«Με αγκάλιασε και δεν με άφηνε να συνεχίσω» – Οι απίστευτες αντιδράσεις που έζησε ο Αλέξανδρος Πλωμαρίτης σε εκθέσεις του

Στην έκθεση «Becoming a Ghost» που ξεκινά από τις 11 Σεπτεμβρίου στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, Προβλήτα Α’, Λιμάνι Θεσσαλονίκης), ο Αλέξανδρος Πλωμαρίτης μέσα από φωτογραφίες, βίντεο και εγκαταστάσεις, εξερευνά την επιτελεστικότητα του σώματος ως φαντασματική υπόσταση – ένα σώμα που υπάρχει αλλά δεν αναγνωρίζεται, που κατοικείται αλλά δεν είναι φανερό, που είναι σιωπηλό αλλά επιτελεί την παρουσία του, που δεν εντάσσεται αλλά επιβιώνει.

Ο σημαντικός εικαστικός που μεγάλωσε στη Θάσο, σπουδασε και έζησε στο Λονδίνο και στη Θεσσαλονίκη, έχει συμμετοχές σε μεγάλες διοργανώσεις σε όλο τον κόσμο, όπως η Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών του Μιλάνου, το Venice International Performance Art Week της Βενετίας, το Thessaloniki Performance Festival, το CIPAF Λευκωσίας, το NRLA φεστιβάλ της Γλασκόβης, το Re-culture φεστιβάλ της Πάτρας, το Μουσείο ΜΕΚ του Βερολίνου, το Contemporary Art Museum των Σκοπίων, στο ΜΟΜus, στο ΚΜΣΤ και σε πολλά άλλα, μεταφέροντας σπουδαίες εικαστικές performances που εντυπωσιάζουν τους θεατές.

Έχει πραγματοποιήσει ατομικές και έχει πάρει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις, εργαστήρια και projects σε ανεξάρτητους χώρους, ενώ έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως ο Ulay, ο Manuel Vason, η Bobby Baker, αλλά και με ομάδες καλλιτεχνών όπως οι Νεκρή Φύση κ.ά. Έχει επιμεληθεί δυο περφόρμανς projects/ φεστιβάλ το 1st Thessaloniki Performance Art Festival και το Platformance, ενώ έργα του υπάρχουν σε συλλογές, δημόσιες και ιδιωτικές.

Με αφορμή την έκθεση στη Θεσσαλονίκη που θα υποδέχεται επισκέπτες μέχρι 25 Οκτωβρίου 2025, ο Αλέξανδρος Πλωμαρίτης μίλησε στην Parallaxi

Τι συναίσθημα και ποια παραπάνω ίσως ευθύνη νιώθεις για αυτή την ατομική έκθεση στο MOMus;

Πρόκειται για την πρώτη μου ατομική έκθεση και συγκεκριμένα στο MOMus Πειραματικό Κέντρο Τεχνών. Πριν είχαν προηγηθεί μία στο ΠΙΚΑΠ εδώ στη Θεσσαλονίκη και μία στις Βρυξέλλες, στο χώρο τέχνης TISSIT. Η ευθύνη είναι μεγάλη και για αυτό προσπαθώ να χρησιμοποιώ την όποια αγωνία μου δημιουργικά.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία αυτής της έκθεσης – Ποιο το χρονικό δημιουργίας της και ποια η δική σου προετοιμασία γι’ αυτή;

Η έκθεση αποτελείται από καινούργια έργα που δημιούργησα τα τελευταία δυόμισι χρόνια που ζω στις Βρυξέλλες, καθώς και κάποια παλιότερα που έφτιαξα στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στη Θάσο και το Παγγαίο. Περιλαμβάνει μια σειρά φωτογραφιών (performance για την κάμερα), βίντεο και εγκαταστάσεις. Σε συνεργασία με την επιμελήτρια της έκθεσης Ειρήνη Παπακωνσταντίνου προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα ενδιαφέρον πλαίσιο με επιλογές από όλα όσα έχω καταπιαστεί τα τελευταία χρόνια. Φροντίσαμε επίσης να οργανώσουμε ένα πρόγραμμα παράλληλων δράσεων για την έκθεση, με ένα βιωματικό εργαστήριο για ενήλικες, ξεναγήσεις, μια περφόρμανς από κοινού με την Μαρία Κρεμέτη, μια pop up δράση με φοιτητές και φοιτήτριες της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και μια μουσική περφόρμανς με τον Kareem Samara.

