12 υφαντά, 12 φωνές στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης – Η Κερασία Σαμαρά υφαίνει τον μύθο επί σκηνής

Η υφαντική τέχνη, από τον ιστό της μυθικής Αράχνης μέχρι τον αργαλειό των γιαγιάδων μας, αποτελεί μια πανάρχαια γέφυρα ανάμεσα στη μνήμη και στη δημιουργία, στη χρηστικότητα και στην αισθητική, στην παράδοση και στη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση. Η ίδια η λέξη «υφαίνω» κρύβει μέσα της τη διαδικασία της σύνθεσης και της μεταμόρφωσης: νήματα που ενώνονται για να γίνουν ύφασμα, λέξεις που πλέκονται για να γίνουν αφήγηση, μουσικές που συντονίζονται με εικόνες και αισθήματα για να γεννήσουν ένα ολόκληρο σκηνικό σύμπαν.

Σε αυτήν ακριβώς τη διαδρομή μας καλεί η παράσταση «Μητέρα Αράχνη», που παρουσιάζεται στις 28 και 29 Αυγούστου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα εικαστικό-θεατρικό-μουσικό δρώμενο που υφαίνει επί σκηνής αποσπάσματα από τον Όμηρο έως τον Παπαδιαμάντη, με τη σκηνοθετική υπογραφή του Γιώργου Γιανναράκου και την ερμηνευτική σύμπραξη της ηθοποιού και σκηνοθέτιδας Κερασίας Σαμαρά. Δώδεκα υφαντά σύγχρονων δημιουργών λειτουργούν όχι μόνο ως εικαστική εγκατάσταση αλλά και ως ζωντανό σκηνικό, συνομιλώντας με τα κείμενα και τη μουσική σε μια εμπειρία που ξεπερνά τα όρια μιας παραδοσιακής παράστασης.

Με αφορμή αυτήν τη μοναδική συνάντηση τεχνών και εποχών, μιλήσαμε με την Κερασία Σαμαρά για την «Μητέρα Αράχνη», για τον ρόλο της υφαντικής ως συλλογικής μνήμης και αισθητικής πράξης, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο η σκηνή μπορεί να γίνει τόπος συνάντησης λογοτεχνίας, μουσικής και εικαστικής δημιουργίας.

Επειδή δεν είναι μόνο παράσταση η «Μητέρα Αράχνη» που θα παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη, τι θα λέγατε εσείς πως είναι αυτό που θα δουν οι θεατές στη Θεσσαλονίκη;

Πρόκειται για μία, κυρίως εικαστική παράσταση, που, με αφορμή τα υφαντά και τους σύγχρονους εικαστικούς δημιουργούς τους, αναδεικνύει στιγμές της λογοτεχνίας και της μουσικής, που τις ενέπνευσε η Υφαντική Τέχνη. Επί σκηνής είμαστε ο Γιώργος Γανναράκος, ο Νίκος Κυριαζής με τη μουσική του και εγώ.

Πώς ήρθε η ιδέα μίας τέτοιας παράστασης;

Η ιδέα ανήκει στον σκηνοθέτη Γιώργο Γιανναράκο, ο οποίος σκέφθηκε να απευθυνθεί στην αρχαιολόγο, κριτικό και επιμελήτρια τέχνης Ίριδα Κρητικού, ώστε εκείνη να δημιουργήσει το σκηνικό περιβάλλον της παράστασής μας, επιλέγοντας δώδεκα σύγχρονα υφαντά, τα οποία θα αποτελούσαν ταυτόχρονα αντικείμενο έκθεσης στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Στην προσπάθεια αυτήν, συνέβαλε η ζωγράφος και χαράκτρια Εύα Μελά, η οποία ανέλαβε τη σκηνική τους παρουσίαση, με αναπάντεχα δημιουργικό τρόπο.

Πόσο σημαντικό είναι σήμερα να έχουμε επαφή με το παρελθόν και με την παράδοση του τόπου – Είναι μία ανάγκη που εντοπίζετε να είναι πιο έντονη αυτά τα χρόνια;

Θα έλεγα ότι είναι αναπόφευκτο, γιατί, βρισκόμαστε, νομίζω, σε μια «αμήχανη» στιγμή σε σχέση με την καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά και με την παρουσία μας στο κόσμο, γενικότερα. Όλα αλλάζουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα: ο τρόπος ζωής, τα ήθη, η Τέχνη, οι κοινωνικοί μας ρόλοι, η γλώσσα, η δεοντολογία. Αναγκαστικά, στρεφόμαστε στο παρελθόν, αναζητώντας κάτι γνώριμο, που να μας θυμίζει το περιβάλλον ασφάλειας, έστω κι αν αυτό περιελάμβανε θετικά και αρνητικά στοιχεία.  Τώρα που χάθηκε, απέμεινε μονάχα η νοσταλγία και η αίσθηση οικειότητας, καθώς και η τεράστια αισθητική και εκπαιδευτική του αξία.

