Κωνσταντίνε Ρήγο, πώς είναι στην εποχή της ταχύτητας, εσύ να σκηνοθετείς έρωτες;

Η είδηση πριν από μήνες πως επιστρέφει ο Κωνσταντίνος Ρήγος στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος για να σκηνοθετήσει μία νέα παράσταση, 18 χρόνια μετά την προηγούμενη συνεργασία τους, μόνο χαρά και αναμονή προκάλεσε σε όλους εμάς που γνωρίζουμε το σπουδαίο καλλιτεχνικό στίγμα που άφησε στη Θεσσαλονίκη ο σπουδαίος χορογράφος και σκηνοθέτης, με τη δική του καλλιτεχνική διεύθυνση στο θρυλικό Χοροθέατρο, αλλά και τα επόμενα χρόνια κάθε φορά που ερχόταν με μεγάλες παραγωγές.

Η νέα συνεργασία του Κωνσταντίνου Ρήγου με το ΚΘΒΕ, φέρνει στη κεντρική σκηνή του Θεάτρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», το διάσημο θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ για τον έρωτα δύο νέων ανθρώπων και τα εμπόδια που βρίσκουν μπροστά τους, αναδεικνύοντας με ευρηματικότητα και φρέσκια ματιά θέματα, όπως η ανισοτιμία στον έρωτα, η πίστη, η τιμή, οι ρόλοι της οικογένειας και της κοινωνίας, το χάσμα των γενεών, η νεανική βία, η δύναμη της εξουσίας και η σκιά του θανάτου. Η διαχρονικότητα και η ποιητικότητα του σαιξπηρικού λόγου αποδόθηκαν μέσα από μια σύγχρονη οπτική, ενώ η γρήγορη εναλλαγή ρυθμών και η έντονη χρήση της μουσικής και της χορογραφίας δίνουν μια μοναδική δυναμική στην παράσταση.

Με αφορμή την παράσταση, ο Κωνσταντίνος Ρήγος μιλάει στην Parallaxi για την επιστροφή του στη Θεσσαλονίκη με το “Ρωμαίος και Ιουλιέτα”, την απουσία του χορού από την πόλη, τις κριτικές και τις αντιδράσεις για την παράσταση «Βrokeback mountain».

Θα ήθελα να ξεκινήσω με κάτι που σκεφτόμουν λίγο νωρίτερα, οτι σε μια εποχή ταχύτητας και εικόνας, πώς είναι εσείς να σκηνοθετείτε έρωτες;

Το βασικό είναι ότι η ταχύτητα είναι τέτοια, που αναρωτιέσαι πια πώς είναι να σκηνοθετείς όχι μόνο έρωτες, αλλά Σαίξπηρ, ο οποίος χρειάζεται να μπεις μέσα στη λογική του, να μπεις μέσα στο συναίσθημα και αυτό να κάτσεις και να το απολαύσεις. Κι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δημιουργήσεις ένα κώδικα στην παράσταση, ο οποίος θα δώσει στον θεατή την ανάσα που χρειάζεται, όπως έρχεται από έξω, να μπορέσει να λειτουργήσει μέσα του. Αυτά τα κλασσικά έργα χρειάζονται έναν τρόπο, τον οποίο θα φτάσεις να τα δεις τελικά. Οπότε είναι στοίχημα πάντα σε τέτοιες παραστάσεις, το πώς επιλέγεις ο θεατής να μπει στον κόσμο της παράστασης. Συνήθως είναι ο τρόπος, ο χρόνος, το πώς ερμηνεύουν οι ηθοποιοί τους ρόλους τους, ή το να καταλάβεις αν το έργο τελικά πάει κάπου αλλού από εκεί που νόμιζες εσύ.

