριο του δράματος, όλη σου η προσπάθεια διοχετεύεται στο να αποκτήσεις πρόσβαση στα πρόσωπα, έτσι ώστε να αφηγηθείς μια ιστορία με πολλά επίπεδα, με βάθος και με ειλικρίνεια. Και παράλληλα βέβαια υπάρχουν και τα ηθικά διλήμματα του πως θα φτιάξεις κάτι που όταν το βλέπουν οι πρωταγωνιστές δεν αισθάνονται προδομένοι και θα αισθάνονται ικανοποιημένοι για την εμπιστοσύνη που σου έδειξαν. Αυτό, ευτυχώς επιτεύχθηκε και ήταν η μεγαλύτερη ανακούφιση. Πέρα από την προβολή σε μεγάλα φεστιβάλ και τη διανομή και ότι μπορεί να αποκομίσεις, είναι τεράστια ανακούφιση και επιτυχία για εμένα το ότι όταν είδαν την ταινία άνθρωποι που μεταξύ τους έχουν πολύ οξυμένες σχέσεις όλοι αισθάνθηκαν ότι καλά έκαναν και συμμετείχαν και ότι είναι μία δίκαιη και τίμια αναπαράσταση στη σελίδα της ζωής τους.

Το «Next Stop: Utopia» παρόλο που είναι ένα ντοκιμαντέρ, έχει έντονα στοιχεία μυθοπλασίας. Αυτός ήταν ο σκοπός σας.

Το «Next Stop: Utopia» μοιάζει με ταινία μυθοπλασίας, γιατί την επεξεργαστήκαμε σαν μια τέτοια ιστορία. Συνεργάστηκα με έναν συνάδελφο, που είναι σεναριογράφος, τον Παναγιώτη Ιωσηφέλη και έτσι έχει η ταινία μία πλοκή και την εξέλιξη μίας ταινίας μυθοπλασίας. Υπάρχει και η μουσική επένδυση του Σταύρου Γασπαράτουπου ενισχύει πολύ την συναισθηματική εμπειρία αυτής της περιπέτειας. Και ανάμεσα στους συντελεστές πολύ σημαντικοί ήταν οι παραγωγοί, ο Μάρκος Γκαστίν και η Ελένη Χανδρινού που έπρεπε να αντιμετωπίσουν μία ανορθόδοξη παραγωγή, η οποία ξεκίνησε χωρίς καμία χρηματοδότηση και έπρεπε σιγά σιγά να βρεθεί ένας τρόπος αυτό να ολοκληρωθεί επαγγελματικά και να μπορέσει να βγει από τα σύνορα της Ελλάδας.

Μετά το 18^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το «Next Stop: Utopia» που θα συνεχίσει το ταξίδι του;

Στις 24 Μαρτίου η ταινία βγαίνει σε τρεις αίθουσες στην Αθήνα και σε μία αίθουσα του Φεστιβάλ στο λιμάνι στη Θεσσαλονίκη. Και στη συνέχεια θέλουμε να προβληθεί σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, σε συλλογικότητες όπου υπάρχει ενδιαφέρον. Νομίζω πως είναι μια ιστορία που δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την αυτοδιαχείριση μόνο στην περίπτωση της ΒΙ.ΟΜΕ. γιατί αποτυπώνονται κάποιες αγωνιώδεις διεργασίες τις οποίες βιώνει ολόκληρη η ελληνική κοινωνία.

Κατά τη γνώμη σας ποιος είναι ο σκοπός του κινηματογράφου;

Δεν νομίζω ότι ο κινηματογράφος προσφέρεται για να στέλνεις μηνύματα. Η κύρια δουλειά μας είναι να προσφέρουμε μία γοητευτική ιστορία στους ανθρώπους. Να τους προσφέρουμε τη δυνατότητα να ζήσουνε μέσα σε μιάμιση ώρα που κρατάει η ταινία, μια ανθρώπινη περιπέτεια η οποία θα τους κάνεις να συγκινηθούν, να γελάσουν και να κλάψουν. Από εκεί και πέρα τους δίνουμε την ελευθερία να κάνουν τις δικές τους σκέψεις και τη δικιά τους έρευνα, αν θέλουν να εμβαθύνουν σε κάποια πράγματα. Πιστεύω ότι είναι το «Next Stop: Utopia» μία ταινία που δεν τελειώνει με το τέλος της προβολής της. Μένει στη συνείδηση του θεατή για να τον προβληματίσει. Για εμένα ο ρόλος των ιστοριών είναι καθοριστικός στη ζωή μας, καθώς επηρεάζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε.

https://vimeo.com/118145215

Συντελεστές:

Σκηνοθεσία: Απόστολος Καρακάσης

Σενάριο: Απόστολος Καρακάσης

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Απόστολος Καρακάσης, Θανάσης Καφετζής, Δημήτρης Σταμπολής

Μοντάζ: Απόστολος Καρακάσης, Χρόνης Θεοχάρης

Ήχος: Θανάσης Καφετζής

Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος

Παραγωγός: Μάρκος Γκαστίν [email protected], Ελένη Χανδρινού [email protected]

Παραγωγή: MINIMAL FILMS

Φορμά: DCP Έγχρωμο

Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα

Διάρκεια: 91′

Έτος Παραγωγής: 2015

Παγκόσμια εκμετάλλευση: Visible films, Belgium Thierry Detaille T. +32 2 256 96 01 [email protected] www.visiblefilm.com

Ελληνική διανομή: One from the Heart Σοφία Αγγελίδου T. +30 210 9332492 [email protected]