Ο Θεσσαλονικιός φωτορεπόρτερ του Reuters που κέρδισε στο World Press Photo 2023

“Ήξερα ότι ήθελα να το κάνω αυτό, ήξερα ότι μου άρεσε να μεταφέρω τις ιστορίες των ανθρώπων, να βρίσκομαι κάπου που δεν μπορούν οι πολλοί να βρεθούν” λέει ο Άλκης Κωνσταντινίδης στη συζήτηση μας, με αφορμή την τιμητική του διάκριση στον διαγωνισμό «World Press Photo 2023» καταφέρνοντας η φωτογραφία του να ξεχωρίσει ανάμεσα σε 60.448 εικόνες που υπέβαλαν 3.752 φωτογράφοι από όλο τον κόσμο.

Ο Θεσσαλονικιός φωτορεπόρτερ  – συνεργάτης του Reuters από το 2014 και βραβευμένος με Pulitzer – βρέθηκε  στο βομβαρδισμένο Χάρκοβο της Ουκρανίας και φωτογράφησε  την Άνοιξη του 2022, μία γυναίκα να θρηνεί πάνω από το πτώμα ενός ηλικιωμένου άντρα, αποτυπώνοντας μοναδικά την τραγωδία της οικογένειας αλλά και μία καθημερινότητα που φέρνει ο πόλεμος σε μία περιοχή.

Ήταν η περίοδος που ακόμη τα ρωσικά στρατεύματα προσπαθούσαν να καταλάβουν την πόλη και κατοικημένες περιοχές της δέχονταν καθημερινά πυκνά πυρά πυροβολικού και πυραυλικών συστημάτων. Σε ένα από αυτά, ο 79χρονος Βίκτορ Γκουμπάρεφ που είχε βγει από το σπίτι του για να πάρει ψωμί, σκοτώθηκε από έκρηξη. Ο φακός του Άλκη κατέγραψε την κόρη του, Γιάνα Μπάτσεκ, να θρηνεί πάνω από το άψυχο σώμα του. Δίπλα της, ο σύντροφός της, Γεβγκένι Βλασένκο, ενώ η μητέρα της Λιούμποφ προσπαθεί να την παρηγορήσει.

Η φωτογραφία αυτή, με τίτλο «Yana and Victor», βραβεύτηκε στον παγκόσμιο και πολύ απαιτητικό διαγωνισμό «World Press Photo 2023», στην κατηγορία «Europe, Sinlges» και με αφορμή αυτή την σπουδαία βράβευση, ο Άλκης Κωνσταντινίδης, μιλάει στην Parallaxi

Τι θυμάσαι από τη μέρα εκείνη που έβγαλες αυτή τη φωτογραφία;

Ήταν η πρώτη μου επίσκεψη στην Ουκρανία, Μάρτιο και Απρίλιο του ’22 και στο μεγαλύτερο μέρος ήμουν στο Χάρκοβο όπου εκείνη την περίοδο οι επιθέσεις ήταν πολύ πιο έντονες στην πόλη. Τότε υπήρχαν πάρα πολλά θύματα από επιθέσεις. Οι μέρες ήταν πάντα έτσι, έντονες. Είχαμε μια ακόμα πληροφορία ότι μια βολή χτύπησε ένα παλιού, ανατολικού, σοβιετικού τύπου μπλοκ οικοδομών. Πήγαμε σε εκείνο το σημείο και με το που φτάσαμε και ενώ ήμασταν ακόμα στο αυτοκίνητο, είδα από μια πολυκατοικία να βγαίνει μία γυναίκα, η οποία αποδείχτηκε λίγο αργότερα ότι ήταν η γυναίκα την οποία φωτογράφισα να στέκεται πάνω από νεκρό της πατέρα, ο οποίος μερικά λεπτά πιο πριν είχε σκοτωθεί από κάποιο θραύσμα της βολής που έπεσε ακριβώς στη μέση μιας παιδικής χαράς.

Είναι μία δύσκολη στιγμή αυτή ε;

Έχει να κάνει με τον σεβασμό που πρέπει να δείξεις απέναντι στον άνθρωπο που βρίσκεται μπροστά σου και καταλαβαίνει αυτή την πάρα πολύ δύσκολη στιγμή και αποδέχεται να βρίσκεσαι εκεί και να το φωτογραφίζεις. Πάντα υπάρχει κι ένα προσωπικό δίλημμα που εγώ από την πλευρά μου έχω αποφασίσει να το επεξεργάζομαι στη δουλειά και να βάζω μπροστά τον λόγο για τον οποίο βρίσκομαι σε αυτό το σημείο και σε αυτή τη δύσκολη θέση να επιλέξω αν θα φωτογραφίσω μία τόσο δύσκολη και τόσο επική στιγμή ενός ανθρώπου που βρίσκεται μπροστά στον φακό μου. Το κάνω γιατί βρίσκομαι εκεί για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να βρίσκονται σε αυτό το σημείο, για να δουν τι συμβαίνει σε αυτό συγκεκριμένο σημείο του κόσμου.