Γιατί ξανά Ρωμαίο και Ιουλιέτα;

Αυτά τα έργα θέλουν πολύ χρόνο για να ανέβουν και να τα κατανοήσεις εις βάθος και επειδή ακριβώς η πρώτη εκδοχή που είχα κάνει ήταν πειραματική και είχε έναν διαφορετικό τρόπο στη δόμηση, ήταν πιο πολύ ερευνητική και πειραματική παρά ένα κανονικό ανέβασμα της παράστασης, ο, τι ερεύνησα εκεί και ό, τι λειτούργησε με κάποιο τρόπο, είναι το υλικό αυτής της παράστασης, αλλά με πολλές διαφορές από την πρώτη εκδοχή που του είχα κάνει. Και στην πραγματικότητα ο λόγος που αποφάσισα να το ξανανεβάσω είναι ακριβώς για να ολοκληρώσω αυτό που ξεκίνησα τότε και που θεώρησα ότι δεν είχε ολοκληρωθεί.

Πώς είναι να επιστρέφετε στη Θεσσαλονίκη και στο Κρατικό Θέατρο μετά από 18 χρόνια;

Είναι πολύ ωραίο, πολύ συγκινητικό και πολύ ενδιαφέρον. Είμαι χαρούμενος γιατί υπάρχουν οι ίδιοι άνθρωποι οι οποίοι και τότε είχαμε επαφή και είχαν αγκαλιάσει αυτό που κάναμε. Είναι ωραίο γιατί βρισκόμαστε στη Θεσσαλονίκη που είναι μια πόλη που αγαπώ πολύ και ήταν πολύ φιλόξενη και εκείνη την περίοδο μαζί μου αλλά και έκτοτε όσες φορές έχω έρθει με άλλες παραστάσεις. Στην αρχή σκεφτόμουν ότι θα είναι κάτι δύσκολο που μπορεί να φορτώσει συναισθηματικά, αλλά τελικά είναι κάτι πολύ ευχάριστο με την  έννοια πως ό, τι συμβαίνει στο παρελθόν δεν σημαίνει ότι στο μέλλον δεν μπορείς να το δεις αλλιώς. Και παρότι έφυγα τότε με μια σχετική πίκρα, η οποία όμως δεν οφειλόταν στο σύνολο των ανθρώπων, αλλά οφειλόταν μόνο στην τότε διεύθυνση του Θεάτρου, στην πραγματικότητα αυτό είναι κάτι σαν να μην υπάρχει πια.

Έχει αυτή την ιδιότητα ο χρόνος άλλωστε, να τα θεραπεύει ή ίσως να τα τοποθετεί σε συγκεκριμένα σημεία του μυαλού

