Πώς οι λέξεις γίνονται γέφυρες που μας ενώνουν – Η Ανθή Θάνου εξηγεί τη δύναμη της αφήγησης

Η αφήγηση δεν είναι απλώς μια τέχνη, είναι ένας τρόπος να μοιράζεσαι τον κόσμο. Να ξαναζωντανεύεις μνήμες και να δημιουργείς γέφυρες ανάμεσα σε ανθρώπους. Τον Οκτώβριο, η Θεσσαλονίκη θα ζήσει μια ξεχωριστή εμπειρία, καθώς για πρώτη φορά, ο διεθνώς αναγνωρισμένος αφηγητής Peter Chand έρχεται στην πόλη για τρεις ημέρες γεμάτες ιστορίες, εργαστήρια και συναντήσεις στο Alte Fablon.

Πίσω από αυτή την ιδιαίτερη συνάντηση βρίσκεται η Ανθή Θάνου, αφηγήτρια με συνέπεια και αγάπη για την προφορική τέχνη, που εδώ και χρόνια δημιουργεί χώρους όπου οι ιστορίες βρίσκουν ακροατές και κοινότητες. Η ίδια συνεχίζει και φέτος να μοιράζεται τη μαγεία της αφήγησης με το δικό της εβδομαδιαίο εργαστήρι κάθε Πέμπτη, από τις 18:00 έως τις 20:00, στο Alte Fablon, όπου ηξταξιδεύει το κοινό μέσα από ιστορίες, μύθους και παραμύθια, σε μια εμπειρία που συνδυάζει την καλλιτεχνική άσκηση με τη χαρά της κοινότητας.

Με αφορμή τη συνεργασία της με τον Peter Chand, αλλά και τη δική της αδιάλειπτη παρουσία στον χώρο της αφήγησης, μιλήσαμε μαζί της για τη δύναμη του παραμυθιού, την αξία του προφορικού λόγου στη σύγχρονη εποχή και για το τι σημαίνει να φέρνεις στη Θεσσαλονίκη έναν από τους σημαντικότερους αφηγητές της διεθνούς σκηνής.

Θα ξεκινήσω με τη δύναμη της αφήγησης, αλλά από την άλλη θα πρέπει να μιλάμε εξίσου και για τη δύναμη της προσοχής. Δεν είναι το ίδιο σημαντικό το να ξέρουμε να ακούμε αυτόν που αφηγείται;

Στη διαδικασία της αφήγησης συναντιούνται τρεις δυνάμεις: ο αφηγητής, το κοινό και η ίδια η ιστορία. Μαζί δημιουργούν τη συνθήκη για έναν τελετουργικό χορό. Η ιστορία είναι η βάση, ο σπόρος. Ο αφηγητής και το κοινό εναλλάσσουν ρόλους, ο ένας δίνει το βήμα, ο άλλος ακολουθεί, κι έπειτα αλλάζουν ξανά. Δεν υπάρχει αφήγηση χωρίς κοινό, όπως δεν υπάρχει τραγούδι χωρίς αυτί να το ακούσει. Η δύναμη της αφήγησης δεν βρίσκεται μόνο στη φωνή, στις λέξεις ή στις χειρονομίες του αφηγητή, αλλά και στα μάτια που τον κοιτούν, στα σώματα που σκύβουν μπροστά, στην ανάσα που συγχρονίζεται με τη δική του. Όταν το κοινό ξέρει πραγματικά να ακούει, η ιστορία φουσκώνει, διαστέλλεται, γίνεται μεγαλύτερη από όλους μας. Το κοινό είναι για την αφήγηση ό,τι το προζύμι για το ψωμί. Τότε οι λέξεις παύουν να είναι απλά ήχοι, γίνονται γέφυρες που μας ενώνουν, σπίθες που πηδούν από καρδιά σε καρδιά, και η αφήγηση μεταμορφώνεται σε κοινή εμπειρία, σε κοινοτική γιορτή!

