Η ομάδα από τη Θεσσαλονίκη που εξελίσσει το παιδικό θέατρο

Ο Γιώργος Σοφικίτης μέσα από τα λόγια του γεμάτα θέρμη και παιδικό ενθουσιασμό μας μεταφέρει το κλίμα της άκρως πετυχημένης παιδικής παράστασης, «Η Ωραία Κοιμωμένη» από την θεατρική ομάδα, HIPPO. Η παράσταση σε διασκευή της Καλλιόπης Φύκαρη, αφήνει πίσω το ρόλο του πρίγκιπα και φέρνει στο προσκήνιο την «ωραία κοιμωμένη»- Σουλτάνα που διεκδικεί την προσωπική της ελευθερία και φτάνει στην πραγματική ευτυχία όχι μέσω ενός πρίγκιπα αλλά μέσα από τη γνώση του εαυτού της. Μετά το πέρας της παράστασης, τα παιδιά εμπλέκονται σε ένα Εκπαιδευτικό Δράμα με στόχο την επικοινωνία, την έκφραση και την ευαισθητοποίησή τους. Για τον Γιώργο Σοφικίτη, οι αντιδράσεις, τα λόγια και οι σκέψεις των μικρών θεατών είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση για τη συνέχεια των παραστάσεων. Άλλωστε, οι δυσκολίες του παιδικού θεάτρου είναι τα περιθώρια εξέλιξης του ίδιου ως ηθοποιός.

«Ωραία Κοιμωμένη», από το κλασικό παραμύθι στη σύγχρονη διασκευή της κ. Φύκαρη. Τι διαφορές θα συναντήσουμε;

Η ιστορία που αφηγούμαστε έχει τη βάση της στο κλασσικό παραμύθι της «Ωραίας Κοιμωμένης», όμως η ανάγκη της ομάδας και εν προκειμένω της Καλλιόπης Φύκαρη που υπογράφει το κείμενο, είναι με αφορμή αυτό το τόσο γνωστό παραμύθι να μιλήσουμε για κάτι πιο πραγματικό, πιο χειροπιαστό στα παιδιά αλλά κυρίως στους γονείς τους. Έτσι λοιπόν έχει κρατηθεί το βασικό πλαίσιο της ιστορίας, κι αυτά που έχουν έρθει στα μέτρα των καιρών μας είναι τα εκφραστικά μέσα και η γλώσσα εν γένει, το χιούμορ, οι σχέσεις, οι φόβοι, οι αγωνίες και τα προβλήματα επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια. Ωστόσο υπάρχει και κάτι ακόμη που μας διαφοροποιεί από το κλασικό παραμύθι, κι αυτό δεν είναι άλλο από την απουσία του πρίγκιπα. Για να το θέσω καλύτερα, στη δική μας ιστορία ο πρίγκιπας δεν παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην έκβαση αυτής, άρα στην «αφύπνιση» της «ωραίας κοιμωμένης»- για εμάς Σουλτάνα. Η Καλλιόπη εισάγει τον πρίγκιπα σε ένα ονειρικό επίπεδο με στόχο να βοηθήσει την Σουλτάνα να συνειδητοποιήσει πως η τύχη της ζωής της, του μέλλοντός της, της ευτυχίας της και της ελευθερίας της δε γίνεται να ανατίθεται σε έναν πρίγκιπα κι όχι στον ίδιο της τον εαυτό. Έτσι λοιπόν, η Σουλτάνα μας ξυπνά μόνη της από τον ύπνο-εντός κι εκτός εισαγωγικών-τόσων χρόνων και δρα για πρώτη φορά ως αυτόβουλο ον. Μέσα σε όλες αυτές τις διαφοροποιήσεις αν προσθέσουμε και τα πολλά τραγούδια, τους χορούς και τα διαδραστικά τα οποία παρεμβάλλονται μέσα στην παράσταση, καταλαβαίνετε πως το κλασικό παραμύθι ήταν πράγματι μόνο η αφορμή.