Τα υφαντά χαρακτηρίζουν μία ολόκληρη εποχή για την Ελλάδα – ζήσαμε εποχές που οι γυναίκες γέμιζαν τα σπίτια τους με τέτοια. Γιατί άλλαξε ξαφνικά όλο αυτό και τι μπορεί να σημαίνει κάτι τέτοιο για την κοινωνία;

Μα, τα υφαντά είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιου κόπου, εμπνευσμένης σκέψης και επιμονής στη λεπτομέρεια. Τίποτε από αυτά δεν επιτρέπει ο σύγχρονος τρόπος ζωής, τουλάχιστον μόνο για διακοσμητικούς λόγους. Σκεφθείτε τα τραπεζομάντηλα, τα φορέματα, τα μαντήλια, τα παπούτσια παλαιότερων εποχών. Όλα φτιαγμένα στο χέρι, άλλοτε από ανάγκη, άλλοτε από μεράκι. Ακόμη και τασάκια -θυμάστε;- είχαν, κάτω από το κοίλο γυαλί τους, κεντήματα. Αυτό, όμως προϋπέθετε Χρόνο και Κέφι, δύο παράγοντες που η εξοντωτική σύγχρονη ζωή μας δεν αναγνωρίζει ως δικαιώματά μας.

Τι θα πρέπει να έχει μία πρόταση για να σας κεντρίσει το ενδιαφέρον και να ασχοληθείτε μαζί της;

Νομίζω ότι θα πρέπει να διαβλέπω σ’ αυτήν κάποιο δημιουργικό σχόλιο επάνω στην κοινωνική ή την πολιτική ζωή. Κάτι θα πρέπει να εκφράζει, έμμεσα ή άμεσα, το οποίο να αισθάνομαι ότι είναι χρήσιμο να ειπωθεί τη συγκεκριμένη στιγμή.

Σε μία δύσκολη εποχή κοινωνικά, μπορεί η τέχνη να είναι αποκούμπι για κάποιον;

Βέβαια, αφού «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Μόνο αν μπορούσε να εκλείψει η Τέχνη, θα αντιλαμβανόμασταν, ωστόσο, την επιρροή της. Οι σημερινές κοινωνίες, όχι όλες, πάντως η δική μας οπωσδήποτε, δεν εκτιμούν ούτε μπορούν να αποτιμήσουν την προσφορά της τέχνης στην ανθρώπινη ζωή. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα και στη διάρκεια της καραντίνας, άλλωστε.

Μιλώντας ακόμα και σήμερα νεότεροι άνθρωποι για την Κερασία Σαμαρά, μοιραία όλοι θυμούνται το «Καφέ της Χαράς». Σας ενόχλησε ποτέ αυτή η ταύτιση ή το απολαύσατε από τότε μέχρι και τώρα;

Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ήταν μία συμμετοχή, 20 χρόνια πριν, για 13 επεισόδια, σε ένα καλογυρισμένο σήριαλ που αποδείχθηκε τρομερά δημοφιλές.

Τι θα θέλατε να πάρει ο θεατής φεύγοντας από την «Μητέρα Αράχνη»;

Αισθητική απόλαυση, χαρά και αγάπη για τον τόπο μας, για τη μουσική του, για την ποίηση, αλλά κυρίως, για τους σημερινούς εικαστικούς, που δίνουν την ψυχή τους σε απτά υλικά και παράγουν έργα ψυχής, ομορφιά και δύναμη.

Συντελεστές: Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Γιώργος Γιανναράκος | Εικαστική επιμέλεια: Ίρις Κρητικού | Πρωτότυπη μουσική σύνθεση – Ζωντανή μουσική εκτέλεση: Νίκος Κυριαζής

Textile artists: Ειρήνη Γκόνου, Μαρία Γρηγορίου, Στάθης Κατσαρέλης, Ελένη Κρίκκη, Μαρία Κώτσου, Αναστάσης Μαδαμόπουλος, Πανδώρα Μουρίκη, Γιάννης Παπαδόπουλος, Ισμήνη Σαμανίδου, Ερμιόνη Συρογιαννοπούλου, Ιωάννα Τερλίδου, Αργύρης Χατζημαλλής

Κατασκευή σκηνικών αντικειμένων – Σκηνική παρουσίαση-Κοστούμια: Εύα Μελά | Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας | Σχεδιασμός αφίσας & προγραμματος: Πέτρος Αργυρός | Βοηθός σκηνοθέτη: Νικόλαος Κλάδης | Διεύθυνση παραγωγής: Τζένυ Αναγνωστοπούλου | Υπεύθυνη επικοινωνίας: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble | Υπεύθυνη social media: Εύα Καραχάλιου | Φωτογράφιση – Trailer: Τζένυ Γαβρά

Ερμηνεύουν: Διαβάζει κείμενα και παίζει, ο Γιώργος Γιανναράκος | Τραγουδά και παίζει, η Κερασία Σαμαρά | Επί σκηνής, ο Νίκος Κυριαζής παίζει δικές του, αλλά και παραδοσιακές συνθέσεις.

Παραγωγή: ΑΜΚΕ ΘΕΣΙΣ www.thesisproduction.gr

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ & ΚΡΑΤΗΣΗ ΘΕΣΕΩΝ

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 

Μανόλη Ανδρόνικου 6, Θεσσαλονίκη 546 21

Η κράτηση θέσης είναι υποχρεωτική. | Πληροφορίες και κρατήσεις στο www.allofgreeceoneculture.gr

Διάρκεια παράστασης: 1 ώρα

Η δράση προσφέρεται δωρεάν στο κοινό, με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού. Καταβάλλεται μόνο το αντίτιμο εισόδου του Αρχαιολογικού Χώρου, όπου υπάρχει | Η παραγωγή εντάσσεται στο πρόγραμμα του Θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».