Ναι γιατί το γεγονός ότι έφυγα τότε μπορεί να ήταν μια κακή συγκυρία. Για μένα λειτούργησαν όλα τα πράγματα τελείως διαφορετικά και πολύ θετικά από εκεί και ύστερα. Οπότε σε προσωπικό επίπεδο δεν μπορώ να πω ότι είμαι δυσαρεστημένος από αυτό που συνέβη. Όμως σε θεσμικό επίπεδο και για τον Χοροθέατρο, θεωρώ ότι ήταν μια καταστροφή εκείνη η κίνηση, όχι γιατί έφυγα εγώ, αλλά γιατί έκλεισε το χοροθέατρο και υπήρξε ουσιαστικά η μόνη ανάσα της πόλης σε σχέση με τον χορό. Όλη αυτή την περίοδο δεν υπάρχει τίποτα στη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα νέοι χορευτές να μην έχουν κάπου να στοχεύσουν ή να πάρουν έμπνευση για να συνεχίσουν και να ασχοληθούν με αυτό το επάγγελμα. Και τα νέα παιδιά, να καταλάβουν τι είναι ο χορός, να το δουν, να το γνωρίσουν. Κοιτάξτε, κάθε παράσταση θεάτρου ή χορού, δεν είναι μόνο μια παράσταση που τη βλέπεις, είναι ένας καινούριος δρόμος για κάποιον που θα τη δει και μπορεί να τον εμπνεύσει για κάτι που θα κάνει στη ζωή του. Να τον εμπνεύσει να γίνει ηθοποιός, να τον εμπνεύσει να γίνει χορευτής, να τον εμπνεύσει να γίνει οτιδήποτε, σκηνογράφος, φωτιστής. Είναι ένας ανοιχτός κόσμος, μέσα στον οποίο όταν βλέπεις μια παράσταση και αυτή η παράσταση σου μεταφέρει κι ένα συναίσθημα, μπορεί να σε εμπνεύσει για το τι θες να κάνεις στη ζωή σου και έστω και έστω ένα παιδί που βλέπει μια παράσταση να εμπνευστεί από αυτή, είναι πολύ μεγάλο κέρδος για τον ίδιο τον άνθρωπο. Γιατί εγώ και όταν ξεκίνησα, δεν μπορούσα να καταλάβω τι είναι αυτό που θέλω να κάνω στη ζωή μου. Δεν μπορούσα να το προσδιορίσω. Αλλά βλέποντας θέατρο κυρίως, γιατί με πήγαινε η μητέρα μου πολύ συχνά, κατάλαβα ότι αυτό είναι κάτι που μάλλον με μαγεύει και μου αρέσει. Και μετά όταν βρέθηκα τυχαία σε μια παράσταση χορού, κατάλαβα ότι αυτό ήταν που ήθελα να κάνω και ξεκίνησα να το κάνω.

Πάντως η έλλειψη του χορού στη πόλη είναι αισθητή

Νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πλήγμα για την τέχνη του χορού στη Θεσσαλονίκη. Και δεν είναι καθόλου εύκολο γιατί δεν υπάρχει το σημείο αναφοράς που είναι το βασικό. Από εκεί και ύστερα όταν θα υπάρχει το κεντρικό, θα υπάρξουν κι άλλα. Όταν όμως δεν υπάρχει μία κεντρική πηγή η οποία θα δώσει έμπνευση, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν πάρα πολύ.

Σας ενδιαφέρει τι λένε για τις δουλειές σας, ψάχνετε να διαβάσετε ή να ακούσετε;

Με ενδιαφέρει γενικά οτιδήποτε μπορεί να έχει σχέση με τη δουλειά μου. Δεν το ψάχνω, δεν είναι ακριβώς ότι περιμένω τι θα μου πουν για να προχωρήσω ή όχι. Όμως όταν θα διαβάσω μια κριτική θα τη διαβάσω και αν υπάρχει κάτι που μπορεί να με προβληματίσει θα με προβληματίσει, αν υπάρχει κάτι που συμφωνώ θα συμφωνήσω, αν υπάρχει κάτι που διαφωνώ θα διαφωνήσω. Πιστεύω ότι η κριτική πρέπει να είναι ένας δημιουργικός διάλογος. Έτσι κι αλλιώς αυτό που κάνει ο καλλιτέχνης είναι κάτι πολύ επώδυνο σε αντίθεση με αυτό που κάνει ένας κριτικός. Ένας κριτικός απλώς βλέπει και κρίνει εκείνη τη στιγμή πώς προσδιορίζει αυτό που βλέπει και αν εκείνη τη στιγμή εκείνος επικοινώνησε με αυτό. Οι συνθήκες στις οποίες όμως το βλέπει, είναι οι συνθήκες εκείνης της στιγμής, δεν είναι οι συνθήκες της δημιουργίας. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτος για αυτό που είδε, τη στιγμή που το είδε. Και έτσι δεν μπορεί μια κριτική να με κάνει να ανασκευάσω αυτό που έχω σκεφτεί και αυτό που έχω κάνει. Το μόνο που μπορεί να με κάνει ίσως, είναι να το δω ψύχραιμα, να το σκεφτώ και αν καταλήξω τελικά ότι ίσως συμφωνώ, να το έχω στο μυαλό μου για την επόμενη φορά.