Στην παράσταση γίνεται χρήση των τεχνικών του σωματικού θεάτρου, αυτό προωθεί την κατανόηση του έργου από τους λιλιπούτειους θεατές;

Πράγματι στην παράστασή μας, οι τεχνικές του σωματικού θεάτρου αποτελούν το κυριότερο εργαλείο με το οποίο αφηγούμαστε την ιστορία μας. Αυτό συμβαίνει καθώς η ομάδα Hippo, αλλά κι εμείς ως εκτελεστές κι αφηγητές, πιστεύουμε πως για να γίνει κατανοητό και αντιληπτό το εκάστοτε έργο από τα παιδιά αυτών των ηλικιών, ο χαρακτήρας των οποίων τελεί ακόμη υπό διαμόρφωση, το παιδικό θέατρο οφείλει να στοχεύει στον εντυπωσιασμό της εικόνας. Φυσικά, ο εντυπωσιασμός χρησιμοποιείται απόλυτα καταχρηστικά ως όρος. Στόχος είναι το παιδί να «εντυπωσιαστεί» και να αποτυπώσει στο θυμικό του όλες αυτές τις εικόνες που μόλις είδε. Αυτές οι εικόνες σε συνδυασμό με τον ειλικρινή και ευθύ λόγο που η ομάδα Hippo επιβάλει στα έργα της, φέρει ως αποτέλεσμα την κατανόηση σε πολύ μεγάλο βαθμό της θέσης που παίρνουμε απέναντι στο κλασικό παραμύθι αλλά και τα όποια προτάγματα θέτουμε. Για να σας φέρω ένα παράδειγμα, μέχρις στιγμής έχουμε παίξει σε εκατοντάδες σχολεία και σε άλλους τόσους παιδικούς σταθμούς. Μετά το πέρας των παραστάσεων οι δασκάλες αναθέτουν στα παιδιά να αποτυπώσουν, ζωγραφίζοντας σε ένα χαρτί, τις εμπειρίες τους. Κανένα παιδί μέχρι τώρα δεν έχει ζωγραφίσει τον πρίγκιπα. Σε μια άλλη παράσταση που κάναμε εδώ στη Θεσσαλονίκη, τα παιδιά στο τέλος ερχόντουσαν σε μένα και στην Βαλεντίνα, προσπαθώντας να μιμηθούν όσα κάναμε εμείς επί σκηνής. Αυτά τα δυο παραδείγματα, όπως καταλαβαίνετε, αποτελούν μεγάλο κουράγιο και δύναμη για μας ώστε να συνεχίσουμε.

Στην σκηνή ζωντανεύετε το έργο, δυο ηθοποιοί. Η Βαλεντίνη Κάντα και σεις. Τι ακριβώς θα δούμε να κάνετε πάνω στην σκηνή;

Η Βαλεντίνα κι εγώ, καλούμαστε να αφηγηθούμε όσο καλύτερα μπορούμε την ιστορία της Σουλτάνας μας. Αυτό φέρνει όλα όσα έχουμε αναφέρει, αλλά και πολλές μεταμορφώσεις από την πλευρά μας. Η Βαλεντίνα ξεκινά ως αφηγητής και καθώς ξετυλίγεται το κουβάρι της ιστορίας, περνά μέσα από την μητέρα της Σουλτάνας, από την ίδια τη Σουλτάνα, από την κακιά μάγισσα και καταλήγει πάλι ως αφηγητής. Εγώ αντίστοιχα με την ίδια αφετηρία και κατάληξη, ακολουθώ τις μεταμορφώσεις της Βαλεντίνας φέροντας τα αντίβαρά τους. Τον πατέρα, τον πρίγκιπα και την καλή τσιγγανοπούλα που καλείται να βοηθήσει το ζευγάρι των βασιλιάδων. Ο κύριος «ρόλος» μας όμως, είναι οι αφηγητές κι όσες μεταμορφώσεις έχουμε να κάνουμε γίνονται μπροστά στα μάτια του θεατή, κι αυτό γιατί στόχος είναι φανερώνοντας την «θεατρική σύμβαση» να την καταργήσουμε. Να σταματήσουν, δηλαδή, τα παιδιά να παρακολουθούν τους «ήρωες», αλλά την ιστορία καθαυτή, όπου ήρωας της μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε.