Μίλησες με αυτή τη γυναίκα;

Γύρω της, αν δεις τη φωτογραφία, βρίσκονται ο σύντροφος της και η μητέρα της. Εκείνη τη στιγμή, μίλησα με τον σύντροφο της και μαζί με τον δημοσιογράφο του Reuters που ήμασταν εκεί, θεωρήσαμε πως παρόλο που ήταν μία πάρα πολύ δυνατή εικόνα, έπρεπε να σεβαστούμε τον θρήνο και την τραγωδία της οικογένειας και την στιγμή και κάναμε την προσπάθεια μας την μεθεπόμενη μέρα. Επιστρέψαμε στο σημείο και την βρήκαμε, ακριβώς επειδή θυμόμασταν από ποια πολυκατοικία την είχαμε δει πριν δύο μέρες να βγαίνει. Πρόκειται για έναν πολύ δυνατό και αισιόδοξο άνθρωπο, παρ’ όλες τις τραγωδίες που χτύπησαν την οικογένεια της και παρ’ όλο που βρίσκεται στη μέση ακόμα μιας εμπόλεμης κατάστασης. Επικοινωνούμε ακόμα αρκετά συχνά.

Έμαθε για την διάκριση της φωτογραφίας;

Προτού ανακοινωθεί, την κάλεσα να της πω τι έχει συμβεί. Ήταν πάρα πολύ χαρούμενη, ακριβώς γιατί η ιστορία του πατέρα της, παρόλο που είναι η τραγωδία της οικογένειας της, δεν θα ξεχαστεί και θα τη δει κι ο υπόλοιπος κόσμος.

Ήταν πάντα ο λόγος που επέλεξες αυτή τη δουλειά το να διηγείσαι ιστορίες;

Ουσιαστικά όλο αυτό καλλιεργείται. Μεγαλώνοντας κάνεις πιο συγκεκριμένο και αναλύεις περισσότερο τον σκοπό που έχεις επιλέξει αυτό το επάγγελμα. Ήξερα ότι ήθελα να το κάνω αυτό, ήξερα ότι μου άρεσε να μεταφέρω τις ιστορίες των ανθρώπων, να βρίσκομαι κάπου που δεν μπορούν οι πολλοί να βρεθούν και να μπορέσω να πω την ιστορία που έχω μπροστά μου με τον δικό μου τρόπο και τη δικιά μου ματιά, κρατώντας πάντα την αλήθεια της ιστορίας ακέραιη, αλλά όταν το κάνεις κι όταν πραγματικά βλέπεις την απήχηση του, τότε γίνεται ξεκάθαρο.

Υπήρξαν φορές σε αποστολές σου, να έχεις νιώσει άβολη ή δύσκολα;

Αυτά που βλέπω μπροστά μου δε μπορούν να με κάνουν να νιώσω άβολα, γιατί και να προσπαθήσω να το αφήσω να περάσει μέσα μου, δε γίνεται γιατί είναι μία συνειδητή επιλογή μου να βρίσκομαι εκεί. Οπότε αν υπάρξει οποιαδήποτε συζήτηση που θα πρέπει να κάνω με τον εαυτό μου αν κάτι με ενοχλεί, θα πρέπει να την κάνω αργότερα. Εκείνη τη στιγμή θα πρέπει να κρίνω την ίδια την κατάσταση που έχω μπροστά μου και να προσπαθήσω να τη διαχειριστώ. Αυτό δουλεύεται με την εμπειρία και με τον χρόνο. Δουλεύεται κυρίως όταν αποδεχτείς τον λόγο που βρίσκεσαι εκεί, οπότε το να αισθάνομαι εγώ άβολα δεν θα πρέπει να με καταβάλει.

Έχεις βραβευτεί πολλές φορές. Τι σημαίνει αυτό για σένα και τη δουλειά σου;

Μεγαλώνοντας, κατάλαβα οτι τα βραβεία είναι μία αναγνώριση για αυτό που έχεις επιλέξει να κάνεις και αυτό που έχεις αφιερωθεί, αναγνωρίζεται. Ο τρόπος με τον οποίο λες εσύ μια ιστορία γίνεται αποδεκτός από το κοινό και από τους ανθρώπους που κρίνουν τους εκάστοτε διαγωνισμούς. Από εκεί και πέρα, εννοείται είμαι χαρούμενος και αυτό γιατί ο σκοπός μου αναγνωρίζεται και όχι εγώ ο ίδιος.

Τι σου λείπει από τη Θεσσαλονίκη;

Μου λείπουν όλοι οι λόγοι που με οδήγησαν να επιλέξω αυτή τη δουλειά. Γιατί η Θεσσαλονίκη με καλλιέργησε και με έκανε αυτό που είμαι. Δυστυχώς γίνεται όλο και πιο σπάνιο όμως να την επισκέπτομαι και πρέπει κάπως αυτό να το αλλάξω.

Ο Άλκης Κωνσταντινίδης, γεννημένος το 1984 στη Θεσσαλονίκη, έχει ως βάση του τα τελευταία χρόνια την Αθήνα. Ξεκίνησε ως freelancer το 2009 και λίγα χρόνια αργότερα, το 2014 άρχισε η συνεργασία του με το πρακτορείο Reuters, καλύπτοντας τα γεγονότα της βαθιάς οικονομικής κρίσης και στη συνέχεια το τεράστιο προσφυγικό ρεύμα προς την Ευρώπη. Βραβεύτηκε για την ομαδική δουλειά του στο προσφυγικό, το 2016 στην Ευρώπη και το 2019 στο Μεξικό, με το Pulitzer Prize. Έχει μεταξύ άλλων καλύψει τους πολέμους στην Ουκρανία και το Ιράν, την εξέγερση στην Αίγυπτο το 2011, τις πυρκαγιές σε Αυστραλία και Ελλάδα, την προσφυγική κρίση των Ροχίνγια στο Μπαγκλαντές, την επισιτιστική κρίση στη Μαγαδασκάρη, αλλά και την κηδεία της Ελισάβετ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Ρίο και το Τόκιο.