Μπορεί να σας επηρεάσει και συναισθηματικά, να στεναχωρηθείτε ας πούμε;

Μπορεί να το κάνει αυτό, αλλά είναι μια διαδικασία η οποία με το χρόνο αλλάζει και διαμορφώνεται. Αλλιώς σε επηρεάζει κάτι στην αρχή σου και αλλιώς σε επηρεάζει κάτι όταν έχεις ήδη προχωρήσει και έχεις αποφασίσει τι είσαι, τι κάνεις και πώς θες να μιλήσεις.

Επιλέγοντας στη Θεσσαλονίκη να ασχοληθείτε με έναν κλασικό και διάσημο θα έλεγα έρωτα, έρχεται στο μυαλό μου ένας άλλος παράλληλος έρωτας που καταπιαστήκατε στην Αθήνα, μεταξύ δύο αντρών.

Νομίζω ότι είναι ακριβώς η ίδια συνθήκη. Όταν σκέφτηκα ότι θα κάνω τον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα» στη Θεσσαλονίκη, είχα ήδη επιλέξει to «Βrokeback mountain» στην Αθήνα και συνειδητοποίησα ότι μιλάμε για ακριβώς την ίδια ιστορία. Για δύο έρωτες, έναν έρωτα ανάμεσα στις δυο άντρες και έναν έρωτα ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα, ο οποίος είναι μέσα σε περιβάλλον το οποίο δεν επιτρέπει την αγάπη. Και οι δύο διαλύουν τις οικογένειες τους χάρη σε αυτόν τον έρωτα που δεν επιτρέπεται, όπως επίσης στη μία περίπτωση οδηγούνται και οι δύο στο θάνατο, στην άλλη ο ένας. Αλλά στην πραγματικότητα η καταστροφή και στις δύο περιπτώσεις είναι εμφανής, όχι μόνο στους ίδιους αλλά και σε όλους γύρω τους. Νομίζω ότι ήταν σαν ένα challenge για μένα το πως θα ερμηνευτεί αυτό πραγματικά.

 Για το «Βrokeback mountain» υπήρξαν όμως και πολλές αντιδράσεις για εκείνο τον έρωτα και σκέφτομαι πόσο δύσκολο είναι η κοινωνία μας να δεχτεί ακόμα το διαφορετικό

Είναι δύσκολο. Η κοινωνία μας λίγα χρόνια πιο πριν ήταν πιο εύκολο να δεχτεί πράγματα. Τώρα αρχίζει να συντηρητικοποιείται, αλλά αυτό είναι και κατευθυνόμενο πια. Τώρα το να κάνεις ένα hate σχόλιο είναι σαν ανάγκη να υπάρχεις στην πραγματικότητα. Θεωρώ λοιπόν ότι όλο αυτό το εντός εισαγωγικών μίσος που εγώ τώρα αντιλαμβάνω σαν αντίδραση, είναι απλώς γιατί προσπαθούν κάποιοι άνθρωποι να διατηρήσουν την κατάσταση στο επίπεδο που τους βολεύει. Οπότε δημιουργούν αντιδράσεις για να μπορούν να ελέγχουν κάποια πράγματα. Το θέμα είναι να στείλουμε το φως απέναντι σε αυτό και το θέμα είναι να προσπαθούμε να μην μας επηρεάζει, να μη στεκόμαστε σε αυτό. Για μένα ήταν πολύ σημαντικό ότι οι ίδιοι οι ηθοποιοί του «Βrokeback mountain» δεν κάμφθηκαν ποτέ από αυτό. Ίσα-ίσα που λειτούργησε και ακόμα πιο θετικά στο να πούνε ότι ναι, σε αυτή τη στιγμή, αυτό το έργο πρέπει να ανέβει. Σε κεντρική σκηνή στην Αθήνα, με mainstream τρόπο. Δηλαδή κάτι που θα μπορούσε να πει ότι θα φόβιζε, τελικά έδωσε περισσότερη ενέργεια για το αποτέλεσμα.