Η «Ωραία Κοιμωμένη εις την δευτέρα» όπως αναγράφεται στον τίτλο, πραγματοποιείται από την θεατρική ομάδα Hippo. Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτήν.

Η ομάδα Hippo  ιδρύθηκε το 2009 και αποτελείται από τον Φώτη Δούσο και τον Αλέξανδρο Ράπτη. Δραστηριοποιείται κυρίως στο χώρο του παιδικού θεάτρου και του Εκπαιδευτικού Δράματος και χαρακτηρίζεται από μια αισθητική, όπως γίνεται αντιληπτό με τα όσα έχουμε αναφέρει έως τώρα, που σέβεται τις αναζητήσεις της σύγχρονης παιδαγωγικής επιστήμης. Έχει ήδη επτά παιδικές παραστάσεις στο ενεργητικό της, τρία θεατροπαιδαγωγικά εργαστήρια για παιδιά και νέους και δύο παραστάσεις για ενήλικες. Η ομάδα έχει παρουσιάσει δουλειές της σε Ελλάδα και εξωτερικό (Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία) με κορυφαία αυτήν στο πανεπιστήμιο YALE της Αμερικής μπροστά σε φοιτητές τους τμήματος της νεοελληνικής γλώσσας, σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, σε θεατρικούς χώρους (Blackbox, Θεσσαλονίκη- Studio Vis Motrix, Θεσσαλονίκη- Θέατρο Αλκμήνη, Αθήνα κ.ά.) και πανεπιστήμια.

Μετά την παράσταση ακολουθεί εκπαιδευτικό Δράμα, στο οποίο εμπλέκονται τα παιδιά. Τι ακριβώς γίνεται;

Ακριβώς. Τα παιδιά μετά από όλα όσα παρακολούθησαν καλούνται να συνεχίσουν την ιστορία από εκεί που την αφήσαμε. Η Σουλτάνα λοιπόν, έχει ξυπνήσει μετά από πολλά χρόνια σε έναν κόσμο ξένο κι άγνωστο για εκείνη, σε έναν «σύγχρονο κόσμο» και μάλιστα ολομόναχη. Καλούνται τότε τα παιδιά, μέσω διάφορων δραστηριοτήτων να μπουν στην θέση της Σουλτάνας, να την συναισθανθούν και να της δώσουν συμβουλές για το τι πρέπει να κάνει στη ζωή της. Η διαδρομή που ακολουθείται μέσω των δραστηριοτήτων του εκπαιδευτικού δράματος (π.χ. διάδρομος σκέψης, συζήτηση με τον ήρωα κλπ) είναι τέτοια που κάνει τα παιδιά ολοένα και περισσότερο να ταυτίζονται και να αφομοιώνουν καλύτερα την προβληματική της ιστορίας και να προσπαθούν να βρουν τη λύση της, εάν υπάρχει. Αυτό χωρίς κανένα διδακτισμό και με απλή καθοδήγηση κάνει τα παιδιά όχι μόνο να διασκεδάζουν αλλά και να θέτουν τη σκέψη και την κριτική τους ικανότητα σε κίνηση. Όλα αυτά φυσικά αφορούν παιδιά ηλικίας 10-12 χρονών. Για τα πιο μικρά παιδιά, μετά την παράσταση ακολουθεί θεατρικό παιχνίδι, το οποίο βαδίζει στα ίδια χνάρια με το εκπαιδευτικό Δράμα, αλλά με πολύ περισσότερο παιχνίδι και χιούμορ.