Τι απαιτείται να έχει ένας αφηγητής για να μπορέσει να απευθυνθεί στο κοινό του;

Ένας αφηγητής χρειάζεται: φωνή που να ταξιδεύει, σώμα που να τολμά να κινηθεί, ρυθμό που να κρατάει την ιστορία ζωντανή. Μα όλα αυτά δεν αρκούν. Το πιο σημαντικό είναι η αλήθεια του. Να μη λέει τις ιστορίες σαν κάτι «έξω» από αυτόν, αλλά σαν κάτι που τον αφορά, που τον έχει αγγίξει βαθιά. Ο καλός αφηγητής γίνεται αγωγός της ιστορίας χωρίς να «παίζει θέατρο». Κουβαλά στις πλάτες του τη μνήμη των προγόνων και τη μοιράζεται με το κοινό με σεβασμό και ευγνωμοσύνη. Όταν αυτό είναι αληθινό, το κοινό το νιώθει. Και τότε ο αφηγητής συναντά τις προγονικές σκιές, όπως το νερό που βρίσκει τον δρόμο του στο ποτάμι, και τους δίνει πνοή.

Αν το σκεφτούμε καλύτερα, θα καταλάβουμε πως η αφήγηση είναι μία καθημερινή συνήθεια των ανθρώπων μεταξύ τους έτσι; – Ποια ανάγκη θα λέγατε πως έκανε τον άνθρωπο να χρησιμοποιήσει την αφήγηση;

Από την πρώτη στιγμή που ο άνθρωπος έμαθε να κάθεται γύρω από τη φωτιά, γεννήθηκε η ανάγκη να μοιραστεί ιστορίες. Γιατί; Επειδή μέσα από την αφήγηση έβρισκε τον τρόπο να κατανοήσει το άγνωστο. Να μιλήσει για το φόβο, για τη χαρά της αγάπης, για το μυστήριο του θανάτου, να μιλήσει για τα ανείπωτα με λόγο ποιητικό και συμβολικό. Η αφήγηση είναι σαν να λέμε ο ένας στον άλλο: «Δεν είσαι μόνος σου. Αυτό που έζησες το έχω ζήσει κι εγώ, ή κάποιος πριν από εμάς». Είναι τρόπος να αντέξουμε τον κόσμο, να παραμείνουμε αισιόδοξοι  «κι αυτό θα περάσει» και ταυτόχρονα να τον ομορφύνουμε. Γι’ αυτό, παρόλο που σήμερα έχουμε οθόνες, βιβλία, τεχνολογία, η ανάγκη για ιστορίες, για την γνήσια επικοινωνία παραμένει αναλλοίωτη.

Στο Alte Fablon υποδέχεστε τον Peter Chand, έναν από τους σημαντικότερους αφηγητές της διεθνούς σκηνής που έρχεται στη Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά. Πώς προέκυψε αυτό το εξαιρετικό κάλεσμα και τι έχει να περιμένει ο κόσμος που θα έρθει;

Η πρόσκληση στον Peter Chand ήρθε από μια βαθιά επιθυμία να ανοίξουμε τον κύκλο μας σε φωνές του κόσμου. Ο Peter είναι ένας αφηγητής που κουβαλάει τον πλούτο της ινδικής παράδοσης, αλλά τον μοιράζεται με τρόπο σύγχρονο, οικείο, γεμάτο χιούμορ και συναίσθημα. Δεν είναι μόνο οι ιστορίες του, είναι η παρουσία του, η θερμότητα που σκορπίζει, ο τρόπος που σε κάνει να νιώθεις ότι η ιστορία σου μιλά προσωπικά. Το κοινό στη Θεσσαλονίκη θα δει κάτι σπάνιο, παραστάσεις που δεν περιορίζονται από γλώσσες και σύνορα. Θα δει πώς οι ιστορίες γίνονται ένα κοινό έδαφος, ένα πεδίο όπου όλοι μπορούμε να αναγνωριστούμε.