Από τη Θάσο, στη Θεσσαλονίκη κι από εκεί στο Λονδίνο και όχι μόνο, κάνοντας με λίγα λόγια το μεγάλο σου όνειρο πραγματικότητα. Πώς θα χαρακτήριζες σήμερα τον Αλέξανδρο εκείνων των νεανικών χρόνων που κυνηγούσε τα όνειρά του;

Πιστεύω ότι είμαι ένα τυχερό άτομο. Έφυγα από το νησί της Θάσου και πήγα στο Λονδίνο, όπου σπούδασα και έζησα συνολικά 6 χρόνια. Σπούδασα αυτό που ήθελα, και με την καθοδήγηση καλλιτεχνών όπως η Helen Spackman και ο Ernst Fischer, που γνώρισα εκεί, ειδικεύτηκα στην performance art. Ήμουν ανοιχτός από τότε σε καινούργιες εμπειρίες και ερεθίσματα, και αυτό με βοήθησε να εξελιχθώ τόσο προσωπικά όσο και καλλιτεχνικά. Ήμουν ονειροπόλος τότε, πίστευα πάντα στο καλύτερο, και παραδόξως όλα πήγαιναν καλά. Τώρα όμως έχω αλλάξει αρκετά, η πίστη μου στο ανθρώπινο είδος έχει διαταραχθεί μεν, αλλά εξακολουθώ να πιστεύω δυνατά στα μικρά θαύματα.

Είναι μία περφόρμανς σου μία τοποθέτησή στα κοινωνικά πράγματα που ζούμε; Θέλεις να τη βλέπει έτσι ο θεατής σου;

Αυτό που με ενδιαφέρει ως καλλιτέχνη είναι να παίρνω θέση ή να θίγω κάτι με πολιτικό υπόβαθρο. Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να τοποθετείται στα κοινωνικά θέματα —ειδικά σήμερα, που ο πλανήτης φλέγεται και κυριαρχεί η αδικία και η παράνοια. Αν μπορώ έστω και λίγο με τη δουλειά μου να αφυπνίσω ή να αγγίξω κάποιον προς κάτι καλύτερο, αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά.

Το 2016 παρουσιάζεις τη Self-Reflectio στο Venice International Performance Art Week III της Βενετίας, όπου για ώρες στεκόσουν γυμνός σαν άγαλμα σε μία περιστρεφόμενη βάση για μανεκέν, ενώ το κοινό κολλούσε επάνω σου κομμάτια από σπασμένους καθρέφτες. Είναι σίγουρα από τις φορές που συζητήθηκαν πολύ. Πώς ήταν μια τέτοια εμπειρία για σένα;

Η εμπειρία της Venice International Performance Art Week ήταν πρωτόγνωρη για μένα. Μια βδομάδα γεμάτη performances από καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Με κάποιους από αυτούς γίναμε φίλοι και συνεργαστήκαμε και σε άλλα projects μετά τη Βενετία. Η ομορφιά ενός πολυπολιτισμικού φεστιβάλ, σε συνδυασμό με τη σκοτεινή ομορφιά της Βενετίας, θα μου μείνουν αξέχαστα.

Η Self-Reflectio είναι από τις αγαπημένες μου δράσεις, και αυτό γιατί έγινε σε αυτό τον απίστευτο χώρο στο Palazzo Mora, περιτριγυρισμένος από φίλους και καλλιτέχνες που αγαπώ και εκτιμώ απεριόριστα. Παρουσίασα την performance μου την τελευταία μέρα της εβδομάδας, και ήδη είχα αναπτύξει δεσμούς με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες, πράγμα που μου έδωσε απίστευτη δύναμη. Ο χώρος ήταν παγωμένος, στους 0°C, γιατί απαγορευόταν η θέρμανση στο ιστορικό κτίριο. Όταν ξεκίνησα τη δράση, πίστευα ότι δε θα τα καταφέρω καθώς η βάση ήταν ασταθής, αλλά με τον χρόνο βρήκα το κέντρο μου και μετά όλα κύλησαν όμορφα.