Η Ωραία Κοιμωμένη μέσα από την παράστασή σας τι θέλει να πει στα παιδιά;

Μέσα από την παράσταση μας δε θέλουμε να πούμε τίποτα συγκεκριμένο. Στόχος μας είναι όπως έχουμε πει πολλάκις να πούμε μια ιστορία, από εκεί κι έπειτα ό,τι καταλάβει το κάθε παιδί, ό,τι μάθημα πάρει, όποιο δίδαγμα κρατήσει μόνο θετικό μπορεί να είναι για εμάς και για τη δουλειά που έχουμε κάνει. Παρόλο αυτά, αν με ρωτάτε προσωπικά για το τι πιστεύω εγώ πως πρέπει να κάνει το παιδικό θέατρο-και γενικότερα το θέατρο καθώς προσωπικά δε τα διαχωρίζω-θα σας απαντήσω πως πρέπει να σταματήσει να λέει «ψέματα» στα παιδιά. Να σταματήσει να ασχολείται με παραμύθια και να πει την αλήθεια. Άλλωστε ο κόσμος γύρω τους είναι τόσο «αληθινός» που είναι σχεδόν εγκληματικό να τους παρουσιάζεις έναν κόσμο γεμάτο «πρίγκιπες».

Είναι μια παράσταση που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 3-12 ετών. Ποιες είναι οι αντιδράσεις και τα σχόλιά τους;

Τα σχόλια και οι αντιδράσεις των παιδιών είναι αυτές που έχουν οδηγήσει την «Κοιμωμένη» μας σε πάνω από 150 παραστάσεις μέχρι τώρα είτε σε σχολεία, είτε σε θεατρικούς χώρους σε όλη την Ελλάδα. Από το «σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που μας ήρθατε» που ακούσαμε σε ένα ορεινό χωριό της Κρήτης, όπου ελάχιστες έως και μηδαμινές θεατρικές παραστάσεις επισκέπτονται, μέχρι το «όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω σαν κι εσάς», είναι σχόλια που δύσκολα σε αφήνουν να αφήσεις και να «κατεβάσεις» την παράσταση. Από κει κι έπειτα, ζωγραφιές, κάρτες, αγκαλιές, κλάματα σε συγκινητικές σκηνές του έργου, ξέφρενοι χοροί και γέλια κατά τη διάρκεια του θεατρικού παιχνιδιού. Όπως επίσης κι οι απαντήσεις των παιδιών στο εκπαιδευτικό δράμα, όπου κάποτε ένα παιδί προσφέρθηκε να φιλοξενήσει την Σουλτάνα σπίτι του, για να μη νιώθει μόνη. Όλα αυτά αποτελούν ένα υπέροχο ψηφιδωτό αναμνήσεων από τις αντιδράσεις των παιδιών.

Οι ενήλικες που συνοδεύουν τα παιδιά θα απολαύσουν την παράσταση;

Όπως είπαμε στόχος της ομάδας είναι να μιλήσει ευθέως και ειλικρινά στα παιδιά αλλά και στους γονείς αυτών, αν όχι κυρίως σε αυτούς. Εκεί που εστιάζουμε στην παράσταση είναι η απίστευτη καταπίεση που υφίσταται η Σουλτάνα από τους γονείς της υπό τον φόβο της κατάρας του τσιμπήματος. Στα στενά όρια που της τίθενται και οι λιγοστές έως και ανύπαρκτες ελευθερίες που της προσφέρονται. Όπως καταλαβαίνετε οι γονείς των παιδιών και όχι μόνο, έχουν να ακούσουν πράγματα και να δουν που τους ενδιαφέρουν είτε άμεσα είτε θα τους απασχολήσουν μελλοντικά. Από κει κι έπειτα, οι ενήλικες διασκεδάζουν τις περισσότερες φορές πιο πολύ κι από τα ίδια παιδιά, γιατί όπως μας έχουν ομολογήσει οι ίδιοι δεν πίστευαν να περάσουν τόσο όμορφα και να γελάσουν σε παιδικό θέατρο, που αυτό τους έκανε να νιώσουν και πάλι παιδιά. Μερικές φορές μάλιστα οι ενήλικες είναι αυτοί που παρασύρουν τα παιδιά στο να μετέχουν στα διαδραστικά μέρη του έργου αλλά και στο παιχνίδι, όταν αυτά είτε ντρέπονται είτε ακόμη δεν έχουν αντιληφθεί το «διάλογο» που αναπτύσσεται μεταξύ ημών κι υμών.