Και ο φόβος δύο πράγματα μπορεί να φέρει, ή να σε κάνει να πας πίσω, ή να σε πεισμώσει και να πας πιο μπροστά

Ακριβώς. Η αλήθεια είναι πως η εποχή πια δεν επιτρέπει να πηγαίνουμε πίσω. Αλλά μην αισθανόμαστε ότι ζούμε στην πιο δύσκολη εποχή που έχει περάσει ποτέ η ανθρωπότητα. Όλες οι εποχές έχουν τις δυσκολίες τους και μην ξεχνάμε ότι έχουν περάσει Παγκόσμιοι πόλεμοι, έχουν περάσει πολύ χειρότερες συνθήκες και καταστάσεις από τις σημερινές. Άρα λοιπόν βρισκόμαστε σε μια δύσκολη εποχή, αλλά μια εποχή που απλώς ο τρόπος της δυσκολίας είναι λίγο διαφορετικός και λίγο πιο πρωτόγνωρος για όλους μας.

Ναι, και επειδή όμως μου είπατε ότι έχουμε κάνει βήματα πίσω ως κοινωνία στο συντηρητισμό, αυτά τα πρέπει που υπάρχουν πώς θα τα αντιμετωπίσουμε;

Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ξεχωρίζουμε την αλήθεια από το ψέμα ή να ερευνούμε για αυτό. Η γνώση είναι αυτή που θα μας επιτρέψει να μπορέσουμε να αντιπαρερχόμαστε όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας.

Τι σας συγκινεί στην ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας;

Με συγκινεί ότι έχουν την ενέργεια της εφηβείας, η οποία έχει τα θετικά της και τα αρνητικά της. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι αυτό που λέμε βράζει το αίμα τους στη στιγμή που γίνεται το έργο.

Σήμερα επαναστατούμε για έναν έρωτα;

Νομίζω ναι. Αν σκεφτούμε τι γίνεται παγκόσμια στον κόσμο, δηλαδή τι γίνεται στην Ανατολή, τι γίνεται σε σημεία της Δύσης, τι γίνεται σε άλλες μεριές του πλανήτη, τότε σίγουρα οι άνθρωποι επαναστατούν για έναν  έρωτα. Το ότι εμείς έχουμε εκπολιτιστεί, δεν σημαίνει ότι αυτό δεν ισχύει και ίσως και ισχύει και σε μέρη ακόμη και της ίδιας μας της χώρας.

Τι απολαμβάνετε στη ζωή σας;

Τη δημιουργία σίγουρα. Αλλά και τα ταξίδια και το κινηματογράφο και το θέατρο και την ανάγνωση και τη βόλτα, όλα. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω συχνά ελεύθερο χρόνο, αλλά επιλέγω να υπάρχει μια περίοδος όπου είναι ελεύθερος ο χρόνος μου κάθε φορά. Στον υπόλοιπο χρόνο βρίσκω τον τρόπο να έχω ελεύθερο χρόνο. Όχι απαραίτητα πολύ, αλλά είναι πολύτιμος.

Ποιες είναι οι δικές σας αναμνήσεις ή τα δικά σας σημεία αναφοράς από τη Θεσσαλονίκη;

Έζησα στην πόλη πέντε ολόκληρα χρόνια και την ξέρω καλά την πόλη. Πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι η παραλία. Γιατί η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη πάνω στη θάλασσα και εγώ αγαπώ πολύ τη θάλασσα. Και μου έρχεται κι αυτή η βόλτα, από το λιμάνι μέχρι το Μέγαρο Μουσικής όπου είναι ένας μοναδικός περίπατος. Από εκεί και ύστερα, σίγουρα είναι τα μπαρ, είναι φίλοι, είναι το φαγητό, είναι τα σινεμά όπως τα θυμάμαι, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου που είναι μια τρομερή πηγή ενέργειας στην πόλη. Ακόμα και οι βόλτες οι κοντινές, προς την Επανομή και την Χαλκιδική…