Έχεις πάντα στο μυαλό σου την αντίδραση του κοινού; Σε μία ζωντανή δράση, ποτέ δεν γνωρίζεις πώς θα αντιδράσει κάποιος. Το σκέφτεσαι, προσπαθείς να το μαντέψεις ή να το καταλάβεις;

Όχι, δεν το σκέφτομαι, γιατί δεν ξέρω τι να περιμένω και εκεί βρίσκεται η μαγεία της περφόρμανς. Μου έχει τύχει να με διακόψουν στη μέση της δράσης γιατί μια θεατής δεν άντεχε να με βλέπει να αυτοτραυματίζομαι· με αγκάλιασε σφιχτά και δεν με άφηνε να συνεχίσω, ενώ έκλαιγε με λυγμούς. Μια άλλη φορά, ένα ζευγάρι μεθυσμένων με πασάλειψε με τα υλικά του χώρου και άρχισαν να με φιλάνε. Σε άλλη δράση, κάποιοι μιλούσαν συνεχώς δίπλα μου, νομίζοντας ότι ήμουν… κούκλα. Όλες οι αντιδράσεις είναι ευπρόσδεκτες, εξάλλου αυτό είναι και η ουσία της τέχνης που υπηρετώ, να πυροδοτεί συναισθήματα και κρυμμένες πτυχές μας.

Επιστρέφοντας στην έκθεση του Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, τι είναι αυτό που θα ήθελες να προσέξει ή να αντιληφθεί το κοινό από όσα θέλεις να δώσεις;

Θα ήθελα να δώσουν χρόνο και να παρακολουθήσουν τα βίντεο που έχω φτιάξει, ειδικά εκείνα όπου μιλούν νεαροί πρόσφυγες και μοιράζονται τη δική τους πραγματικότητα—πώς είναι να ζεις σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Έχοντας δουλέψει πολλά χρόνια μαζί τους σε διάφορες ομάδες και πλαίσια, είναι πολύ σημαντικό για μένα να ακουστεί η ιστορία τους.

Θα ήθελα γενικά να δουν την έκθεση με ηρεμία και χωρίς βιασύνη· να την περάσουν πρώτα μια φορά στα γρήγορα και μετά να επιστρέψουν με πιο αργό ρυθμό, αν είναι δυνατόν να μετουσιωθούν και οι ίδιοι σε…φαντάσματα μέσα στον χώρο, παίρνοντας στο τέλος κάτι μοναδικό και -ελπίζω- πολύτιμο μαζί τους.

Τέλος, αν γυρίσεις πίσω, ποια καλλιτεχνική στιγμή σου θα έλεγες πως είναι η πιο έντονη μέχρι σήμερα και γιατί;

Σίγουρα η συνεργασία μου με τον Ulay και η συμμετοχή μου στην περφόρμανς του Code Of Conduct στα πλαίσια της 5ης Μπιενάλε Θεσσαλονίκης και του 4ου Φεστιβάλ Performance Θεσσαλονίκης. Ήταν η πιο έντονη καλλιτεχνική στιγμή που έχω ζήσει. Μια συνεργασία που εξελίχθηκε σε φιλία. Ο Ulay με δίδαξε πολλά, τόσο καλλιτεχνικά όσο και ανθρώπινα. Την τεχνική που μου έμαθε την εφαρμόζω σε κάθε μεγάλη διάρκειας περφορμανς. Τα λόγια και η σοφία του με συνοδεύουν καθημερινά. Πάντα επιστρέφω σε αυτόν όταν χρειάζομαι έμπνευση και καθοδήγηση. Ο χώρος της τέχνης έχασε έναν τεράστιο άνθρωπο και δημιουργό. Στην έκθεση υπάρχει ένα έργο με αναφορές σ’ αυτόν και στη Marina Abramović.

*Έκθεση «Αλέξανδρος Πλωμαρίτης. Becoming a Ghost» | 11 Σεπτεμβρίου – 25 Οκτωβρίου 2025 | MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, Προβλήτα Α’, Λιμάνι Θεσσαλονίκης) | Εγκαίνια: Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου 2025 | 20:00