Τι δυσκολίες έχετε να αντιμετωπίσετε όταν παίζετε σε ένα απαιτητικό και ευαίσθητο παιδικό κοινό;

Όσο τετριμμένο κι αν είναι και κοινότυπη απάντηση, όντως τα παιδιά είναι το πιο δύσκολο κοινό. Όχι μόνο γιατί τα παιδιά στις αντιδράσεις τους δεν ψεύδονται, αλλά γιατί είναι και γενναιόδωρα είτε στη μια είτε στην άλλη περίπτωση. Από το πόσο εύκολα δηλαδή, και με τεράστιο χαμόγελο σου λένε «ευχαριστώ» μετά το τέλος της παράστασης, άλλο τόσο εύκολα και ειλικρινά σου λένε κατά τη διάρκεια αυτής, «βαριέμαι». Και τα δυο μας έχουν τύχει, κι ευτυχώς για μας η δεύτερη περίπτωση πάρα πολύ λίγες φορές. Λέω ευτυχώς, πέρα από τους προφανείς λόγους αλλά και γιατί είναι τεράστιο βουνό να ξαναφέρεις το παιδί σε «διάλογο» με την παράσταση μετά από ένα τέτοιο γεγονός. Οφείλεις να ιδρώσεις πάρα πολύ, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Και προσοχή, αν το κάνεις με λάθος τρόπο εκεί η κριτική θα είναι αμείλικτη. Αυτή είναι και η δυσκολία του παιδικού θεάτρου. Ότι ανακαλύπτεις συνεχώς τα περιθώρια εξέλιξης του εαυτού σου. Καθόλου εγωκεντρικά, το παιδικό θέατρο είναι μεγάλο «σχολείο» και ένα συνεχές τεστάρισμα για την ποιότητα των «εργαλείων» που κατέχεις ως ηθοποιός.

Πέρα από την παιδική σκηνή θα σας δούμε να ερμηνεύετε κάποιον ρόλο σε ενήλικη παράσταση;

Αυτήν την στιγμή, όλη μου η προσοχή είναι εστιασμένη στην «Ωραία Κοιμωμένη», με την οποία έχουμε πάρα πολύ δρόμο ακόμη, θέλω να πιστεύω τουλάχιστον . Από κει κι έπειτα μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων με την ομάδα που έχουμε δημιουργήσει φίλοι από τα φοιτητικά χρόνια τα σχολής του Τμήματος Θεάτρου του Α.Π.Θ. (ομάδα «ΟΥΚ ΝΟΥΚ») θα παρουσιάσουμε, χωρίς ακόμη να μπορούμε να πούμε όπως καταλαβαίνετε το που και το πότε, το «Πάρτυ Γενεθλίων» του Χ.Πίντερ. Εύχομαι σύντομα να τα ξαναπούμε με αφορμή αυτήν την παράσταση.

*29/11, τελευταία παράσταση στο Θέατρο Black Box, Ώρα: Κάθε Κυριακή στις 11.30 π.μ.  Για περισσότερες πληροφορίες και για διαθέσιμες ημερομηνίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στο τηλ. 6988021227 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση: [email protected] Website: http://hippohippos.wix.com/hippo-theatre-group