Οι ζωές των άλλων: Στέλλα, μια διεμφυλική γυναίκα που διεκδίκησε την εργασία πέρα από το πεζοδρόμιο
Η Στέλλα, μια διεμφυλικη γυναίκα, λέει τη δική της ιστορία διεκδίκησης.
Τα δύο τελευταία χρόνια πολλές είναι οι νομικές κατακτήσεις της LGBTQI κοινότητας στην Ελλάδα, με αποκορύφωμα την «Αναγνώριση της ταυτότητας φύλου» που ουσιαστικά έδωσε υπόσταση – αναγνώριση στα τρανς άτομα. Η εργασία που τόσο ευεργετική είναι στην ζωή μας, μιας και προσφέρει εκτός από την επιβίωση πολλά άλλα εφόδια, δεν είναι για τους τρανς ανθρώπους μια εύκολη υπόθεση. Με τον νέο νόμο φαίνεται πως πολλά πράγματα μπορούν να αλλάξουν, χωρίς να είναι οι διεκδικήσεις ένας δρόμος εύκολος, στρωμένος με ροδοπέταλα. Μένουν πολλά ακόμα να γίνουν για να καταφέρουμε να λέμε ότι υπάρχει ισότητα στην εργασία για όλους. Η Στέλλα, μια διεμφυλική γυναίκα, λέει την δική της ιστορία διεκδίκησης μιας εργασίας πέρα από το πεζοδρόμιο.
Ας ξεκινήσω από πολύ παλιά. Πώς ήταν τα παιδικά και εφηβικά σου χρόνια;
Τα θυμάμαι όμορφα, αν και πάλευα από μικρό παιδί με το φύλο και την σεξουαλικότητα μου. Μου άρεσε να ντύνομαι με γυναικεία ρούχα, να παίζω σχοινάκι. Με κυνηγούσαν για να με δείρουν, για να σταματήσω να φέρομαι σαν κορίτσι. Άρχισα να απομονώνομαι, έκανα παρέα μόνο με κάποια κορίτσια. Έφαγα όλο αυτό το κλασικό πακέτο bullying που έφαγε κάθε LGBTQI άτομο της γενιάς μου στο σχολείο. Όλο αυτό άρχισε να αλλάζει όταν σπούδαζα και άρχισα να απελευθερώνομαι πιο πολύ, να ασχολούμαι με την σεξουαλικότητα και το σώμα μου, να συχνάζω στα πρώτα gay bar, το Banal, το Μπάχαλο, στα πάρκα, στην Kαλαχάρι (το σημερινό Δημαρχείο) και τα στενά του Βαρδάρη. Έζησα εκείνες τις μυθικές εποχές με τα show και το έντονο φλερτ. Πέρασα ωραία στα φοιτητικά χρόνια.
Τι σπούδασες ;
Γεωπονία.
Το ακολούθησες το επάγγελμα;
Όχι, ήταν πολύ δύσκολο, γιατί ήδη από το πανεπιστήμιο είχα πάρει τις αποφάσεις μου, είχα κάνει την επιλογή μου να ζω ως τρανς κοπέλα και αυτό δημιουργούσε ήδη από την σχολή προβλήματα. Με κυνηγούσαν, έτρωγα ξύλο και αντιμετώπισα μεγάλο πρόβλημα να βρω δουλειά.
Έζησες δύσκολες εποχές.
Εκείνα τα χρόνια, και απλά να περπατούσες στο δρόμο, αν ο άλλος ήθελε, σε συλλάμβανε για προσβολή της δημοσίας αιδούς. Είχαμε πολλά αυτόφωρα, μας έδερνε η αστυνομία, πληρώναμε και μεγάλα ποσά. Έχω πληρώσει πάνω από 10 εκ. δραχμές σε αυτόφωρα. Μπορεί στο μεταξύ να σε έπιαναν Παρασκευή και να σε άφηναν Δευτέρα, μετά τον εισαγγελέα. Στο πανεπιστήμιο με κυνηγούσαν δεξιοί, αριστεροί, αναρχικοί και ήμουν το παρατεταμένο της παρέας. Εκείνα τα χρόνια υπήρχε πολύ λατρεία αλλά υπήρχε και πολύ βία και ρατσισμός. Ο κόσμος ήταν κλειστός και δεν αποδεχόταν εύκολα το διαφορετικό. Χαίρομαι που τα σημερινά παιδιά είναι πιο ελεύθερα, έχουν κερδίσει δικαιώματα.