Τι θα θέλατε να πάρουν οι θεατές μαζί τους φεύγοντας από τις παραστάσεις σας αυτές;

Με νοιάζει να φύγει ο καθένας κουβαλώντας την αίσθηση μιας κοινότητας, εκεί όπου όλοι μοιραστήκαμε στιγμές αλήθειας, στιγμές από τον αρχετυπικό μας εαυτό. Να πάρει μαζί του μια εικόνα που θα τον συνοδεύει: ένα φίδι που μιλάει και κουβαλάει τις αμαρτίες του κόσμου, ένα πουλί που πετά μέσα στη σιωπή, μια γυναίκα που γελάει μέσα στη θύελλα. Οι ιστορίες είναι για να τις κουβαλήσεις. Μπορεί να τις θυμηθείς μήνες αργότερα, σε μια απλή στιγμή. Κι εκεί, ξαφνικά, η ιστορία ξαναζεί μέσα σου και σου υποδεικνύει με τρόπο τρυφερό αυτό που ίσως αναρωτιέσαι, ψάχνεις εκείνη τη στιγμή. Αυτό θέλω να μείνει.

Τι δυσκολίες εντοπίζετε σε μία αφήγηση σε ενήλικους και μία αφήγηση σε παιδιά;

Με τα παιδιά πρέπει να καταλάβεις ότι η προσοχή τους δεν είναι δεδομένη, πρέπει να την κερδίσεις αμέσως. Αν σε βαρεθούν, θα το δείξουν δίχως δεύτερη σκέψη. Κι αυτό είναι υπέροχο, γιατί σε κρατάει αληθινό. Με τους ενήλικες, η δυσκολία είναι διαφορετική. Δεν είναι ότι δεν θέλουν να ακούσουν κουβαλούν  όμως «πανοπλίες». Έχουν μάθει να είναι σοβαροί, να κρατούν απόσταση. Η αφήγηση για ενήλικες είναι ένας τρόπος να μαλακώσει αυτή η πανοπλία, να ξαναθυμηθούν πώς είναι να ακούς με καρδιά ανοιχτή!

Σε κάθε περίπτωση η τέχνη του αφηγητή να «αιχμαλωτίσει» την προσοχή του θεατή, είναι επίσης στις δυσκολίες που έχετε να αντιμετωπίσετε. Υπάρχουν «κόλπα» σε αυτή τη δουλειά για να γίνει αυτό;

Δεν υπάρχουν «κόλπα» με την έννοια των τεχνασμάτων. Όπως κάθε τέχνη, έτσι και η αφήγηση έχει τις τεχνικές και τα μυστικά της, όμως πάνω απ’ όλα απαιτεί παρουσία. Αν ο αφηγητής είναι αληθινά εκεί, αν η φωνή του πάλλεται από την ιστορία που λέει, το κοινό δεν μπορεί να μην ακολουθήσει. Βεβαίως, υπάρχουν  τεχνικές όπως η σιωπή  η οποία μπορεί να αποδειχθεί πιο δυνατή από χίλιες λέξεις, το βλέμμα μπορεί να αγκαλιάσει το κοινό και να το κρατήσει κοντά, μια απρόσμενη κίνηση ή μια αλλαγή ρυθμού μπορεί να ξυπνήσει την προσοχή. Όλα αυτά, όμως, είναι δευτερεύοντα μπροστά σε ένα και μοναδικό στοιχείο: την πίστη στην ιστορία που αφηγείσαι. Αν εσύ ο ίδιος δεν την πιστεύεις, δεν θα μπορέσει ποτέ να αγγίξει κανέναν.