Τι άλλο έχουμε να περιμένουμε από εσάς, στο επόμενο διάστημα;

Τον Απρίλιο κάνω πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Βελιγραδίου ένα καινούριο έργο, το οποίο ετοιμάζω από πέρσι για την Εθνική Λυρική Σκηνή, που λέγεται «Χρυσή Εποχή» και μετά, το Μάιο θα παιχτεί στην Αθήνα.

*«ΡΩΜΑΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΕΤΑ» ΤΟΥ ΟΥΙΛΙΑΜ ΣΑΙΞΠΗΡ Η θαυμαστή και αξιοθρήνητη τραγωδία | Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη: 19:00 / Πέμπτη-Παρασκευή- Σάββατο: 20.30 / Κυριακή: 19:00 | Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (Εθνικής Αμύνης 2, Θεσσαλονίκη) | Πληροφορίες – κρατήσεις εισιτηρίων στο Τ. 2315 200 200 και στα εκδοτήρια του ΚΘΒΕ /Διάρκεια: 60 λεπτά / Εισιτήρια-Τιμές εισιτηρίων και προπώληση: ntng.gr –more.com – 11876 / Κατάλληλο για άτομα άνω των 16 ετών

Μετάφραση: Διονύσης Καψάλης | Σκηνοθεσία – Χορογραφία – Σκηνογραφία: Κωνσταντίνος Ρήγος | Δραματουργική επεξεργασία: Έρι Κύργια | Συνεργάτιδα Σκηνογράφος – Αρχιτέκτονας: Μαίρη Τσαγκάρη | Ενδυματολόγος: Διδώ Γκόγκου | Μουσική: Γιάννης Τσεμπερλίδης | Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας | Βοηθοί σκηνοθέτη: Άγγελος Παναγόπουλος, Γιάννης Τσεμπερλίδης | Βοηθός χορογράφου: Αναστασία Κελέση | Οργάνωση παραγωγής: Μαρίνα Χατζηϊωάννου

Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Λίλη Αδρασκέλα (Πέτρος, Υπηρέτης), Ιορδάνης Αϊβάζογλου (Καπουλέτος), Νεφέλη Ανθοπούλου (Κυρία Καπουλέτου), Γιάννης Γκρέζιος (Τυβάλδος), Παρασκευή Δουρουκλάκη (Ιουλιέτα), Αλέξανδρος Ζαφειριάδης (Μονταίγος), Κωστής Καπελλίδης (Ρωμαίος), Νίκος Κουσούλης (Μερκούτιος, Πατήρ Ιωάννης), Εύη Κουταλιανού (Αβραάμ, Αντώνης), Τίτος Μακρυγιάννης (Σαμψών, Φρουρός), Μάρα Μαλγαρινού (Κυρία Μονταίγου), Φαμπρίτσιο Μούτσο (Μπενβόλιο, Ακόλουθος Πάρι), Βασίλης Μπεζίρης (Γρηγόρης, Βαλτάσαρ), Μπέττυ Νικολέση (Νένα), Ορέστης Παλιαδέλης (Πατήρ Λαυρέντιος), Γιάννης Τσεμπερλίδης (Έσκαλος), Γιάννης Χαρίσης (Φαρμακοποιός), Στέλιος Χρυσαφίδης (Πάρις)

Φιγκυράν: Παναγιώτης Βασιλακάκης, Αρίστη Γεροντίδου, Αντώνης Γκλαβάς, Κοσμάς Καλαϊτσίδης, Ρέα Καραδέδου Ισούα, Θωμαή Κρεμλίδου, Κλειώ Λάγιου, Γεώργιος Μάρκος, Αγάπη Ουζούνη, Μιχαήλ – Άγγελος Χωρινός