Έχουν γίνει εντυπωσιακές αλλαγές στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Τα πράγματα αλλάζουν. Για μένα προσωπικά έγιναν καλύτερα έπειτα από την διόρθωση φύλου το 2004. Όμως τα τρανς άτομα δεν έχουν ανάγκη μόνο από ταυτότητα, έχουν ανάγκη από εκπαίδευση, μόρφωση και επαγγελματική κατάρτιση, που για χρόνια τους στερούσαν. Θα πρέπει να απορροφούνται ως εργατικό δυναμικό υποχρεωτικά, να υπάρχει μια ποσόστωση όπως υπάρχει και για τις άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, γιατί οι τρανς είναι η πιο αποδυναμωμένη ομάδα που ζει στο περιθώριο, στην παρανομία, χωρίς να το θέλει. Οι τρανς γυναίκες βιάζονται καθημερινά, κάνοντας πεζοδρόμιο χωρίς να το θέλουν, αλλά και χωρίς να έχουν άλλη επιλογή. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι συνάνθρωποί μας έχουν τις ίδιες ανάγκες, τις ίδιες προσδοκίες με όλους τους άλλους ανθρώπους. Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει και μέριμνα για την τρίτη ηλικία. Όπως όλοι οι άνθρωποι, οι τρανς γερνάνε, απομονώνονται, έχουν προβλήματα και πεθαίνουν μόνοι και ανήμποροι.
Ποιες προσπάθειες έκανες για να μπορέσεις να εργαστείς;
Έχω δουλέψει ρεσεψιόν σε ξενοδοχείο, καμαριέρα, αλλά αυτά στο εξωτερικό, στην Ελλάδα δεν δίνουν δουλειές στις τρανς. Η μόνη ελπίδα αναγκαστικά είναι το δημόσιο, όπου δεν μπορούν να στο αρνηθούν. Όμως ακόμα και εκεί υπάρχει πάντα ο ρατσισμός και η προκατάληψη. Δεν έκανα πίσω, ήθελα πάρα πολύ μια δουλειά, το κυνήγησα και το πέτυχα.
Αυτή την στιγμή δουλεύεις;
Ναι, εργάζομαι μέσω ενός προγράμματος του ΟΑΕΔ σε κοινωφελή εργασία και πραγματικά περνάω υπέροχα. Υπήρχε η αρχική καχυποψία μέχρι να γνωριστούμε με τους συναδέλφους, αλλά τώρα είμαστε σαν οικογένεια. Με έχουν αγκαλιάσει σαν φίλη και αισθάνομαι επιτέλους ότι προσφέρω, ότι κάνω κάτι δημιουργικό και είμαι παραγωγική.
Πώς νιώθεις που είσαι σε μια απλή συμβατική εργασία;
Νιώθω υπέροχα. Ξυπνάω το πρωί, πάω στην δουλειά μου, νιώθω ότι με υπολογίζουν, ότι κάνω κάτι σημαντικό στην ζωή μου, ότι προσφέρω. Ξεπέρασα τα κόμπλεξ μου, την αγοραφοβία και την απομόνωση. Νιώθω ότι γίνομαι αποδεκτή και ισάξια με τους άλλους εργασιακά. Με έχουν κάνει φίλη τους οι συνάδελφοί μου, με εκτιμούν, μου δείχνουν αγάπη, τρυφερότητα και ευκαιρίες.