Περιγράψτε μου πώς είναι μία δική σας επαφή με το κοινό ενώ αφηγείστε μία ιστορία

Όταν αφηγούμαι, δεν «παίρνω» τον ρόλο της αφηγήτριας, είμαι αφηγήτρια. Δεν υποδύομαι κάτι, αλλά αφήνομαι να υπάρξω μέσα στην ιστορία. Νιώθω ότι είμαι μέρος μιας κοινότητας με την οποία θέλω να μοιραστώ κάτι πολύτιμο, σχεδόν ιερό. Οι λέξεις περνούν από το στόμα μου, αλλά αποκτούν ψυχή μόνο όταν φτάσουν στα μάτια και στα αυτιά των άλλων. Υπάρχει μια στιγμή, δύσκολο να την περιγράψεις με ακρίβεια, όπου αισθάνεσαι ότι όλοι μαζί – αφηγητής και ακροατές – ανασαίνουν στον ίδιο ρυθμό. Μοιράζονται την ίδια χαρά, την ίδια λύπη, τον ίδιο θυμό, συντονίζονται σε μια κοινή συχνότητα που γεννιέται εκείνη ακριβώς τη στιγμή, χάρη στην αφήγηση. Είναι η στιγμή που λες μια φράση και το κοινό σωπαίνει, ή ξεσπά σε γέλιο, ή γέρνει μπροστά σαν να θέλει να μπει βαθύτερα μέσα στην ιστορία. Εκεί συνειδητοποιείς πως δεν είσαι μόνος. Είσαι μαζί τους, κι όλοι μαζί βρίσκεστε μέσα σε έναν κοινό κύκλο που αναπνέει, πάλλεται, ζει. Και τότε η αφήγηση παύει να είναι μια «παράσταση» γίνεται κοινή εμπειρία, ένα ταξίδι χωρίς όρια, όπου τα σύνορα ανάμεσα σε εμένα και στο κοινό καταργούνται. Η ιστορία γίνεται ιερός τόπος όπου συναντιόμαστε.

*Φέτος, κάθε Πέμπτη από τις 18:00 έως τις 20:00, στον Πολυχώρο Τέχνης Alte Fablon, θα ταξιδεύουμε με την Ανθή Θάνου μέσα από ιστορίες, μύθους και παραμύθια. Πρόκειται για ένα εργαστήρι που απευθύνεται σε όσους αγαπούν τις ιστορίες, σε όσους θέλουν να ασκηθούν στην τέχνη του προφορικού λόγου, αλλά και σε εκείνους που αναζητούν μια βαθύτερη εμπειρία κοινότητας και επικοινωνίας.

* Ο Πολυχώρος Τέχνης Alte Fablon υποδέχεται στις 3, 4 και 5 Οκτωβρίου 2025, για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, τον Peter Chand, έναν από τους κορυφαίους διεθνείς αφηγητές, για τρεις μέρες γεμάτες ιστορίες, φωνές και εικόνες που γεφυρώνουν το παρελθόν με το παρόν. Με καταγωγή από την Ινδία και πολυετή παρουσία στη Μεγάλη Βρετανία αλλά και σε φεστιβάλ αφήγησης σε ολόκληρο τον κόσμο, ο Peter Chand έχει αναδειχθεί σε «νέα διεθνή φωνή» της προφορικής αφήγησης. Το τριήμερο πρόγραμμα περιλαμβάνει σεμινάρια αφήγησης για όσους θέλουν να γνωρίσουν ή να εξελίξουν την τέχνη του προφορικού λόγου, καθώς και παραστάσεις που υπόσχονται να ταξιδέψουν τους θεατές σε κόσμους μακρινούς αλλά και οικείους. Τη δράση πλαισιώνει η συνεργασία του με την έμπειρη Ελληνίδα αφηγήτρια Ανθή Θάνου, σε μια δημιουργική συνάντηση πολιτισμών και αφηγηματικών τρόπων.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Πολυχώρος Τέχνης Alte Fablon – Δευτέρα – Παρασκευή 12:00 – 21:00 |

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟΝ ΠΟΛΥΧΩΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ALTE FABLON

f/b: https://www.facebook.com/altefablonthessaloniki

Instagram: https://www.instagram.com/altefablon

site: https://altefablon.gr