Ποιες οι διαφορές της Ελλάδας με το εξωτερικό, όπου έχεις ζήσει και δουλέψει;
Η διαφορά είναι ότι στην Ελλάδα ακόμα πρέπει να απαιτείς και να διεκδικείς, τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Γι’ αυτό πρέπει τα τρανς άτομα να κάνουν το βήμα να ψαχτούν, να πιέσουν, να διεκδικήσουν και να μην περιμένουν.
Οι γονείς σου πως αντέδρασαν όταν έμαθαν ότι δουλεύεις;
Νιώθουν πολύ ωραία και περήφανοι. Η μάνα μου συγκινήθηκε πολύ γιατί πάντα στεναχωριόταν για το τι θα κάνω στη ζωή μου, τι θα απογίνω.
Οι άλλες τρανς πως το αντιμετώπισαν;
Μερικές το πήραν ως πλάκα και αστείο, άλλες όμως το χάρηκαν και πιστεύω ότι τους έδωσα δύναμη να πιστέψουν ότι γίνεται.
Νιώθεις ότι με την σημερινή σου προσπάθεια περνάς ένα μήνυμα;
Ως γυναίκα που μιλάω ανοιχτά για την εργασία, ναι, πιστεύω ότι ίσως αυτό να βοηθήσει τους νεότερους, γιατί εγώ ξύπνησα μια μέρα 45 ετών και κατάλαβα ότι είχα χάσει μερικά από τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου από το φόβο μήπως με απορρίψουν.
Είναι εύκολο αυτό που κατάφερες;
Είναι πολύ δύσκολο. Στον ιδιωτικό τομέα είναι ακόμα σχεδόν αδύνατο να δουλέψεις. Στο δημόσιο, που έχουμε ευκαιρίες και δικαιώματα, πρέπει να διεκδικήσει κάποιος με πείσμα και πολύ επιμονή.
Τι θα συμβούλευες να κάνει μια τρανς για να αποκτήσει εργασιακά δικαιώματα;
Καταρχήν, να βγάλει μια κάρτα ανεργίας οπωσδήποτε και να βλέπει να προγράμματα του ΟΑΕΔ. Να κάνει αιτήσεις ΕΣΠΑ σε κοινωφελή προγράμματα, σε ΑΣΕΠ, παντού. Έχω κάνει πάρα πολλά, απορρίφθηκα, αλλά κάποια στιγμή ήμουν και επιτυχούσα. Πρέπει να προσπαθείς. Αν πάλι νιώθει κάποιος- κάποια ότι δεν έχει τις γνώσεις που χρειάζεται, ποτέ δεν είναι αργά και δεν είναι ντροπή κάποιος να πάει Λύκειο ή σε μια σχολή κρατική ή ιδιωτική για σπουδές.
Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον;
Είμαι αισιόδοξη για τη νέα γενιά που έχει ευκαιρίες, έχει δικαιώματα, κοινωνικοποιείται πιο εύκολα, δεν ζει σε γκέτο με το φόβο και τους στερεοτυπικούς ρόλους και τα επαγγέλματα.
Τι θα ήθελες να πεις κλείνοντας;
Θα ήθελα να πω ότι δεν θέλω οι νέοι να με έχουν πρότυπο σε καμία περίπτωση, μίλησα όμως ανοιχτά εδώ σήμερα μαζί σου γιατί θέλω να με έχουν ως παράδειγμα για να πάρουν δύναμη, να κάνουν βήματα, σε όποια ηλικία κι αν είναι, είτε για να σπουδάσουν, είτε για να εργαστούν, είτε για να διεκδικήσουν ίσα δικαιώματα. Υπάρχει ζωή και πέρα από το πεζοδρόμιο και πέρα από εκεί που θέλουν μερικοί να μας έχουν χωρίς να το επιθυμούμε. Στα μελλοντικά μου σχέδια είναι η εργασία στην ύπατη Αρμοστεία για τους LGBT πρόσφυγες. Κλείνοντας, θα ήθελα να πω κάτι από τον αγαπημένο Ν. Χριστιανόπουλο:
“Και τι δεν κάνατε για να με θάψετε, ξεχάσατε όμως πως ήμουν σπόρος”.
